जपानच्या इतिहासात पहिल्यांदाच महिला पंतप्रधान – साने ताकाइचींची नवी ओळख
जपानची राजकीय इतिहासात एक नवीन वळण — 21 ऑक्टोबर 2025 रोजी Sanae Takaichi देशाची पहिली महिला पंतप्रधान म्हणून निवड झाली आहे.
ही निवड अर्थातच प्रतीकात्मकदृष्ट्या महत्त्वाची आहे; मात्र पत्रकार, महिला-अधिकार कार्यकर्ते आणि विश्लेषक यांच्या मते तिच्या नेतृत्वाखाली महिलांच्या स्थितीत प्रत्यक्षात किती बदल होतील या बाबतीत गंभीर प्रश्न उपस्थित आहेत.
खाली आम्ही या महत्त्वाच्या क्षणी महिलांसाठी काय बदल अपेक्षित आहेत, काय धोके आहेत, आणि काय मर्यादा आहेत हे सविस्तरपणे पाहणार आहोत.
१. ऐतिहासिक महत्त्व
जपानमध्ये लांब काळ पुरुष-प्रधान राजकारण आणि नेतृत्वक्षेत्राचे वर्चस्व होते.
Related News
24 Octमहत्त्वाचा निर्णय! 5 पावलांनी Bangladeshi Illegal Immigrants वर राज्यात कडक कारवाई
मोठा निर्णय! Bangladeshi Illegal Immigrants आता राज्यात आळा बसणार राज्यात बांगलादेशी घुसखोरांच्या वाढत्या प्रमाणामुळे सरकार... 23 Octमुलांमध्ये संस्कार व आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी मूर्तिजापूरमध्ये 18-30 ऑक्टोबर दरम्यान भव्य बाल संस्कार शिबिराचे आगमन
मूर्तिजापूरमध्ये भव्य अध्यात्मिक बाल संस्कार शिबिराचे आयोजन मूर्तिजापूर : मूर्तिजापूर नगरपालिकेच्या गोयनका नगर परिसरातील गजानन महाराज वाटिका सभागृहामध्ये भव्य अध्यात्मिक बाल 23 Oct90 च्या दशकातील रोमँटिक थ्रिलरचे पुनरावलोकन: ‘एक दीवाने की दीवानियत’ पाहताना घाबरावे की आनंद घ्यावा?
'एक दीवाने की दीवानियत' : ९०च्या दशकातील ‘टॉक्सिक लव्ह’ची पुनरावृत्ती? मुंबई – अभिनेता हर्षवर्धन राणे आणि अभिनेत्री सोनम बाजवा यांचा नवा चित्रपट एक दीवाने की दीवानियत नुकताच प... 23 Octमुंबई हादरली! जोगेश्वरीतील इमारतीत 10 मजले जळले, 15 लोक अडकले
जोगेश्वरीतील उंच इमारतीत भीषण आग! JNS बिझनेस सेंटर धगधगले; लोक टॉप फ्लोअरवर अडकले, बचावमोहीम सुरू मुंबईच्या पश्चिम उपनगरात पुन्हा एकदा भीषण आग; सकाळी १०:५० वाजता लागली आग, सुदैवान... 23 OctAUS vs IND 2025 रोहित शर्माने Adelaide मध्ये गांगुलीचा रेकॉर्ड मोडला, भारतीय क्रिकेटमध्ये नवा इतिहास
AUS vs IND : रोहित शर्माची ऐतिहासिक कामगिरी, Adelaide मध्ये ‘दादा’गिरी संपवली, मोठा रेकॉर्ड ब्रेक रोहित शर्मा : ‘दादा’गिरी संपवणारा हिटमॅन Adelaide ... 23 Octआधुनिक मांगटीका ट्रेंड्स: 6 स्टाइल टिप्स नववधूंसाठी
बॉलीवूड अभिनेत्रींनी प्रेरित आधुनिक मांगटीका डिझाइन्स: आलिया भट्टपासून कृति सानोनपर्यंत, तुमच्या लग्नासाठी ट्रेंडिंग स्टाईल आधुनिक बॉलीवूड स्टाईलमध्ये प्रेरित सुंदर मांगटीका ड... 23 Octआजचा शेअर बाजार LIVE: 7 सेक्टरांमध्ये तेजी, निफ्टी 26,050 गाठला
शेअर बाजार LIVE अपडेट्स: सेन्सेक्स ७३० अंकांनी झेपावला, निफ्टी २६,०५० वर; IT, FMCG आणि PSU बँकांमध्ये तेजी मुंबई : गुरुवा... 23 Oct5 गोष्टी जाणून घ्या – जान्हवी कपूरने प्लास्टिक सर्जरीबद्दल काय सांगितलं?
