India-Russia Relations Strained! अमेरिकेच्या दबावानंतर भारतातील दोन मोठ्या कंपन्यांनी रशियाकडून तेल खरेदी थांबवली. 280 दशलक्ष डॉलरचा व्यवहार बंद झाल्याने भारत-रशिया व्यापारात तणाव निर्माण. जाणून घ्या संपूर्ण पार्श्वभूमी आणि परिणाम.
🇮🇳 India-Russia Relations Strained: भारत-रशिया व्यापारात वाढता तणाव, अमेरिकेचा दबाव वाढला
भारत आणि रशियाचे संबंध शीतयुद्धापासून स्थिर आणि विश्वासार्ह मानले जातात. संरक्षण, ऊर्जा आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात या दोन्ही देशांचे दीर्घकाळापासून घनिष्ठ संबंध आहेत. मात्र, युक्रेन युद्धानंतर जागतिक राजकारणात बदल झाला असून India-Russia Relations Strained असे म्हटले जात आहे.
गेल्या काही आठवड्यांपासून अमेरिकेचा भारतावर दबाव वाढत चालला आहे की, भारताने रशियाकडून तेल खरेदी थांबवावी. या दबावाच्या पार्श्वभूमीवर भारतातील दोन मोठ्या कंपन्यांनी रशियन तेल खरेदी थांबवण्याचा निर्णय घेतल्याने आर्थिक आणि राजनैतिक क्षेत्रात मोठी खळबळ उडाली आहे.
Related News
Turkey Double Standards on Delhi Blast: भयानक दुतोंडीपणा उघड! तुर्कीच्या वक्तव्याने भारतात संतापाची लाट
डोनाल्ड ट्रम्प यांचा H-1B वीजा निर्णयाबाबत यूटर्न, लाखो भारतीयांना फायदा
“PM मोदींचा दिल्ली स्फोटावर प्रतिसाद: 5 महत्वाचे मुद्दे आणि थेट इशारा
अमेरिकेने भारतावरील Tariff रद्द करण्याची घोषणा, “5 कारणांमुळे डोनाल्ड ट्रम्पच्या घोषणेनंतर भारत-अमेरिका व्यापार संबंध मजबूत होतील”
“Donald Trump Sleepy Video: व्हाईट हाऊसमध्ये डुलक्या घेताना ट्रम्पचा व्हायरल व्हिडीओ – 7 मोठ्या प्रतिक्रिया”
Trump प्रशासन हादरले! अमेरिकेत 40 दिवसांपासून सरकारी कामकाज ठप्प
Share Market Update: चार दिवसांत 36 हजार कोटींची कमाई – शेअर बाजारात तेजी-घसरणीचा रंगीत खेळ
Inauguration of 4 Vande Bharat Express Trains, देशभरात ‘वेग आणि गौरवाचा नवा अध्याय’
रशियाकडून भारतासाठी आनंदाची बातमी, स्वस्त तेलावर भारताचा कब्जा – ट्रम्पना मिळाला धक्का!
Middle Class Trap: 5 मार्ग ज्यामुळे मध्यमवर्ग घर खरेदीत अडकल्यामुळे आर्थिक संकटात सापडतो
‘वंदे मातरम्’वरून राजकीय वाद पेटला; भाजपचे नेहरूंवर निशाणा, काँग्रेसचा पलटवार
Ramdev Baba : टॅरिफला ‘थेट दहशतवाद’ म्हणत रामदेव बाबा भडकले – जाणून घ्या 7 महत्त्वाचे मुद्दे
🇺🇸 अमेरिकेचा दबाव आणि भारताचा संतुलन साधण्याचा प्रयत्न
अमेरिकेने भारताला स्पष्ट संदेश दिला आहे – “जर भारताने रशियासोबत तेल व्यवहार चालू ठेवले, तर व्यापार करारांवर परिणाम होईल.”
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी म्हटले की, “India-Russia Relations Strained आहेत कारण भारत अजूनही रशियाकडून तेल खरेदी करत आहे.”
