Star Anise ज्याला मराठीत चक्रफूल असे म्हणतात, हा ताऱ्यासारखा आकार असलेला सुगंधी आणि औषधी मसाला आहे. याचे नाव त्याच्या विशेष ताऱ्यासारख्या आकारावरून आले आहे. हा मसाला फक्त जेवणाचा स्वाद वाढवण्यासाठी नाही तर आरोग्यासाठी देखील अत्यंत फायदेशीर मानला जातो. भारतीय तसेच आशियाई स्वयंपाकात चक्रफूलाचा वापर अनेक प्रकारच्या पदार्थांमध्ये केला जातो.
चक्रफूलाचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचा सुगंध, स्वाद, आणि औषधी गुणधर्म. तो आपल्या जेवणाला केवळ रुचकर बनवत नाही तर पचन सुधारतो, शरीरातील ताण कमी करतो आणि रोग प्रतिकारशक्ती वाढवतो.
Star Anise (चक्रफूल) चे इतिहास
चक्रफूलाची उगमस्थाने चीन आणि व्हिएतनाम अशी मानली जाते. हजारो वर्षांपासून हा मसाला या भागातील पारंपरिक औषधांमध्ये आणि स्वयंपाकात वापरला जातो.
Related News
Sweet Potato Benefits 10 Powerful कारणे: हिवाळ्यात रताळं खाण्याचे Amazing फायदे जाणून घ्या आणि आरोग्य ठेवा सुपरफिट!
“Health Care : सतत थकवा जाणवतोय? 7 लक्षणे जी सांगतात तुम्हाला झाली आहे Vitamin B12 deficiency!
सूर्यनमस्कार – आरोग्यदायी जीवनासाठी 10 प्रभावी पायऱ्या आणि फायदे
7 सोप्या पद्धतीने लसूण पावडर बनवा – ताजेतवाने आणि शुद्ध स्वादासाठी
Desi Onion vs Red Onion : 5 जबरदस्त आरोग्य फायदेआरोग्य सुधारण्यासाठी कोणता कांदा अधिक फायदेशीर ?
नारळपाणी फायदे आणि तोटे: जाणून घ्या कोणासाठी लाभदायक आणि कोणासाठी घातक
5 मजबूत उत्तेजक घटकांसह पतंजली: आयुर्वेद‑योग आधारित स्वदेशी क्रांतीचा सकारात्मक प्रभाव
हा तांदूळ (Rice) खातात फक्त श्रीमंत? 1 किलो तांदळाची किंमत 12,500 रुपये
दररोज डाळिंब (Pomegranate)खाल्ल्यावर मिळणारे 9 शक्तिशाली फायदे – आरोग्यासाठी सुपरफूड
सावधान! मायक्रोवेव्ह(Microwave)मध्ये कधीही ठेवू नयेत हे 7 धोकादायक पदार्थ
The serious health effects of eating sprouted potatoes! 5 धोकादायक कारणं
10 Precious Tips for Health and Weight Management – आजच सुरु करा!
चीन: येथे चक्रफूलाचा वापर प्राचीन काळापासून औषधी आणि खाद्य पदार्थात केला जातो.
भारत: भारतीय पारंपरिक पदार्थांमध्ये, विशेषतः बिर्याणी, पुलाव आणि सूपमध्ये याचा वापर केला जातो.
युरोप: १७व्या शतकात युरोपियन व्यापार मार्गांनी चक्रफूल युरोपमध्ये पोहोचला आणि तेथे हर्बल औषध आणि मसाला म्हणून लोकप्रिय झाले.
चक्रफूलाचा शारीरिक आणि औषधी महत्त्व
चक्रफूलाचा आरोग्यावर अनेक प्रकारे सकारात्मक परिणाम होतो. यामध्ये खालील फायदे आहेत:
पचन सुधारते: चक्रफूल पचनक्रियेला मदत करते आणि गॅस, अपचन यांसारख्या समस्यांवर आराम देते.
सर्दी-खोकल्यावर आराम: याचे औषधी गुणधर्म सर्दी, खोकला आणि श्वसन समस्यांवर उपयोगी ठरतात.
अँटिऑक्सिडंट्सचे स्रोत: चक्रफूलात भरपूर प्रमाणात अँटिऑक्सिडंट्स असतात जे शरीरातील मुक्त रॅडिकल्सपासून संरक्षण करतात.
जीवनसत्त्वे आणि खनिजे: या मसाल्यात जीवनसत्त्वे (Vitamin A, C) आणि लोह, कॅल्शियम यांसारखी खनिजे आढळतात.
ताण कमी करणे: चक्रफूलाचे तेल ताण कमी करण्यासाठी आणि मानसिक शांतीसाठी वापरले जाते.
