लग्नाआधी आरोग्य तपासणी का गरजेची आहे?
भारतीय समाजात लग्न ही केवळ दोन व्यक्तींची नव्हे, तर दोन कुटुंबांची एकत्र येण्याची घटना मानली जाते. कुंडली जुळवणे, गोत्र, आर्थिक स्थैर्य, संस्कार यावर भर दिला जातो; मात्र आरोग्य तपासणी (Health Tests Before Marriage) हा घटक अनेकदा दुर्लक्षित राहतो.
आजच्या काळात जीवनशैली, ताणतणाव, प्रदूषण आणि असंतुलित आहार यामुळे अनेक आरोग्य समस्या वाढत आहेत. अशा परिस्थितीत लग्नाआधी जोडीदाराचे आरोग्य तपासणे अत्यावश्यक झाले आहे. काही आजार बाहेरून दिसत नाहीत, पण पुढे वैवाहिक आयुष्यावर मोठा परिणाम करतात.
तज्ज्ञांच्या मते, लग्नाआधी केल्या जाणाऱ्या तीन विशिष्ट आरोग्य चाचण्या (Health Tests Before Marriage) आयुष्यभर आनंदी वैवाहिक जीवनासाठी अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत.
Related News
Toor Dal Dangerous Effects ‘धोकादायक’ प्रभाव: 5 प्रकारच्या लोकांसाठी ठरू शकते आरोग्यविषयक संकट | Toor Dal Dangerous Effects
9 ने सुरू होणारा कोड म्हणजे सेंद्रिय फळं!
एसटीडी चाचणी (STD Test Before Marriage): लैंगिक संसर्गजन्य आजारांपासून बचावासाठी पहिली पायरी
Focus Keyword in Subheading: STD Test Before Marriage
एसटीडी म्हणजे Sexually Transmitted Diseases — हे आजार लैंगिक संबंधांमुळे एका व्यक्तीकडून दुसऱ्याकडे पसरणारे असतात. एचआयव्ही (HIV), सिफिलिस, गोनोरिया, हेपॅटायटीस बी व सी असे अनेक आजार या श्रेणीत मोडतात.
अनेकदा व्यक्तीला संसर्ग झाला असतो, परंतु त्याची लक्षणे दीर्घकाळ दिसत नाहीत. अशा वेळी तो आपल्या जोडीदारालाही नकळत संसर्ग देऊ शकतो. त्यामुळे लग्नाआधी एसटीडी चाचणी करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
तज्ज्ञांचे मत:
डॉ. प्राची देशमुख (त्वचारोग व लैंगिकरोग तज्ज्ञ) सांगतात —
“एचआयव्ही, सिफिलिस किंवा हेपॅटायटीससारखे आजार लवकर ओळखले गेले, तर उपचार शक्य आहेत. पण लग्नानंतर कळल्यास मानसिक व शारीरिक दोन्ही पातळ्यांवर जोडीदार त्रस्त होतात. त्यामुळे ही चाचणी ‘लग्नाआधीची पहिली जबाबदारी’ मानली पाहिजे.”
एसटीडी चाचणीमध्ये खालील तपासण्या होतात:
HIV Test
Hepatitis B & C Surface Antigen
Syphilis (VDRL)
Gonorrhea Screening
Herpes Simplex Virus (HSV)
या तपासण्यांमुळे भविष्यातील आरोग्य धोके कमी करता येतात.
जनेटिक कंपॅटिबिलिटी टेस्ट (Genetic Compatibility Test Before Marriage): भावी पिढीच्या आरोग्यासाठी गरजेची
Focus Keyword in Subheading: Genetic Compatibility Test Before Marriage
जनुकीय (Genetic) आजार हे पालकांकडून संततीकडे जाणारे आजार असतात. उदा. थॅलेसीमिया, सिकल सेल अॅनिमिया, डाउन सिंड्रोम, हेमोफिलिया इ.
जर दोघेही जोडीदार एकाच प्रकारच्या जनुकीय दोषाचे ‘कॅरिअर’ असतील, तर त्यांच्या बाळाला गंभीर आजार होण्याचा धोका वाढतो. म्हणूनच जनेटिक कंपॅटिबिलिटी टेस्ट Before Marriage अत्यंत गरजेची ठरते.
या चाचणीचे महत्त्व:
भविष्यात होणाऱ्या मुलांमध्ये आजाराची शक्यता ओळखता येते.
भावी पालक योग्य निर्णय घेऊ शकतात.
गर्भधारणा नियोजन अधिक सुरक्षितपणे करता येते.
डॉ. सुरेश पाटील (जीन तज्ज्ञ) यांचे मत:
“थॅलेसीमिया कॅरिअर असल्याचे उशिरा समजल्यास दांपत्याला आयुष्यभर संघर्ष करावा लागतो. ही चाचणी केवळ स्वतःसाठी नव्हे तर भावी पिढीसाठी एक जबाबदारी आहे.”
जनेटिक टेस्टमध्ये तपासले जाणारे घटक:
Thalassemia Trait Screening
Sickle Cell Anemia Test
Chromosomal Analysis
Carrier Screening for Common Genetic Disorders
या चाचणीचा अहवाल डॉक्टरांकडून समजावून घ्यावा आणि दोघेही भावी जोडीदार एकत्रितपणे त्यावर चर्चा करावी.