अमेरिकेने भारतावर ५० टक्के टॅरिफ लावले असून, अजून वाढवण्याचा इशारा दिला आहे. अमेरिकेचे धोरण स्पष्ट आहे – रशियावर आर्थिक निर्बंधांचा प्रभाव वाढवायचा आणि त्यासाठी भारतासारख्या मोठ्या बाजाराला रशियापासून दूर ठेवायचे.
दोन भारतीय कंपन्यांचा धक्कादायक निर्णय
या सर्व पार्श्वभूमीवर भारतातील दोन प्रमुख कंपन्यांनी रशियाकडून तेल खरेदी थांबवली आहे:
एचपीसीएल मित्तल एनर्जी लिमिटेड (HMEL)
रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड (RIL)
HMEL ने अधिकृत घोषणेत म्हटले आहे की, “आम्ही सध्या रशियाकडून तेल खरेदी स्थगित केली आहे.” या निर्णयामुळे ऊर्जा क्षेत्रात मोठी खळबळ उडाली आहे.रिलायन्स इंडस्ट्रीजने मात्र कोणतीही अधिकृत घोषणा केली नसली, तरी उद्योग क्षेत्रातील सूत्रांनी सांगितले की कंपनीने “सावधगिरीचा” मार्ग स्वीकारला आहे.
280 दशलक्ष डॉलरचा व्यापार ठप्प
HMEL कंपनीने आतापर्यंत 280 दशलक्ष डॉलर मूल्याचे रशियन तेल खरेदी केले होते. त्यांच्या भटिंडा (पंजाब) येथील रिफायनरीची वार्षिक क्षमता ९ दशलक्ष टनांपेक्षा जास्त आहे.या कंपनीने अचानक रशियाकडून तेल खरेदी बंद करण्याचा निर्णय घेतल्याने जागतिक ऊर्जा बाजारात खळबळ माजली आहे. India-Russia Relations Strained या वाक्याचा अर्थ आता फक्त राजनैतिक नाही, तर तो प्रत्यक्ष व्यापारात दिसू लागला आहे.
रशिया-युक्रेन युद्धाचा परिणाम
युक्रेन युद्ध सुरू झाल्यापासून रशियावर पाश्चिमात्य देशांनी निर्बंध लादले. त्यानंतर भारताने सवलतीच्या दरात रशियन तेल खरेदी सुरू ठेवली, कारण ते स्वस्त होते आणि भारताच्या ऊर्जा गरजा पूर्ण करत होते.मात्र, आता अमेरिकेच्या दबावामुळे भारताला कठीण निर्णय घ्यावे लागत आहेत. अमेरिकेचा मुख्य आरोप आहे की, भारत रशियाकडून तेल खरेदी करून अप्रत्यक्षपणे रशियाच्या युद्धखर्चाला हातभार लावत आहे.
यामुळेच India-Russia Relations Strained झाले आहेत आणि भारताला दोन्ही बाजूंशी समतोल राखावा लागत आहे.
भारताचे अधिकृत मत: “आम्ही स्वतंत्र निर्णय घेऊ”
भारत सरकारने स्पष्ट केले की, “आम्ही आमच्या नागरिकांच्या आणि अर्थव्यवस्थेच्या हितासाठी निर्णय घेऊ. कोणत्याही परकीय दबावाखाली आम्ही काम करत नाही.”परराष्ट्र मंत्रालयाच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, भारताचे ऊर्जा निर्णय हे केवळ बाजार आणि गरजांवर आधारित असतात. तरीही, जागतिक दबावामुळे भारताच्या राजनैतिक नात्यांवर परिणाम होऊ शकतो हे नाकारता येत नाही.
भारताच्या ऊर्जा सुरक्षेवर परिणाम
रशियाकडून भारताला स्वस्तात कच्चे तेल मिळत असल्याने इंधन दर स्थिर ठेवणे शक्य झाले होते. आता जर रशियन तेलाची खरेदी थांबली तर:
पेट्रोल-डिझेलचे दर वाढतील
आयात खर्च वाढेल
अर्थव्यवस्थेवर दबाव येईल
यामुळे सामान्य नागरिकांवर अप्रत्यक्ष आर्थिक ताण पडू शकतो.
जागतिक बाजारात भारताचे स्थान
रशिया हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा तेल निर्यातदार देश आहे. भारत हा त्याच्या तेलाचा एक प्रमुख खरेदीदार आहे. जर भारताने खरेदी थांबवली तर रशियाला आर्थिक फटका बसेल.