आईच्या सांगण्यावरून...; प्लास्टिक सर्जरीबद्दल जान्हवी कपूरचा खुलासा, सांगितलं मोठं सिक्रेट मुंबई : 22 Oct5 कारणे का प्राजक्ता कोळीचास्क्रब तुमच्या त्वचेसाठी उत्तम आहे
प्राजक्ता कोळीचा 'जादुई' ४-घटकांचा DIY स्क्रब: चमकदार त्वचेसाठी स्वस्त आणि नैसर्गिक उपाय प्राजक्ता कोळीचा लोकप्रिय यूट्यूबर आणि अभिनेत्री, आपल्या नै... 22 Oct5 प्रेरणादायी कारणे का नीरज चोप्रा बनला भारताचा मानद लेफ्टनंट कर्नल
नीरज चोप्राचामानद लेफ्टनंट कर्नल म्हणून सन्मान भारताचा सुप्रसिद्ध धावपटू आणि भालाफेक विशारद नीरज चोप्रा यांना नुकतीच त्यांच्या उल्लेखनीय कारकीर्दीसाठी व ... 22 Octलकी अली यांनी जावेद अख्तर यांच्यावर हल्लाबोल केला — 1 व्हिडिओवर संताप व्यक्त, “नेव्हर ओरिजिनल, अग्ली अ‍ॅज Fk” म्हणाले
प्रसिद्ध गायक लकी अली यांनी हिंदी चित्रपटसृष्टीतील दिग्गज गीतकार आणि लेखक जावेद अख्तर यांच्यावर सोशल मीडियावर जोरदार ट... 22 Oct3 मार्गांनी किरण मजुमदार-शॉ बेंगळुरू रस्त्यांच्या दुरुस्तीमध्ये बदल घडवू शकतात, पी. चिदंबरम यांची प्रतिक्रिया
सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी मॉडेल (PPP) आणि भविष्यातील परिणाम किरण मजुमदार-शॉ यांनी बेंगळुरूतील रस्त्यांच्या दुरुस्तीच्या कामासाठी निधी देण्याची ऑफर दिल...ताकाïचींची निवड त्या पार्श्वभूमीवरही विशेष आहे — महिला पंतप्रधानाची संधी सतत असण्याची अपेक्षा होती, पण आजपर्यंत ते झाले नव्हते.
त्यामुळे, त्यांच्या निवडीला “ग्लास सीलिंग तुटले” असे दिसते; परंतु प्रतीकात्मक पातळीवर असलेला बदल प्रत्यक्ष बळवान धोरणात्मक बदलांमध्ये रुपांतर होईल का? हे प्रश्न उपस्थित आहेत.
२. महिलांसाठी काय बदल अपेक्षित आहेत?
( अ ) प्रतीकात्मक बदल (Symbolic Shift )
महिलांचे नेतृत्व केवळ आकड्यांमध्ये नाही तर प्रतिमेत दिसले आहे — देशातील प्रमुख शासकीय पदावर महिला आल्याने “महिलाही नेतृत्व करू शकतात” असा संदेश जातो.
हे विशेषतः त्या महिलांसाठी आहे ज्यांनी आतापर्यंत “पुरुषांची जागा आहे” अशी भावना अनुभवली आहे.
त्या दृष्टिने, ताकाïचींची निवड महिला-प्रेरणेसाठी एक प्रकारची प्रेरणा ठरू शकते.
