मासिक पाळीदरम्यान मायग्रेनचा त्रास कसा कमी करायचा? जाणून घ्या सविस्तर घरगुती व आयुर्वेदिक उपाय
मायग्रेन ही केवळ साधी डोकेदुखी नसून, ती अनेक महिलांसाठी अत्यंत त्रासदायक आणि दैनंदिन आयुष्यावर परिणाम करणारी समस्या ठरते. विशेषतः मासिक पाळीच्या काळात किंवा रजोनिवृत्तीच्या टप्प्यांदरम्यान अनेक महिलांना मायग्रेनचा तीव्र त्रास जाणवतो. हार्मोनल बदल, तणाव, झोपेचा अभाव आणि आहारातील चुकांमुळे हा त्रास अधिक वाढू शकतो. मासिक पाळीशी संबंधित मायग्रेनला मेनस्ट्रुअल मायग्रेन असेही म्हटले जाते आणि तो इतर मायग्रेनपेक्षा अधिक तीव्र, दीर्घकाळ टिकणारा आणि उपचारांना कमी प्रतिसाद देणारा असतो.
मासिक पाळीतील मायग्रेन का होतो?
महिलांच्या शरीरात मासिक पाळीच्या आधी आणि दरम्यान इस्ट्रोजेन या संप्रेरकाच्या पातळीत मोठे चढ-उतार होतात. इस्ट्रोजेनची पातळी अचानक कमी झाली की मेंदूतील रसायनांवर त्याचा परिणाम होतो आणि त्यामुळे मायग्रेनचा अटॅक येण्याची शक्यता वाढते. याशिवाय, तणाव, चिंता, अपुरी झोप, डिहायड्रेशन, उपाशीपणा आणि काही विशिष्ट पदार्थांचे सेवन हे देखील मायग्रेनचे ट्रिगर ठरू शकतात.
मायग्रेनची सामान्य लक्षणे
मासिक पाळीतील मायग्रेनमध्ये डोक्याच्या एका बाजूला तीव्र ठणका, मळमळ, उलटी, प्रकाश किंवा आवाजाची असह्यता, चक्कर येणे आणि अशक्तपणा अशी लक्षणे दिसून येतात. काही महिलांना डोकेदुखी सुरू होण्याआधी ‘ऑरा’ म्हणजेच डोळ्यांसमोर चमक, धूसरपणा किंवा विचित्र आकृती दिसण्याचा अनुभव येतो.
Related News
2025: High हिल्स आणि डेस्क जॉबचा धोका! तुमचा कणा हळूहळू कमकुवत होत आहे का?
पोट फुगणे आणि बद्धकोष्ठता कमी करण्यासाठी सर्वोत्तम नाश्ता आणि टिप्स
Migraine in Women: महिलांना मायग्रेनवर नियंत्रण मिळवण्यासाठीचे 7 प्रभावी मार्ग
5 प्रभावी उपाय: लहान मुलांच्या सर्दी-खोकल्यावर त्वरित आराम मिळवण्यासाठी
5 घातक चुकांमुळे महिलांचं आरोग्य धोक्यात! योग्य प्रोटीन किती घ्यावं?
7 Powerful फायदे : ‘Baking Soda Under Bed’ वापरल्याने होणारे आश्चर्यकारक बदल
झोपेत पायांवर कांदे ठेवणे: 5 तथ्ये जे तुम्हाला नक्की माहित असणे आवश्यक आहेत!
रोज रात्री Ajwain Water पिण्याचे 7 जबरदस्त फायदे: एक महिन्यात दिसणारे चकित करणारे बदल!
फक्त 5 कारणांमुळे रात्रीचं मळलेलं पीठ धोकादायक ठरतं; फिटनेस एक्सपर्टचा धक्कादायक इशारा
दररोज रात्री गूळपाणी पिल्याने होणारे 6 अद्भुत आणि सकारात्मक बदल – आरोग्यतज्ज्ञांचे शक्तिशाली रहस्य!
5 सोप्या मार्गांनी अद्रकाचा स्वाद आणि पचनसुलभ लाभ मिळवा
मानवतेला काळिमा! प्रसूत मातेचा जंगलातील प्रवास; रुग्णवाहिका चालकावर संतापाची लाट
ट्रिगर ओळखणे का महत्त्वाचे आहे?
मायग्रेनचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे स्वतःचे ट्रिगर ओळखणे. प्रत्येक महिलेमध्ये मायग्रेनची कारणे वेगळी असू शकतात. म्हणूनच मायग्रेन डायरी ठेवणे उपयुक्त ठरते. डोकेदुखी कधी आली, किती वेळ टिकली, त्या दिवशी काय खाल्ले, झोप किती झाली, तणावाची पातळी किती होती – या सगळ्या गोष्टी लिहून ठेवल्यास ट्रिगर ओळखणे सोपे जाते.
आयुर्वेदिक उपाय आणि घरगुती उपचार
आयुर्वेदामध्ये मायग्रेनला शरीरातील दोषांच्या असंतुलनाशी जोडले जाते, विशेषतः वात आणि पित्त दोषाशी. आयुर्वेदिक पद्धती नियमितपणे अवलंबल्यास मायग्रेनची तीव्रता आणि वारंवारता कमी होऊ शकते.
