तुम्ही पहिल्यांदाच बँकेत FD करणार आहात? आयकराचे हे नियम नक्की वाचा
TDS म्हणजे Tax Deducted at Source, म्हणजेच स्त्रोतावर कर कपात. भारतात हा एक महत्त्वाचा कर आकारणीचा मार्ग आहे. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला वेतन, व्याज, रेंट, कमीशन किंवा अन्य कोणतेही उत्पन्न मिळते, तेव्हा कर विभागाने ठरवलेल्या दरानुसार त्या उत्पन्नातून थेट कर कपात केला जातो. उदाहरणार्थ, बँक एफडीवर मिळणाऱ्या व्याजावर TDS लागू होतो. जर व्यक्तीचे उत्पन्न ठराविक मर्यादेपेक्षा जास्त असेल, तर बँक किंवा देयक करणारा व्यक्ती TDS कापतो आणि त्या रक्कमेची थेट सरकारकडे भरपाई होते.
TDS चा मुख्य उद्देश करदात्यांनी कर भरण्यातून चुक होऊ नये आणि सरकारकडे नियमित कर जमा होईल, हे सुनिश्चित करणे आहे. तसेच, TDS कपात केल्यानंतर करदात्याला वार्षिक TDS सर्टिफिकेट मिळते, ज्यात किती रक्कम कापली गेली याचा तपशील असतो, आणि तो ITR भरण्याच्या वेळी दाखवता येतो. TDS प्रणालीमुळे कर वसुली सुलभ होते, करदात्यांचे बोजे हलके होते आणि आर्थिक व्यवहारात पारदर्शकता वाढते.
बँकमध्ये फिक्स्ड डिपॉझिट FD हा एक सुरक्षित गुंतवणुकीचा मार्ग मानला जातो. ज्यांना पैसे सुरक्षित ठेवायचे आहेत आणि निश्चित व्याजावर परतावा हवा आहे, त्यांच्यासाठी FD हा उत्तम पर्याय आहे. मात्र, अनेक गुंतवणूकदार या सुरक्षिततेमुळे व्याजावरील कर नियमांबद्दल विसरतात किंवा माहिती नसल्यामुळे नंतर समस्येत पडतात. आज आपण पहिल्यांदाच FD करणार असाल तर तुम्हाला कोणते आयकर नियम लक्षात ठेवावेत, कोणत्या फॉर्म्स भरावे लागतात, कधी लागू होतो, पॅन लिंकिंग का आवश्यक आहे, या सर्व गोष्टी सविस्तर जाणून घेणार आहोत.
Related News
FD की सरकारी योजना? 5 वर्षे पैसे गुंतवल्यानंतर कुठे मिळेल जास्त परतावा? जाणून घ्या सविस्तर माहिती
2025: SBI गृहकर्ज स्वस्त; ग्राहकांचे ईएमआयचा भार होणार हलका
Silver ETF Investment : फिजिकल चांदी नको? Silver ETF मधून करा स्मार्ट गुंतवणूक
पोस्ट ऑफिस टाइम डिपॉजिट स्कीम : सुरक्षित गुंतवणूक आणि उच्च व्याजदराची संधी
“5 गंभीर चुका: FATCA अपडेट न केल्यास म्युच्युअल फंड SIP थांबवले जाऊ शकतात!”
सोने आणि चांदीच्या भावात विक्रम तोडणारी तेजी, 1979 नंतर सर्वाधिक वाढ!
आजीवन कमाई FD मध्ये गुंतवणे कितपत योग्य? तज्ज्ञांचा महत्त्वाचा इशारा
Adani Enterprises Rights Issue: अदानी एंटरप्रायजेसचा शेअर 533 रुपयांनी स्वस्त, कोण घेऊ शकेल फायदा ?