( ब ) राजकीय प्रतिनिधित्व वाढवण्याची संधी
जपानचे स्थिती पत्रांक (World Economic Forum च्या जेंडर गॅप रिपोर्टनुसार) महिलांच्या राजकीय सहभागात बर्‍याच मागे आहे — जपान आता 118व्या क्रमांकावर आहे.
नवीन पंतप्रधानाचे नेतृत्व असल्याने, महिलांचा सहभाग वाढवण्यासाठी नव्या व पुढाकाराचे धोरण स्वीकारले जाण्याची अपेक्षा आहे — उदाहरणार्थ, कॅबिनेटमध्ये महिलांची संख्या वाढवणे, महिला-संबंधित धोरणांना वरील स्थान देणे यांसारखे.
ताकाïची यांनी निवडणुकीच्या वेळी कॅबिनेटमध्ये “नॉर्डिक देशांप्रमाणे” (जिथे महिला प्रतिनिधित्व जास्त आहे) ही आकांक्षा व्यक्त केली होती.
( क ) महिला-स्वास्थ्य व काम-जीवन संतुलन विषयांवर लक्ष
त्यांनी तिच्या प्रचारात “महिला आरोग्य” (उदा. रजोनिवृत्ती – menopause) विषयावर खुली मांडणी केली आहे.
त्यामुळे कामाच्या वेळा, देखभाल (केअर) जबाबदाऱ्या, आणि महिला कामगारांना येणाऱ्या अडचणी यावर काही धोरणात्मक चर्चा होऊ शकते.
३. पण… मोठ्या मर्यादा व धोके
ताकाïची यांच्या निवडीबरोबरच काही गंभीर चिंताही आहेत, ज्या बदलांच्या क्षितिजावर येतील त्यांना अडथळा ठरू शकतात.
( अ ) वास्तवातील संख्या-वृद्धी खूप कमी
त्यांनी कॅबिनेटमध्ये 19 सदस्यांपैकी फक्त २ महिला नियुक्‍त केल्या आहेत.
त्यामुळे त्यांच्या “नॉर्डिक-स्तरीय प्रतिनिधित्व” या घोषणेचा प्रथम टप्प्यातच फटका बसला आहे.
महिला आमदार संख्या (उदा. त्यांच्या पक्षातील) अगदी कमी आहे — Liberal Democratic Party (LDP) मध्ये केवळ ~13 % महिला आहेत.
( ब ) समाजशास्त्रीय व धोरणात्मक पार्श्वभूमी
ताकाइची हे असे विचारांचे आहेत ज्यामध्ये पारंपारिक सामाजिक भूमिका जपण्याकडे लक्ष आहे — उदाहरणार्थ, विवाहित दांपत्यांनी समान आडनाव ठेवणे (उर्फ “सेपरेट सर्नेम” कायदा) याविरोधात आहेत.
त्या प्रमाणे, साम्राज्य-परंपरेशी (imperial family) संबंधित पुरुष-उत्तराचा नियम बदलण्याविरोधात आहेत.
त्यामुळे “महिला-सशक्तीकरण” आणि “लिंग-समता” यांच्या दृष्टीने ती पुढाकार घेण्यास तयार असतील का याबद्दल शंका आहे.
( क ) प्रतीकात्मक बदल आणि कृती-विरोधातील तफावती
वेगवेगळ्या विश्लेषकांच्या मते, महिला पंतप्रधान होणे म्हणजे स्वयंचलितपणे लिंग-समतेत मोठा बदल होणे नव्हे.
उदाहरणार्थ, त्यांच्याआधीही महिलांचे नेतृत्व उदाहरणित झाले होते पण लिंग-समता सुधारण्यात फारसा फरक पडला नाही.
त्यामुळे, “पहिला महिला” हे अपवाद ठरू शकतो जर त्याचा परिणाम व्यापक धोरणांमध्ये बदल झाला नाही.
४. महिलांसाठी काय करावे लागेल – पुढील अपेक्षा आणि धोरणे
– महिला-प्रतिनिधित्व वाढवणे
कॅबिनेट, लोकसभा (ब्लॉवर हाऊस), स्थानिक सरकार व खाजगी क्षेत्र या सर्व स्तरांवर महिलांचा सहभाग वाढणे गरजेचे आहे. ताकाïची यांनी त्यामुळे पुढाकार घ्यावा अशी अपेक्षा आहे.