अभ्यंग (स्वमालिश):
कोमट तीळ तेल किंवा नारळ तेलाने दररोज टाळू, मान आणि कपाळाची हलक्या हाताने मालिश केल्यास तणाव कमी होतो आणि रक्तसंचार सुधारतो. यामुळे मायग्रेनचा त्रास कमी होण्यास मदत होते.
शिरोधर:
शिरोधर ही आयुर्वेदातील प्रभावी थेरपी मानली जाते. कपाळावर कोमट औषधी तेलाचा सलग प्रवाह सोडल्याने मेंदू शांत होतो, तणाव कमी होतो आणि मायग्रेनची लक्षणे कमी होण्यास मदत मिळते.
हर्बल पूरक पदार्थ:
मॅग्नेशियम, फीव्हरफ्यू आणि बटरबर यांसारख्या औषधी वनस्पती मायग्रेनच्या तीव्रतेत घट करू शकतात. मात्र, कोणतेही पूरक पदार्थ घेण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
तणाव व्यवस्थापन आणि जीवनशैली बदल
तणाव हा मायग्रेनचा मोठा शत्रू आहे. त्यामुळे योग, प्राणायाम, ध्यानधारणा आणि श्वसनाचे व्यायाम नियमित केल्यास मानसिक शांतता मिळते. दिवसातील काही वेळ स्वतःसाठी राखून ठेवणे, स्क्रीन टाइम कमी करणे आणि निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवणे हेही फायदेशीर ठरते.
आहारात काय काळजी घ्यावी?
मायग्रेन असलेल्या महिलांनी आहाराकडे विशेष लक्ष देणे गरजेचे आहे. चॉकलेट, वृद्ध चीज, रेड वाईन, जास्त कॅफीन, फास्ट फूड आणि कृत्रिम फ्लेवर्स असलेले पदार्थ काहींना मायग्रेनचा अटॅक देऊ शकतात. नियमित वेळेला संतुलित आहार घेणे, भरपूर पाणी पिणे आणि उपाशी न राहणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. मासिक पाळीच्या काळात लोहयुक्त आणि पोषक आहार घेणे शरीराला बळकटी देते.
झोपेचे महत्त्व
अपुरी झोप किंवा जास्त झोप दोन्ही मायग्रेन वाढवू शकतात. दररोज ठराविक वेळेला झोपणे आणि उठणे, झोपण्यापूर्वी मोबाईल किंवा टीव्ही टाळणे आणि शांत वातावरणात झोप घेणे हे मायग्रेन नियंत्रणासाठी उपयुक्त ठरते.
डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?
मायग्रेनचा त्रास जर वारंवार होत असेल, तीव्रतेने वाढत असेल किंवा नेहमीच्या औषधांना प्रतिसाद देत नसेल, तर तो हलक्यात घेऊ नये. सततची डोकेदुखी, मळमळ, उलटी, प्रकाश-आवाजाची असह्य संवेदनशीलता यामुळे दैनंदिन कामकाज, नोकरी, घरगुती जबाबदाऱ्या आणि मानसिक आरोग्यावरही गंभीर परिणाम होऊ शकतो. अशा वेळी तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक ठरते. डॉक्टर तुमचा सविस्तर वैद्यकीय इतिहास, मायग्रेनचे ट्रिगर, पाळीशी किंवा हार्मोनल बदलांशी असलेला संबंध यांचा अभ्यास करून योग्य निदान करतात. गरज भासल्यास ते विशिष्ट औषधे, प्रतिबंधात्मक उपचार, संप्रेरक थेरपी किंवा वैयक्तिक उपचार योजना सुचवू शकतात.
काही रुग्णांसाठी जीवनशैलीतील बदल, आहार नियोजन, तणाव नियंत्रण आणि झोपेची शिस्त यांचाही उपचारात समावेश केला जातो. स्वतःहून औषधे बदलणे किंवा वेदना सहन करत राहणे धोकादायक ठरू शकते. वेळेवर तज्ज्ञांचा सल्ला घेतल्यास मायग्रेनचे अटॅक कमी करता येतात, त्यांची तीव्रता नियंत्रित करता येते आणि जीवनमानात लक्षणीय सुधारणा होते. त्यामुळे मायग्रेनचा त्रास वाढत असल्यास त्वरित वैद्यकीय मदत घेणे हेच शहाणपणाचे पाऊल आहे.
मासिक पाळीतील मायग्रेन हा महिलांच्या आयुष्यातील एक संवेदनशील विषय आहे. हा त्रास पूर्णपणे टाळता येत नसला, तरी योग्य माहिती, ट्रिगरची ओळख, आयुर्वेदिक उपाय, संतुलित आहार आणि तणावमुक्त जीवनशैली यांच्या मदतीने तो नक्कीच नियंत्रणात ठेवता येतो. स्वतःच्या शरीराचे संकेत ओळखून, वेळेवर काळजी घेतल्यास महिलांना आत्मविश्वासाने आणि निरोगीपणे आयुष्याचा प्रत्येक टप्पा जगता येईल.
read also:https://ajinkyabharat.com/5-reasons-to-cook-raw-spinach-which-one-is-more-healthy/