PPF Monthly Income Plan: 15 वर्षांत तयार करा 40 लाखांचा अविश्वसनीय निधी, दरमहा मिळवा 24,000 रुपये – सुवर्णसंधी
PPF योजना: 15 वर्षांच्या गुंतवणुकीनंतर मिळवा महिन्याला 24,000 रुपयांचे हमी उत्पन्न
मुलांचे शिक्षण आणि लग्नासाठी आर्थिक नियोजनाचे सर्वोत्तम मार्ग
१. FD म्हणजे काय?
फिक्स्ड डिपॉझिट म्हणजे बँकेत निश्चित कालावधीसाठी गुंतवलेली रक्कम, जिथे तुमच्या पैशांवर निश्चित व्याज मिळते. FD मध्ये तुम्ही रक्कम जास्तीत जास्त सुरक्षित ठेवू शकता आणि तुमचे पैसे परत मिळतात. विविध बँका आणि वित्तीय संस्थांकडून FD वर व्याजदर वेगवेगळा असतो. ही रक्कम छोटे बाळगणाऱ्यांसाठी तसेच मोठ्या गुंतवणूकदारांसाठी उपयुक्त आहे.
२. FD वर कर (Income Tax)
बँक FD वर मिळणाऱ्या व्याजावर कर आकारला जातो. FD मधून मिळणारे उत्पन्न तुमच्या एकूण उत्पन्नात समाविष्ट होते आणि त्या प्रमाणे तुमच्या आयकराचा दर ठरतो.
सामान्य नागरिकांसाठी: एका वर्षात FD वर 40,000 रुपयांपेक्षा जास्त व्याज मिळाल्यास बँक TDS (Tax Deducted at Source) कापते.
ज्येष्ठ नागरिकांसाठी: 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या नागरिकांसाठी ही सीमा 1 लाख रुपये आहे.
यामुळे FD एकदम करमुक्त नसतो, त्यामुळे गुंतवणूक करताना कर नियोजन करणे आवश्यक आहे.
३. पॅन लिंकिंगची गरज
बँकेत FD उघडताना तुमचा PAN (Permanent Account Number) खात्याशी लिंक करणे अनिवार्य आहे. यामुळे:
TDS योग्य प्रमाणात कापला जातो.
पॅन न लिंक केल्यास TDS दर 20% लागू होतो.
पॅन लिंक केल्यास TDS दर 10% लागू होतो.
यामुळे गुंतवणूकदारांना अनावश्यक कराचा भार टळतो आणि भविष्यातील कर तपासणीत सोपे जाते.
४. फॉर्म 15G आणि 15H
जर तुमचे उत्पन्न कर स्लॅबपेक्षा कमी असेल, तर तुम्ही टाळण्यासाठी फॉर्म 15G किंवा 15H सादर करू शकता.
फॉर्म 15G: 60 वर्षांखालील व्यक्तींकरिता.
फॉर्म 15H: 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या नागरिकांसाठी.
हे फॉर्म बँकेत जमा करून तुम्ही FD वरून मिळणाऱ्या व्याजावरील टाळू शकता.
५. FD मध्ये व्याजाची नोंद ITR मध्ये करणे आवश्यक
काही लोकांचा समज असतो की, Tकापला गेल्यावर FD वरून मिळणारे व्याज दाखवण्याची गरज नाही. हे चुकीचे आहे. आयकर रिटर्न (ITR) मध्ये FD मधून मिळालेले व्याज नक्कीच दाखवावे लागते. न दाखवल्यास कर अधिकारी नंतर कारवाई करू शकतो.
६. FD प्रकार
बँकेत अनेक प्रकारच्या FD उपलब्ध आहेत:
नियमित FD: ठराविक कालावधीसाठी रक्कम गुंतवली जाते.
टॅक्स-सेव्हिंग FD: 5 वर्षांसाठी कर बचतीसाठी, आयकराच्या 80C अंतर्गत गुंतवणूक.
सिनीयर सिटीझन FD: ज्येष्ठ नागरिकांसाठी जास्त व्याजदरासह FD.
रिकरिंग FD: मासिक हप्ता भरून गुंतवणूक करण्याचा पर्याय.
प्रत्येक प्रकाराच्या FD वर व्याजदर, कर नियम, इत्यादी वेगळे असतात.
७. FD वर TDS कसे काम करते?
ही बँक किंवा वित्तीय संस्थेकडून FD वरून मिळणाऱ्या व्याजावर कापली जाणारी कराची रक्कम आहे. उदाहरणार्थ:
तुमचा FD व्याज 50,000 रुपये असेल, तर बँक 10% TDS (5,000 रुपये) कापते.
