IIT ‘बॉम्बे’ नाव कायम ठेवल्याबद्दल केंद्रीय मंत्र्यांचे विधान; महाराष्ट्राच्या राजकारणात मोठी खळबळ, मनसेचा संताप उफाळला
IIT मुंबईत केंद्रीय विज्ञान-तंत्रज्ञान मंत्री डॉ. जितेंद्र सिंह यांनी केलेल्या वक्तव्यामुळे राज्याच्या राजकारणात मोठी खळबळ उडाली आहे. आयआयटीच्या नावात ‘मुंबई’ न वापरता ‘बॉम्बे’ हा शब्द कायम ठेवला याबद्दल त्यांनी व्यक्त केलेले समाधान हे विधान मराठी अस्मितेला धक्का देणारे असल्याची भूमिका मनसेसह अनेक मराठी संघटनांनी मांडली आहे. विशेषतः मुंबई महानगरपालिकेच्या निवडणुका जवळ आल्याने भाषिक राजकारण तापले असताना, केंद्रीय मंत्र्यांनी अशा संवेदनशील विषयाला हात घातल्याने या वक्तव्याचा राजकीय अर्थ लावला जात आहे.
मुंबई महानगरपालिकेच्या निवडणुका जशी-जशा जवळ येत आहेत, तसे राज्यात मराठी अभिमान, मुंबईची ओळख, भाषिक संवेदनशीलता आणि सांस्कृतिक प्रश्न पुन्हा एकदा राजकीय केंद्रस्थानी येताना दिसत आहेत. अशातच केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्री डॉ. जितेंद्र सिंह यांनी IIT Bombay च्या नावाबाबत केलेल्या वक्तव्यामुळे राज्याच्या राजकारणात नवीन वाद उभा राहिला आहे. “आयआयटीच्या नावात तुम्ही ‘बॉम्बे’ कायम ठेवले, ‘मुंबई’ केले नाही, हे पाहून मला आनंद झाला,” असे त्यांनी स्वयं IIT मुंबईत बोलताना म्हटले.
त्यांचे हे वक्तव्य, तेही मुंबईच्या भूमीत, मराठी भाषेचा आणि स्थानिक अस्मितेचा प्रश्न घेऊन सदैव आक्रमक भुमिका घेणाऱ्या महाराष्ट्र नवनिर्माण सेनेला अगदी जिव्हारी लागले. परिणामी मनसेने थेट भारतीय जनता पक्षावर आणि त्या माध्यमातून केंद्र सरकारवरच प्रहार केला असून, यामुळे राज्यातील राजकीय तापमान पुन्हा एकदा वाढण्याचे संकेत मिळत आहेत.
Related News
5 हजार ते 1500 रुपये: स्थानिक निवडणुकीत उमेदवारी अर्जासाठी पक्षांकडून आकारले जाणारे शुल्क
मुंबई महापालिका निवडणूक 2025: उद्धव – राज ठाकरे भेटीमुळे मोठा राजकीय बदल
जि.प. शाळा लोहारी खु. येथे संविधान दिन उत्साहात साजरा
Mumbai Crime Blackmail Case: 7 धक्कादायक उघडकी! मॉर्फ फोटो व्हायरल करण्याची धमकी, मुंबईत तरुणीची आत्महत्या
Congress Resignation Crisis : ऐन निवडणुकीत काँग्रेसमध्ये ‘धाडसी राजीनाम्यांचा भडका’, कल्याणमध्ये मोठा धक्का!
“IIT Mumbai vs IIT Bombay : 5 धक्कादायक वादग्रस्त तथ्ये! नावाबाबतचा वाद पुन्हा पेटला”
90 व्या वर्षी Dharmendra निधनानंतर जुना वाद पुन्हा पेटला! पहिली पत्नी, दुसरं लग्न आणि न पाहिलेलं तोंड, कुटुंबाची धक्कादायक कहाणी
2025: Mumbai ताब्यात घेण्याचा डाव? केंद्रीय मंत्र्यांच्या विधानानंतर राज ठाकरे संतापले
मोबाईल दिला नाही म्हणून 13 वर्षीय विद्यार्थिनीची आत्महत्या; खापरखेडा परिसरात हळहळ
KDMC Election 2025: डोंबिवलीत मतदान गोंधळ, 4500 मतांची रहस्यमय अदलाबदल
Ram Mandir Dharma Dhwaja : मी दलित आहे म्हणून ……..अयोध्येचे खासदार अवधेश प्रसादांची नाराजी आणि भडकलेला आरोप
अंजली दमानिया चा तुफान संताप! धनंजय मुंडे आणि राष्ट्रवादी नेत्यांवर जोरदार टीका – 7 महत्त्वाच्या मुद्द्यांचा उघड प्रश्न
कार्यक्रमात ‘बॉम्बे’ उल्लेख—वादाची ठिणगी
IIT मुंबईच्या पी. सी. सक्सेना सभागृहात क्वांटम तंत्रज्ञान आणि वैज्ञानिक संशोधन क्षेत्रातील आगामी प्रगती या विषयावर मोठा कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. या कार्यक्रमात डॉ. जितेंद्र सिंह उपस्थित होते. आपल्या भाषणादरम्यान ते म्हणाले, “IIT च्या नावात तुम्ही ‘Bombay’ हा शब्द कायम ठेवला आणि त्याचे ‘Mumbai’ केले नाही, याबद्दल मी खूश आहे.”