– काम-जीवन संतुलन व सामाजिक संरचना बदलणे
लांब कामाच्या वेळा, औपचारिक व अनौपचारिक कामाचे ओझे, देखभाल जबाबदाऱ्या हे अजूनही महिलांनी disproportionately स्वीकारलेले आहेत. यावर धोरणात्मक उपाय गरजेचे आहेत.
आढावा घेणे: बाल-देखभाल सुविधा, लवकर काम सोडता येणे, पार्ट-टाईम व नियमित रोजगारातील फरक कमी करणे.
– नावाबदल, कौटुंबिक कायदे व सामाजिक भूमिका
जपानमध्ये आजही विवाहित जोडींनी समान आडनाव घेणे बंधनकारक आहे — महिलांचा करिअर व सामाजिक स्वतंत्रतेवर प्रभाव आहे.
यावर लक्ष देणे आणि कायद्यांमध्ये सूक्ष्म पण परिणामकारक बदल घडविणे गरजेचे आहे.
– धोरणात्मक व कायदेशीर बदल
महिलांचे नेतृत्व व मतदान माध्यमातील सहभाग वाढवण्यासाठी वचनबद्धपणे धोरण तयार करणे.
लिंग-आधारित वेतन भेद कमी करणे, महिलांना नेतृत्व प खात्यात पाठिंबा देणे.
महिलांच्या आरोग्य-विषयक गरजांवर लक्ष देणे — पाळीचा अनुभव, रजोनिवृत्ती, थकवा-ताण, यांसारखे विषय.
५. ताकाइची यांच्या नेतृत्वावर विशेष टिप्स
त्यांनी एका प्रेस कान्फरन्समध्ये सांगितले की, “मी समान संधीला प्राधान्य दिले आहे” आणि “योग्य व्यक्तींना योग्य पदे दिली आहेत”.
हे म्हणणे म्हणजे त्यांनी लिंगानुसार नियुक्ती न करता क्षमता व योग्यतेनुसार नियुक्ती केली आहे असे सांगितले आहे — परंतु हे विधान काहींसाठी पुरेसे नाही कारण ज्येष्ठ महिलांनी अद्याप महत्त्वाच्या पदांवर अक्षम वाट पाहिला आहे.
हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की, त्यांचे स्वप्न “नॉर्डिक देशांच्या स्तरावर महिलांचे प्रतिनिधित्व” असले तरी पहिल्याच कॅबिनेटमध्ये त्याचा प्रत्यक्ष परिणाम दिसला नाही.
Sanae Takaichi यांची निवड निश्चितच एक प्रतीकात्मक विजय आहे — महिलांसाठी प्रेरणा देणारी, इतिहासातील टप्पा. पण एकच व्यक्ती बदलासाठी पुरेशी नाही.
महिलांच्या वास्तवस्थितीतील बदलासाठी खालील बाबी महत्त्वाच्या आहेत:
नेतृत्त्व स्वयंपूर्ण नसून व्यापक आणि अंतर्गत बदल करणे गरजेचे आहे.
महिला-सशक्तीकरण हे फक्त शीर्षस्थानी अ‍ॅपॉइंटमेन्टचा विषय नसून सामाजिक, आर्थिक व कायदेशीर बदलांचा संच आहे.
जर झळाळत्या घोषणांनंतर व्यावहारिक कृती कमी राहिल्या तर, “पहिली महिला पंतप्रधान” हे अपवाद म्हणूनच राहू शकते आणि पुढील महिलांसाठी पटल तयार होण्यास वेळ लागू शकतो.
यानुसार, महिलांसाठी “काय बदल होईल?” हे प्रश्न अनेक आहेत — काही चांगल्या शक्यतांचा धागा सुरू झाला आहे; परंतु काय, कधी, आणि कितपत बदल होईल हे आता धोरण-कार्यक्षमतेवर अवलंबून आहे.
read also : https://ajinkyabharat.com/indias-russian-oil-imports-to-increase-by-20-by-2025-trump-hints-at-hefty-tariffs/