त्याचवेळी, भारताला पर्यायी पुरवठादार देश — जसे की सऊदी अरेबिया, यूएई, आणि नायजेरिया — यांच्याकडे वळावे लागेल. मात्र, त्या देशांकडून तेल महाग मिळते. त्यामुळे भारताच्या आर्थिक गणितात मोठा बदल घडू शकतो.
अमेरिका-रशिया संघर्षात भारताची भूमिका
India-Russia Relations Strained असले तरी भारताने नेहमीच “स्ट्रॅटेजिक ऑटोनॉमी” — म्हणजेच धोरणात्मक स्वातंत्र्य — टिकवले आहे.
भारत अमेरिका, रशिया, युरोप आणि मध्यपूर्व या सर्वांशी आपले स्वतंत्र नाते राखतो.
परंतु सध्याच्या परिस्थितीत भारतासाठी संतुलन राखणे कठीण झाले आहे.
अमेरिका भारताला व्यापार आणि तंत्रज्ञानात सहभागी करून घेऊ इच्छिते, तर रशिया भारतासाठी स्वस्त ऊर्जा आणि संरक्षण क्षेत्रातील महत्त्वाचा भागीदार आहे.
ऐतिहासिक पार्श्वभूमी: भारत-रशिया नाते का महत्त्वाचे?
भारत आणि रशियाचे संबंध 1950 च्या दशकापासून घनिष्ठ आहेत.
1971 च्या भारत-पाक युद्धात रशियाने भारताला निर्णायक पाठिंबा दिला.
ISRO, DRDO, आणि BrahMos Missile Project हे भारत-रशिया सहकार्याचे प्रतीक आहेत.
अणुऊर्जा प्रकल्प आणि संरक्षण करार हे दोन्ही देशांमधील मजबूत नात्याची उदाहरणे आहेत.
मात्र, आता या ऐतिहासिक मैत्रीवर आर्थिक आणि भूराजकीय दबावाचे ढग दाटले आहेत.
50% टॅरिफनंतर वाढलेला तणाव
अमेरिकेने भारतावर 50% टॅरिफ लावून स्पष्ट संदेश दिला आहे की, “रशियासोबत व्यापार कराल, तर किंमत मोजावी लागेल.”यामुळे भारताच्या निर्यातीवर आणि व्यापार संतुलनावर परिणाम झाला आहे.भारताच्या वाणिज्य मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, गेल्या तीन महिन्यांत भारत-अमेरिका व्यापारात ८% घट झाली आहे.
हे आकडे “India-Russia Relations Strained” या वास्तवाला अधिक अधोरेखित करतात.
आगामी धोरण: भारताचा संतुलित मार्ग
भारतातील धोरणतज्ज्ञांच्या मते, भारताने खालील पर्याय विचारात घेतले आहेत:
रशियन तेल खरेदी मर्यादित ठेवणे
नवीन तेल पुरवठादार देश शोधणे
अमेरिकेसोबतचा व्यापार करार पूर्ण करणे
ऊर्जा क्षेत्रात स्वावलंबन वाढवणे (Green Energy आणि Renewable Sources)
भारताची ऊर्जा स्वायत्तता टिकवण्यासाठी आणि जागतिक दबाव कमी करण्यासाठी या उपायांची गरज आहे.
तणावातही संतुलन राखण्याची भारताची कसोटी
India-Russia Relations Strained असले तरी भारताचे राजनैतिक कौशल्य यावेळी कसोटीला लागले आहे.
एका बाजूला अमेरिकेचा व्यापार दबाव आणि दुसऱ्या बाजूला रशियाची जुनी मैत्री — या दोघांच्या मध्ये भारताने आपले स्वतंत्र हित जपणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे.भारताने स्पष्टपणे सांगितले आहे की,“आमचे परराष्ट्र धोरण कोणत्याही दबावाखाली नाही. आम्ही आमच्या नागरिकांच्या हितासाठी निर्णय घेऊ.”ही भूमिका टिकवली तर भारत जागतिक राजकारणात “संतुलन साधणारा महाशक्ती” म्हणून ओळखला जाईल.