Star Anise चा स्वयंपाकात उपयोग
चक्रफूलाचा उपयोग फक्त सुगंध आणि स्वाद वाढवण्यासाठी नाही तर पदार्थांचे पौष्टिक मूल्य वाढवण्यासाठी देखील केला जातो.
बिर्याणी आणि पुलाव: चक्रफूलाने बिर्याणी आणि पुलाव अधिक सुगंधी आणि स्वादिष्ट बनतो.
सूप: कोणत्याही सूपमध्ये चक्रफूलाचा वापर केल्यास त्याचा स्वाद ताजेपणा देतो.
गोड पदार्थ: काही पारंपरिक गोड पदार्थांमध्ये चक्रफूलाचा हलका स्पर्श केल्यास त्यांचा सुगंध आणि चव वाढते.
चहा आणि काढा: चहा किंवा हर्बल काढ्यात चक्रफूल टाकल्यास त्याचा सुगंध घरभर पसरतो आणि पेयाची चव अप्रतिम होते.
वापरण्याचे टिप्स:
मसाल्याच्या तुकड्याला थोडा फोडून वापरणे चांगले.
सूप किंवा बिर्याणीमध्ये मसाला सुरुवातीला घालावा जेणेकरून पूर्ण स्वाद पदार्थात मिसळेल.
गोड पदार्थात फक्त हलका स्पर्श आवश्यक आहे, जास्त घालू नका.
चक्रफूलाचे तेल
चक्रफूलाचे तेल एक औषधी तेल म्हणून वापरले जाते.
सुगंध थेरेपी: मानसिक ताण आणि चिंता कमी करण्यासाठी चक्रफूलाचे तेल सुगंध थेरेपीमध्ये वापरले जाते.
मालिश: त्वचेला आराम देण्यासाठी आणि स्नायूंमध्ये सैलपणा आणण्यासाठी मालिश करताना या तेलाचा उपयोग केला जातो.
घरच्या आरोग्यासाठी फायदे
चक्रफूल घरच्या स्वयंपाकात नियमित वापरल्यास शरीराला अनेक फायदे होतात:
पचनक्रियेला चालना: जेवणानंतर गॅस आणि पोट फुगणे कमी होतो.
इम्युनिटी वाढवते: सर्दी, खोकला आणि थंडीपासून शरीराचे संरक्षण करते.
शरीरातील शांती: चक्रफूलाचे तेल किंवा चहा ताण कमी करतो, झोपेची गुणवत्ता वाढवतो.
अँटीबॅक्टेरियल गुणधर्म: काही प्राचीन अभ्यासांनुसार याचे अँटीबॅक्टेरियल प्रभाव आढळले आहेत.
७. पाककृती आयडिया
७.१ बिर्याणी
तांदूळ, मासे किंवा चिकन, भाज्या घालून तयार केलेल्या बिर्याणीमध्ये १-२ चक्रफूलाचे तुकडे घालावेत.
यामुळे स्वाद आणि सुगंध दोन्ही वाढतो.
सूप
भाज्यांचे सूप किंवा चिकन सूप मध्ये चक्रफूल घालल्यास सौम्य परंतु ताजेपणा देणारा स्वाद मिळतो.
हर्बल चहा
गरम पाण्यात, गुळ किंवा मध घालून १-२ चक्रफूल टाका.
घरभर सुगंध पसरतो आणि तणाव कमी होतो.
गोड पदार्थ
हलक्या मसाल्याने पारंपरिक गोड पदार्थ अधिक रुचकर होतात.
उदाहरणार्थ, हलवा, कडकण किंवा रबडीमध्ये हलका स्पर्श.
सावधगिरी आणि टीप
मात्र, लक्षात ठेवा: जास्त प्रमाणात वापरल्यास काही लोकांना पोटदुखी किंवा संवेदनशीलता होऊ शकते.
टीप: वरील सर्व माहिती केवळ माहितीपुरती असून, कोणताही वैद्यकीय दावा नाही.
Star Anise किंवा चक्रफूल हा मसाला फक्त जेवणाचा स्वाद वाढवणारा नाही तर आरोग्यासाठी देखील अतिशय फायदेशीर आहे.
तो भारतीय तसेच आशियाई पदार्थांमध्ये रुचकर आणि सुगंधी चव देतो.
पचन सुधारतो, सर्दी-खोकल्यावर आराम देतो आणि मानसिक ताण कमी करतो.
घरच्या स्वयंपाकात वापरण्यास सोपा असून, कोणत्याही पदार्थाचे पौष्टिक मूल्य वाढवतो.
त्यामुळे, जेवणात चक्रफूलाचा समावेश केल्यास आपल्या आहाराला स्वाद, सुगंध आणि आरोग्याचे तिन्ही फायदे मिळतात.