फर्टिलिटी टेस्ट (Fertility Test Before Marriage): प्रजननक्षमतेची तपासणी – सर्वात महत्त्वाची पायरी
Focus Keyword in Subheading: Fertility Test Before Marriage
आजच्या व्यस्त जीवनशैलीत फर्टिलिटी (प्रजननक्षमता) ही एक मोठी समस्या बनली आहे. असंतुलित आहार, ताणतणाव, मोबाइल रेडिएशन, धूम्रपान आणि मद्यपानामुळे पुरुष आणि स्त्रियांच्या प्रजननक्षमतेवर विपरीत परिणाम होत आहे.
लग्नानंतर अनेक वर्षांनी बाळ होण्यात अडचणी येतात आणि त्यावेळी नवरा-बायको दोघांनाही मानसिक त्रास सहन करावा लागतो. ही परिस्थिती टाळण्यासाठी Fertility Test Before Marriage करणे उपयुक्त ठरते.
महिलांसाठी तपासण्या:
Ovarian Reserve Test (AMH Level)
Hormone Profile (FSH, LH, Prolactin, Thyroid)
Pelvic Ultrasound
PCOD/PCOS Test
पुरुषांसाठी तपासण्या:
Semen Analysis (स्पर्म काउंट, गतिशीलता)
Hormonal Assessment
Testicular Function Tests
तज्ज्ञांचे म्हणणे:
“लग्नाआधी फर्टिलिटी टेस्ट केली, तर भविष्यातील तणाव, वैवाहिक ताण आणि मानसिक वेदना टाळता येतात,” असे आयव्हीएफ तज्ज्ञ डॉ. नेहा जोशी सांगतात.
ही चाचणी केल्याने दांपत्याला आपल्या आरोग्याबाबत जागरूकता येते आणि बाळाच्या नियोजनासाठी योग्य दिशा मिळते.
या तिन्ही चाचण्यांचे एकत्रित फायदे
भविष्यातील आरोग्य संकटांपासून संरक्षण
अनपेक्षित वैवाहिक तणाव टाळणे
मानसिक, शारीरिक आणि भावनिक स्थैर्य
भावी पिढीच्या आरोग्याची हमी
प्रामाणिकपणा आणि विश्वास वाढविणे
अशा चाचण्या केल्याने केवळ जोडीदार नव्हे तर दोन कुटुंबेही सुरक्षित राहतात.
धार्मिक आणि सामाजिक दृष्टिकोन
भारतीय समाजात अजूनही अशा चाचण्यांकडे संकोचाने पाहिले जाते. अनेकांना वाटते की “लग्नाआधी चाचण्या करणे म्हणजे अविश्वास दाखवणे.” परंतु प्रत्यक्षात या चाचण्या हे एक आरोग्यदायी आणि जबाबदार नात्याचे प्रतीक आहेत.
धार्मिक दृष्टिकोनातूनही “आरोग्य हेच खरे संपत्ती” असे मानले जाते. त्यामुळे लग्नाआधी शरीर आणि मन निरोगी ठेवण्यासाठी या चाचण्या म्हणजे एक प्रकारे भविष्याची तयारीच आहे.
डॉक्टरांचा सल्ला
आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, लग्नाआधी केल्या जाणाऱ्या या तीन चाचण्या म्हणजे “Preventive Marriage Medicine” चा भाग आहेत. भारतात अशा तपासण्या अनिवार्य करण्याचा विचारही अनेक राज्यांमध्ये सुरू आहे.
डॉक्टरांचा सल्ला असा आहे की —
दोघांनीही चाचणी अहवाल पारदर्शकपणे शेअर करावेत.
निकालावरून योग्य वैद्यकीय मार्गदर्शन घ्यावे.
जर एखादा दोष आढळला, तर उपचारांची किंवा पर्यायी उपायांची माहिती घ्यावी.
मानसिक दृष्टिकोन : पारदर्शकतेतून विश्वास
आरोग्य चाचण्या म्हणजे केवळ शरीराची तपासणी नाही, तर एकमेकांवरील विश्वास वाढविण्याची संधी आहे.
या चाचण्या केल्याने:
जोडीदारांमध्ये आत्मविश्वास वाढतो.
भविष्यात गैरसमज कमी होतात.
वैवाहिक नातं मजबूत होतं.
आजच पाऊल उचला
लग्नाआधी केलेली तीन आरोग्य चाचण्या (Health Tests Before Marriage) —
एसटीडी टेस्ट
जनेटिक कंपॅटिबिलिटी टेस्ट
फर्टिलिटी टेस्ट
या तिन्ही चाचण्या आयुष्यभराचा आनंद टिकविण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहेत.
कुंडली जुळवणे, जोडीदाराची आवड जाणून घेणे, कुटुंबांचा सुसंवाद या सगळ्या गोष्टी महत्त्वाच्या आहेतच; पण त्याहूनही महत्त्वाचे म्हणजे आरोग्य जुळवणे!
या लेखातील सर्व माहिती ही सर्वसाधारण व शैक्षणिक उद्देशाने दिली आहे. कोणत्याही प्रकारची चाचणी किंवा उपचार सुरू करण्याआधी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