त्यांच्या मते, IIT Bombay, IIT Madras सारख्या जुन्या नावांना ऐतिहासिक ओळख आहे आणि त्या नावांना बदलू नये. परंतु, महाराष्ट्रातील राजकीय आणि सामाजिक संदर्भ वेगळे असल्यामुळे या विधानाने मोठा वाद निर्माण झाला.
कार्यक्रमात त्यांनी क्वांटम टेक्नॉलॉजीविषयी बोलताना सांगितले की, देशभरातील 100 हून अधिक अभियांत्रिकी महाविद्यालयांत आणि संशोधन संस्थांमध्ये क्वांटम–प्रशिक्षण प्रयोगशाळा उभारण्याची योजना आहे.
ते पुढे म्हणाले
क्वांटम तंत्रज्ञानामुळे जगातील अवघड समस्या काही क्षणांत सोडवता येणार आहेत.
नवीन औषधांच्या शोध प्रक्रियेत घातांकीय वेगाने वाढ होणार आहे.
AICTE ने B.Tech अभ्यासक्रमात क्वांटम टेक्नॉलॉजी ‘मायनर सब्जेक्ट’ म्हणून समाविष्ट करण्यास मान्यता दिली आहे.
यावेळी IIT मुंबईचे संचालक डॉ. शिरीष केदारे यांनी सांगितले की,
MRI आणि क्रायोजेनिक इंजिनमध्ये वापरला जाणारा द्रवरूपी हेलियम आता IIT मुंबईतच तयार केला जात आहे. त्यामुळे भारताचे परकीय आयात अवलंबित्व कमी होणार आहे. असे असतानाही, संपूर्ण कार्यक्रमातील लक्ष वेधून घेतले ते ‘IIT Bombay’ या नावावरील केंद्रीय मंत्र्यांच्या टिप्पणीने.
मनसेची तुफान प्रतिक्रिया – भाजपवर थेट निशाणा
मनसेसाठी मराठी भाषा आणि मुंबईची ओळख हा भावनिक आणि राजकीय दोन्ही दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा मुद्दा आहे. त्यामुळे मोदी सरकारमध्ये समाविष्ट असलेल्या मंत्र्याकडून अशा प्रकारची टिप्पणी ऐकल्यानंतर मनसेने तात्काळ प्रतिक्रिया दिली.
मनसे नेते गजानन काळे यांनी प्रखर शब्दांत टीका करत म्हटले: “IIT Bombay चे ‘IIT Mumbai’ केले नाही याबद्दल आभार? हे कोणते निर्लज्ज, बेशरम वक्तव्य? मराठी, मुंबई आणि महाराष्ट्राचा अपमान करण्याची संधी भाजप नेते कधी सोडत नाहीत.”
ते पुढे म्हणाले “डॉ. जितेंद्र सिंह यांनी बाळासाहेब ठाकरेंच्या स्मृतीस्थळाजवळ नाक घासून माफी मागावी. पुढच्या वेळी ते मुंबईत आले तर मनसे त्यांचा ‘सत्कार’ करेल.”
मनसेच्या या विधानामुळे राजकीय वातावरण चांगलेच तापले आहे.
IIT Bombay vs IIT Mumbai: नावाचा ऐतिहासिक संदर्भ
IIT Bombay ची स्थापना 1958 मध्ये झाली. त्या काळी शासन, प्रशासन आणि कायदेशीर दस्तावेजांमध्ये शहराचे अधिकृत नाव ‘Bombay’ होते.
1995 मध्ये शिवसेना–भाजप सरकारने शहराचे नाव अधिकृतरीत्या ‘मुंबई’ असे बदलले.
परंतु देशातील काही संस्था, जसे
IIT Bombay
Bombay High Court
Bombay Stock Exchange
आजही ‘Bombay’ नाव वापरतात.
