Solapur च्या जंगलात सापडला 2000 वर्षांपूर्वीचा सर्वात मोठा चक्रव्यूह, इतिहासाची उलथापालथ होणार?
Solapur — इतिहासाच्या पानांमध्ये पुन्हा एकदा मोठा वळण येण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे. Solapur च्या बोरामणी परिसरात शोधलेली 15 वर्तुळांची भव्य चक्रव्यूह रचना ही फक्त पुरातत्त्वीय शोध नाही, तर संपूर्ण भारतीय इतिहास, आंतरराष्ट्रीय व्यापार आणि प्राचीन ज्ञानावर आधारित दरीभर संशोधनाची जाणीव करून देणारी घटना आहे. यामुळे इतिहासकार, पुरातत्त्वतज्ञ, भूगोलज्ञ आणि जगभरातील संशोधक यांचे लक्ष पुन्हा भारताकडे वाहले आहे.
या चक्रव्यूहाचा शोध वन्यजीव निरीक्षणादरम्यान लागल्याने हे प्रकरण अधिक रोमांचक आणि अनोखे बनले आहे. साधारणपणे चक्रव्यूहाला आपण महाभारतातील युद्धातील रचना म्हणून ओळखतो. पण प्रत्यक्षात अशी रचना जिथे सापडली तिथे ती वैज्ञानिक, सांस्कृतिक आणि जागतिक व्यापाराच्या दृष्टीने किती महत्त्वाची आहे, हे आता हळूहळू स्पष्ट होत आहे.
भव्य शोध: बोरामणी जंगलातील चक्रव्यूह
Solapur मधील बोरामणी परिसरात वन्यजीव निरीक्षणादरम्यान एका अनोळखी रचनेचा शोध लागल्यानंतर सर्वच क्षेत्रांमध्ये गदारोळ माजला.
Related News
“नेचर कंझर्व्हेशन सर्कल” या स्वयंसेवी संघटनेच्या टीममध्ये असलेले
पप्पू जमादार
नितीन अनवेकर
धनंजय काकड़े
भरत छेड़ा
आदित्य झिंगाडे
सचिन सावंत
ही टीम लांडग्यांच्या आणि दुर्मिळ गोल्डफिंच या पक्ष्यांच्या संख्या व त्यांच्या स्थलांतराचा अभ्यास करण्यासाठी बोरामणी जंगलात होती. तेव्हा अचानक जंगलात अद्भुत दगडांनी बनलेली रचना दिसली — जी कुठल्या सामान्य रचनेप्रमाणे नव्हती. ती एक भव्य चक्रव्यूह रचना होती.
टीमने ताबडतोब हे निरीक्षण डेक्कन कॉलेज, पुणे येथील पुरातत्त्व तज्ञांना कळवले. त्यानंतर तज्ज्ञांचे विस्तृत अभ्यास, मोजमाप आणि डेटिंग करून समोर आलेली माहिती अनोखी आणि ऐतिहासिक दृष्ट्या मोठी आहे.
इतिहासाच्या पानांमध्ये नवी भर – 15 वर्तुळांचा चक्रव्यूह
पारंपरिकरीत्या भारतात मिळणाऱ्या चक्रव्यूह रचना सामान्यतः कमी वर्तुळांच्या किंवा लहान असतात. परंतु सध्या Solapur मधील 15 वर्तुळे असलेली चक्रव्यूह रचना इतकी भव्य आणि व्यापक आकाराची पहिल्यांदाच सापडली आहे.
डेक्कन कॉलेजच्या तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की ही रचना साधारण इसवी सनाच्या पहिल्या ते तिसऱ्या शतकातील आहे — म्हणजे आजपासून सुमारे 2000 वर्षांपूर्वीची.
ही रचना
लहान दगडांच्या तुकड्यांनी बनलेली आहे,
जमिनीपासून 1 ते 1.5 इंच उंचीवर उभी आहे,
आणि बाहेरून मध्यभागीकडे जाणारा स्पष्ट मार्ग दिसतो.
पुरातत्त्वतज्ज्ञ म्हणतात की ही रचना केवळ कलात्मक किंवा धार्मिक दृष्ट्या महत्वाची नाही; ती त्या काळातील नेव्हिगेशनल मार्कर (सुरूवातिक मार्गदर्शक) म्हणून वापरली गेली असावी.
रोम व भारतातील व्यापाराचा पुरावा – जगभरातून दहा दहा चर्चा
चक्रव्यूहाच्या स्थितीची तुलना त्याच काळातील रोमन क्रेट नाण्यांवर दिसणाऱ्या चिन्हांशी केली असता, दोन्हीमध्ये आश्चर्यकारक साम्य आढळले आहे. यावरून पुरातत्त्वतज्ज्ञ आणि इतिहासकार असा समज व्यक्त करतात की Solapurचा बोरामणी परिसर जागतिक व्यापार मार्गाचा एक महत्त्वाचा भाग होता.