जर PAN न लिंक केले असेल, तर TDS 20% (10,000 रुपये) होऊ शकतो.
यामुळे तुम्हाला ITR मध्ये हा TDS दाखवून कराच्या जास्तीच्या परताव्याचा लाभ घेता येतो.
८. FD व्याजावर कर बचत टिप्स
फॉर्म 15G / 15H वापरा: TDS टाळण्यासाठी योग्य फॉर्म भरा.
PAN लिंक करा: TDS योग्य प्रमाणात होईल.
टॅक्स-सेव्हिंग FD निवडा: 80C अंतर्गत कर बचत होऊ शकते.
एकाधिक बँका निवडा: FDवर एकाच बँकेत जास्त रक्कम गुंतवली तर TDS जास्त होऊ शकतो, तर काही रक्कम दुसऱ्या बँकेत गुंतवली तर फायदा होतो.
९. FD व्यवस्थापनाचे फायदे
सुरक्षित गुंतवणूक: तुमचे पैसे सुरक्षित राहतात.
निश्चित व्याज: निश्चित व्याजदरामुळे भविष्यातील आर्थिक नियोजन सोपे होते.
कर नियोजन: योग्य फॉर्म्स व FD प्रकार निवडल्यास कराचा भार कमी होतो.
लिक्विडिटी: काही FD प्रकारात मध्यवर्ती रक्कम काढणे शक्य असते.
१०. आयकर नियम आणि FD वर व्याजाचे नियोजन
तुमच्या उत्पन्नानुसार FD वर मिळणाऱ्या व्याजाचा कर योग्यरित्या नियोजन करणे महत्वाचे आहे. जर तुम्ही पहिल्यांदाच FD करत असाल, तर पुढील गोष्टी लक्षात ठेवा:
व्याजावर TDS लागतो का?
तुमचे उत्पन्न TDS टाळण्यासाठी योग्य आहे का?
फॉर्म 15G / 15H कधी भरायचा?
ITR मध्ये FD व्याज दाखवले आहे का?
हे सर्व नीट समजल्यास तुम्हाला नंतर कोणत्याही कर तपासणीत अडचण येणार नाही.
११. फिक्स्ड डिपॉझिटवर कर बचत करण्याचे उपाय
टॅक्स-सेव्हिंग FD: 5 वर्षांची लॉक-इन अवधि, 80C अंतर्गत कर बचत.
Senior Citizen FD: जास्त व्याजदर मिळवून कर नियोजन.
लहान रक्कम फेड: FD विभाजित करून वेगवेगळ्या बँकांमध्ये गुंतवणे.
नियमित रिव्ह्यू: व्याजदर बदलल्यास नवीन FD बनवून लाभ घेणे.
१२. महत्त्वाचे टीप्स
FD करताना पॅन कार्ड लिंक करणे अनिवार्य आहे.
Filing ITR: FD वर मिळणारे सर्व व्याज ITR मध्ये दाखवा.
TDS चुकवू नका: फॉर्म 15G / 15H भरल्याशिवाय FD वर टाळता येत नाही.
व्याज दरांची तुलना: बँकेनुसार FD वर व्याज दर बदलतो, तुलना करून सर्वोत्तम निवडा.
FD हा सुरक्षित आणि सोपा गुंतवणुकीचा पर्याय आहे, पण कर नियमांबद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे. फॉर्म 15G / 15H, पॅन लिंकिंग, ITR मध्ये व्याज नोंद, आणि योग्य FD प्रकार निवडल्यास तुमच्या गुंतवणुकीचा जास्तीत जास्त फायदा होऊ शकतो. FD कर नियोजन करून गुंतवणूक करणे तुम्हाला भविष्यातील आर्थिक सुरक्षा आणि कर बचत दोन्ही प्रदान करते.
टीप: या लेखातील माहिती फक्त सामान्य मार्गदर्शनासाठी आहे. कोणतीही गुंतवणूक किंवा कर संबंधी निर्णय घेण्यापूर्वी कर सल्लागार किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