या नावांबाबत राज्यात वेळोवेळी वाद पेटतात. महाराष्ट्रवादी संघटनांकडून वारंवार मागणी केली जाते की, “Bombay” चा वापर कायम ठेवणाऱ्या संस्थांनी नाव बदलावे.
त्यामुळेच केंद्रीय मंत्र्यांनी उघडपणे “Bombay” शब्दाचे कौतुक केल्याने राजकीय संताप उफाळून आला.
मुंबई महानगरपालिकेच्या निवडणुकांचा दबदबा
मुंबई महानगरपालिकेच्या निवडणुका अत्यंत महत्त्वाच्या मानल्या जातात कारण
देशातील सर्वांत श्रीमंत नगरपालिका
प्रचंड मराठी मतदारसंघानुसार राजकीय समीकरणे ठरतात
मराठी भाषा, स्थानिक ओळख आणि मुंबईचा स्वाभिमान हे निवडणुकीचे प्रमुख मुद्दे
अशा परिस्थितीत केंद्रीय मंत्र्यांनी ‘Bombay’ शब्दाचे कौतुक करणे म्हणजे राजकीयदृष्ट्या संवेदनशील मुद्दा छेडल्यासारखे झाले.
मनसे, शिवसेना (उदो) आणि राष्ट्रवादी (शरद पवार गट) यांनी हे मुद्दे अत्यंत आक्रमकपणे हाताळले आहेत. त्यामुळे भाजपलाही आता स्पष्टीकरण द्यावे लागू शकते.
भाजपची संभाव्य अडचण—मराठी मतदारावर परिणाम?
भाजपने गेल्या काही वर्षांत मुंबईतील मराठी मतदारांमध्ये आपले अस्तित्व वाढवण्याचा प्रयत्न केला आहे.
परंतु केंद्रीय मंत्र्यांचे विधान
मराठी भाषेला अपमानास्पद
मुंबईच्या नावाची दुर्लक्ष
‘Bombay’ शब्दाचे समर्थन
असे असल्याचा आरोप विरोधकांकडून केल्यामुळे भाजपची प्रतिमा काही प्रमाणात प्रभावित होऊ शकते.
राजकीय विश्लेषकांच्या मते “महानगरपालिका निवडणुका डोळ्यासमोर ठेवून मनसेने त्वरित आक्रमक भूमिका घेतली आहे. हा मुद्दा मराठी मतदारांमध्ये भावनिक गुंतवणूक करतो.”
क्वांटम तंत्रज्ञान: मंत्री सिंह यांच्या भाषणाचा महत्त्वाचा भाग
वादाच्या गदारोळात मंत्री सिंह यांनी मांडलेले वैज्ञानिक मुद्देही तितकेच महत्त्वाचे आहेत. त्यांनी सांगितले की:
क्वांटम कम्प्युटिंगमुळे भविष्यातील औषधनिर्मिती, अवकाश संशोधन आणि एआय पद्धतीत क्रांती येणार आहे.
देशभरातील शंभरपेक्षा जास्त संस्थांमध्ये क्वांटम प्रशिक्षण केंद्र उभारले जातील.
IIT मुंबई, IIT चेन्नई, IIT दिल्ली आणि IISc बंगळुरू हे या क्षेत्रातील राष्ट्रीय केंद्र म्हणून उदयास येत आहेत.
परंतु त्यांच्या नावावरील टिप्पणीमुळे हा वैज्ञानिक भाग जवळजवळ झाकला गेला.
राजकीय परिणाम: पुढील काही दिवसांमध्ये घडू शकते काय?
मनसे आंदोलन तीव्र करू शकते
भाजप स्पष्टीकरण देऊ शकते
विरोधक हा मुद्दा ‘मराठी स्वाभिमान’ म्हणून खेळतील
मुंबईतील निवडणूक मोहीम यामुळे अधिक तापेल
केंद्रीय मंत्र्यांवर ‘माफी मागा’चा दबाव वाढू शकतो
केंद्र सरकारचे मंत्री IIT Bombayच्या नावाविषयी समाधान व्यक्त करणे हा वरकरणी छोटा मुद्दा वाटला, तरीही महाराष्ट्राच्या भाषिक आणि सांस्कृतिक संदर्भात तो अत्यंत संवेदनशील ठरला आहे.
मनसेसारख्या पक्षासाठी हा ‘भावनिक प्रश्न’ असून, निवडणुकांपूर्वी हा मुद्दा मोठ्या प्रमाणावर चर्चेत राहण्याची चिन्हे दिसत आहेत. आणि याच कारणामुळे केंद्रीय मंत्र्यांचे एका वाक्यातून राज्याच्या राजकारणात मोठे वादळ उठले आहे.
