न्यूमोनियामुळे फुफ्फुसांचाच नाही तर सांधेदुखीचा त्रास सुद्धा होतो का? तज्ज्ञांचा इशारा
हिवाळ्याचा हंगाम सुरू होताच सर्दी, खोकला, ताप न्यूमोनिया अशा समस्या सर्वसामान्यपणे आढळतात. परंतु, काही वेळा या साध्या वाटणाऱ्या तक्रारींमागे गंभीर आजार दडलेला असतो. न्यूमोनिया हा तसाच एक आजार आहे, जो केवळ फुफ्फुसांवर परिणाम करत नाही तर संपूर्ण शरीराच्या कार्यावर परिणाम घडवतो. तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, या आजारामुळे सांधेदुखी, स्नायूंचा त्रास, थकवा आणि अशक्तपणा देखील जाणवू शकतो.
न्यूमोनिया म्हणजे काय?
न्यूमोनिया हा फुफ्फुसांमध्ये होणारा संसर्गजन्य आजार आहे. बॅक्टेरिया, व्हायरस किंवा फंगल इन्फेक्शनमुळे हा आजार होऊ शकतो. साधारणपणे सर्दी-खोकला किंवा तापानंतर हा आजार विकसित होतो. फुफ्फुसांमध्ये सूज निर्माण होऊन श्वास घेण्यास त्रास, छातीत दुखणे, खोकल्यासह कफ, थंडी वाजणे, व शरीरात अशक्तपणा जाणवतो.
तज्ज्ञ सांगतात की, न्यूमोनियाच्या वेळी शरीरातील ऑक्सिजनची पातळी कमी होते आणि त्यामुळे शरीरात थकवा, स्नायू आणि सांधेदुखी वाढू शकते. विशेषतः ज्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी आहे, अशा लोकांमध्ये हा आजार अधिक गंभीर स्वरूप घेतो.
Related News
हिवाळ्यात लोणचं खाणं फायदेशीर की हानिकारक? आयुर्वेद तज्ज्ञांचं मार्गदर्शन
वेलचीची पाने: आरोग्यासाठी अद्भुत फायदे आणि उपयोग
“Health Care : सतत थकवा जाणवतोय? 7 लक्षणे जी सांगतात तुम्हाला झाली आहे Vitamin B12 deficiency!
Super Healthy Chapati : हिवाळ्यात गव्हाच्या पिठात मिसळा ‘या’ 5 सुपर घटक, शरीर राहील निरोगी आणि ऊर्जावान!
घरात एकटे असताना हार्ट अटॅक आल्यानंतर काय करावे? तज्ञांनी दिले सविस्तर मार्गदर्शन
Stomach Cancer पासून पोटाचे संरक्षण करण्याचे 7 सोपे आणि प्रभावी उपाय!
नारळपाणी फायदे आणि तोटे: जाणून घ्या कोणासाठी लाभदायक आणि कोणासाठी घातक
“Winter मध्ये थकवा नाहीसे करणारे 5 पौष्टिक लाडू
7 सोपे उपाय: तोंडात माशी गेली तर काय कराल? तज्ज्ञांचा सल्ला वाचून घ्या
High Blood Pressure वर नियंत्रण ठेवायचंय? या 10 पदार्थांचं सेवन लगेच बंद करा, डॉक्टरांचं स्पष्ट इशारा
7 Amazing Dates Health Benefits: हिवाळ्यात सकाळी खजूर खाल्ल्यामुळे होणारे फायदे
चुकीच्या पद्धतीने चहा प्यायल्यास पोटाचे आरोग्य धोक्यात
फुफ्फुसांवरून सांध्यांपर्यंत परिणाम कसा होतो?
न्यूमोनिया झाल्यावर शरीरात सूज निर्माण करणारे अनेक रासायनिक घटक सक्रिय होतात. ही सूज केवळ फुफ्फुसांपुरती मर्यादित राहत नाही तर संपूर्ण शरीरात फैलावते.
यामुळे
सांधे दुखू लागतात,
स्नायूंमध्ये ताण येतो,
शरीर सुस्त आणि थकलेले वाटते,
पुनर्प्राप्ती (Recovery) प्रक्रिया मंदावते.
विशेषतः वृद्ध व्यक्तींमध्ये आणि दीर्घकाळ विश्रांती घेणाऱ्यांमध्ये सांध्यांमध्ये कडकपणा, पायात सूज, स्नायूंमध्ये वेदना यासारखी लक्षणे दिसतात.
तज्ज्ञांचे मत
ऑर्थोपेडिक आणि पल्मोनोलॉजिस्ट डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, न्यूमोनिया हा केवळ श्वसनाचा आजार नाही, तर तो संपूर्ण शरीरावर परिणाम करणारा संसर्ग आहे.
प्रौढांमध्ये – हा आजार स्नायू आणि सांध्यांमधील कमकुवतपणा वाढवतो.