त्या काळात भारतातून पुढील वस्तू रोम आणि मध्यपूर्वेकडे पाठवल्या जात होत्या
मसाले
रेशीम
नीळ
आणि त्या बदल्यात रोमकडून भारतात येत होत्या
सोने
मौल्यवान दगडे
म्हणूनच इतिहासकारांचा असा विश्वास आहे की बोरामणी परिसरातील हा चक्रव्यूह प्राचीन व्यापारी मार्गाचा मार्गदर्शक किंवा संकेतस्थळ म्हणून काम करत होता.
5000 वर्षांच्या संस्कृतीचा नव्याने मांडलेला इतिहास
तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की हे चक्रव्यूह केवळ वास्तुकलेचा दृष्टांत नाही. त्यात भूगोल, इंजिनिअरिंग, अभिलेखीय संकेत, आणि सांस्कृतिक-सांप्रदायिक व्यापाराचे दर्शन आहे.
बोरामणी परिसराला केवळ हिरवळ आणि वन्यजीवांचे अधिवास मानले जात असताना, हे सापडलेले चक्रव्यूह भारताच्या प्राचीन व्यापारी जाळ्याची जागतिक पातळीवरील साक्ष आहे.
इतिहास, पुरातत्त्व आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापाराच्या तज्ज्ञांचे मत आहे की “भारत हा केवळ स्थानिक संदर्भात नाही, तर खरोखरच जागतिक अर्थव्यवस्थेचा भाग प्राचीन काळात होता.”
या शोधामुळे आजच्या इतिहासाच्या अभ्यासात नवा अध्याय जोडला गेला आहे.
या शोधामुळे काय बदल होणार?
या चक्रव्यूहाच्या शोधामुळे पुढील बाबी अधिक स्पष्ट होण्याची शक्यता आहे:
प्राचीन भारताचे जागतिक व्यापारी जाळे किती विकसित होते?
रोम आणि भारत यांच्यातील व्यापाराचा विस्तार कसा होता?
त्या काळातील लोकांचे दिशा-निर्देश व जीवनशैली कशी होती?
चक्रव्यूहाचा उपयोग कोणत्या उद्देशांनी केला जात असे?
इतिहासकारांचे मत आहे की Solapurचा हा शोध केवळ पुरातत्त्वीय सापळा नाही, तर इतिहासाची उलथापालथ घडवून आणणारा शोध आहे.
विशेष बाब
चक्रव्यूहाच्या शोधासाठी काही महत्त्वाच्या बाबी पुढीलप्रमाणे:
ही रचना कोणत्याही उत्खननात सापडलेली नाही
ते जंगलातील वन्यजीव निरीक्षणादरम्यान नशिबाने मिळालेली आहे.
पुरातत्त्व तज्ज्ञांनी सांगितले आहे की ही रचना स्थानीक लोकांसाठी कोणत्याही धार्मिक प्रयोजासाठी नव्हती, तर जागतिक व्यापार मार्गातील मार्गदर्शक असावी .रोमन क्रेटच्या नाण्यांवरील चिन्हे आणि या चक्रव्यूहाची रचना यांच्यातील साम्य पुरातत्त्वीय दृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे भारताचे प्राचीन व्यापारी स्थान आणि भूमिकेची गणना बदलायला लागू शकते.
भविष्यात काय अपेक्षा?
इतिहास आणि पुरातत्त्वज्ञ यांच्या पुढील अभ्यासानुसार हे समजले जाऊ शकते की:
बोरामणी परिसरात मोठ्या प्रमाणावर उत्खनन होऊ शकते
रोमन व्यापाराचे पंचनामा आणि त्याचे पुरावे शोधले जाऊ शकतात
चक्रव्यूहाच्या परिसरात इतर सांस्कृतिक रचनाही सापडू शकतात
यामुळे इतिहासाची दिशा बदलू शकते आणि भारताच्या प्राचीन व्यापारी तसेच सांस्कृतिक इतिहासावर नवे अध्याय लिहिले जाऊ शकतात. Solapur च्या बोरामणी जंगलात सापडलेला 15 वर्तुळांचा भव्य चक्रव्यूह हा केवळ पुरातत्त्वीय शोध नाही, तर इतिहासातील एक मोठे वळण आहे.
2000 वर्षांपूर्वीचा हा चक्रव्यूह
जागतिक व्यापार मार्गाशी संबद्ध पुरावा
रोमन व भारतीय व्यापाराचे संकेत
इंजिनिअरिंग, भूगोल आणि सांस्कृतिक इतिहासाची नव्याने माहिती
या सर्वांनी मिळून इतिहास, पुरातत्त्व आणि भूगोलातील संशोधनाला एक नवीन दिशा दिली आहे.
आणि अगदी लवकर आपण इतिहासातील हे नवे अध्याय प्रत्यक्ष साक्ष प्रमाणे पाहायला मिळतील, याची शक्यता वाढली आहे.
read also:https://ajinkyabharat.com/2025-epstein-affair-partly-ruins/