मुलांमध्ये – श्वसनाचे विकार, ताप, खोकला आणि सुस्ती दिसते.
वृद्धांमध्ये – रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होऊन शरीर संसर्गास अधिक संवेदनशील होते.
लक्षणे ओळखणे का आवश्यक आहे?
न्यूमोनियाची सुरुवात अनेकदा सामान्य सर्दी किंवा तापापासून होते. त्यामुळे रुग्ण या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करतात. पण दोन ते तीन दिवसांपेक्षा जास्त काळ ताप, खोकला, कफ, श्वास लागणे, छातीत दुखणे अशी लक्षणे टिकली, तर त्वरित डॉक्टरांकडे जावे.
मुख्य लक्षणांमध्ये:
सतत ताप व थंडी वाजणे
खोकल्यासह पिवळा किंवा हिरवा कफ
श्वास घेण्यास त्रास
छातीत दुखणे
थकवा, अशक्तपणा
ऑक्सिजनची कमतरता
मुलांमध्ये भूक न लागणे, सुस्ती किंवा वेगवान श्वासोच्छ्वास
उपचार आणि पुनर्प्राप्ती प्रक्रिया
न्यूमोनियाचा उपचार डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच करावा.
औषधांचा पूर्ण कोर्स पूर्ण करणे अत्यावश्यक आहे.
रुग्णाने पुरेशी विश्रांती घ्यावी.
प्रथिने व जीवनसत्त्वांनी युक्त आहार (दूध, अंडी, सूप, फळे) घ्यावा.
पाणी आणि द्रव पदार्थ नियमित घेत राहावेत.
बरे झाल्यानंतर हलका व्यायाम आणि फिजिओथेरपी केल्याने स्नायू व सांधे पुन्हा मजबूत होतात.
मुलांमधील धोका
हिवाळ्यात मुलांमध्ये न्यूमोनियाची प्रकरणे अधिक प्रमाणात आढळतात. कारण त्यांच्या रोगप्रतिकारक शक्ती पूर्ण विकसित झालेली नसते.
सर्दी-खोकल्यापासून सुरुवात होऊन फुफ्फुसांपर्यंत संसर्ग पसरतो.
यामुळे ताप, श्वास लागणे, सुस्ती अशी लक्षणे दिसतात. पालकांनी मुलांना गरम कपडे, पौष्टिक आहार आणि पुरेशी विश्रांती द्यावी. लक्षणे गंभीर वाटल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. न्यूमोनिया लस हे प्रभावी संरक्षण ठरू शकते.
वृद्धांमध्ये विशेष काळजी आवश्यक
वृद्ध व्यक्तींमध्ये न्यूमोनिया झाल्यास ते अधिक धोकादायक ठरते, कारण त्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी असते. अशा वेळी —
नियमित तापमान आणि ऑक्सिजन तपासणी करावी,
डॉक्टरांच्या औषधांचे सेवन चालू ठेवावे,
शरीर निर्जलीकरण होऊ नये म्हणून द्रव पदार्थ घ्यावेत,
शरीर हालचाल ठेवणे महत्वाचे आहे.
प्रतिबंधासाठी आवश्यक सवयी
तज्ज्ञ सांगतात की, न्यूमोनियासारख्या आजारांपासून बचाव करण्यासाठी दैनिक जीवनशैलीतील काही सवयी महत्त्वाच्या आहेत
सर्दी-खोकल्याच्या वेळी मास्क वापरणे.
पुरेशी झोप आणि विश्रांती घेणे.
शरीर हायड्रेट ठेवणे.
संतुलित व पौष्टिक आहार घेणे.
धूम्रपान आणि दारू टाळणे.
न्यूमोनिया व फ्लू लस वेळेवर घेणे.
सावधगिरी म्हणजेच संरक्षण
हिवाळ्यातील थंडीमध्ये लहानशा सर्दी-खोकल्याला हलके घेणे धोकादायक ठरू शकते. कारण हेच संक्रमण पुढे जाऊन फुफ्फुसांचा व सांध्यांचा त्रास वाढवते. म्हणून
कोणतीही लक्षणे दीर्घकाळ राहिल्यास दुर्लक्ष न करता डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
घरात वायुवीजन ठेवावे आणि थंडीपासून बचाव करावा.
शरीराच्या हालचाली आणि व्यायाम नियमित ठेवावेत.
आरोग्याची जबाबदारी आपल्या हातात
न्यूमोनिया हा केवळ एक श्वसनाचा आजार नाही, तर संपूर्ण शरीरावर परिणाम करणारा संसर्ग आहे. तो फुफ्फुस, स्नायू, सांधे आणि रोगप्रतिकारक शक्तीवर परिणाम करतो. वेळेवर निदान, योग्य उपचार आणि सावधगिरी हीच या आजारावरील खरी लस आहे.
तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार “थंडीच्या हंगामात सावधगिरी बाळगणे म्हणजेच सर्वोत्तम संरक्षण.”
