कर्नाटकमध्ये नेतृत्व बदलाचा नवा टप्पा: डी. के. शिवकुमारच्या मुख्यमंत्री ‘डेडलाइन’ने काँग्रेसमध्ये खळबळ
शिवकुमार या नावाभोवती सध्या कर्नाटकच्या राजकारणात मोठी खळबळ माजली आहे. काँग्रेसच्या सत्तेत अडीच वर्षांचा टप्पा जवळ येत असताना नेतृत्व बदलाची चर्चा शिगेला पोहोचली आहे. उपमुख्यमंत्री डी.के. शिवकुमार यांचे नाव मुख्यमंत्रीपदासाठी आघाडीवर असल्याचे सतत समोर येत आहे. पक्षातल्या सत्ता-वाटप करारानुसार आता मुख्यमंत्रीपदाची सूत्रे त्यांच्या हाती देण्यात येतील अशी चर्चा जोरात आहे. मात्र सिद्धरामय्या आणि त्यांचे समर्थक या बदलासाठी तयार नसल्याचे दिसते. त्यामुळे काँग्रेस पक्षात आतूनच संघर्ष पेटण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. शिवकुमार हे संघटन कौशल्य, आर्थिक ताकद आणि पक्षनिष्ठा यांसाठी ओळखले जातात. त्यामुळे ते मुख्यमंत्री झाल्यास कर्नाटकच्या राजकीय समीकरणात मोठा बदल घडू शकतो. आता पक्ष हायकमांड कोणत्या दिशेने निर्णय घेते याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीनंतर दिसलेल्या राजकीय स्थिरतेच्या पार्श्वभूमीवर आता एक नवा अध्याय सुरु झाला आहे. सत्ताधारी सिद्धरामय्या सरकारला आलेल्या अडीच वर्षानंतर (२० नोव्हेंबर २०२५ रोजी) अचानक डी. के. शिवकुमार यांच्या मुख्यमंत्री होण्याच्या चर्चांनी राजकीय वर्तुळात ताप वाढवला आहे. काही राजकीय माध्यमांच्या अहवालानुसार, शिवकुमार २१ किंवा २६ नोव्हेंबर रोजी मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेऊ शकतात, अशी शक्यता वर्तवली जात आहे. मात्र यावर सिद्धरामय्या यांचे तिच्या रोजच्या भाष्यामुळे आणि पक्षाच्या उच्च नेतृत्वाने ही दिशा स्पष्ट न केल्यामुळे अंतर्गत तणाव वाढतो आहे.
या घटनांनी येत्या काळात कर्नाटकच्या काँग्रेसमधील सत्ता-वाटपाचा प्रश्न पुन्हा तहान घेण्याची शक्यता निर्माण केली आहे. यामुळे नुसती काँग्रेसमधील गटबाजीच नव्हे, तर राज्यातील राजकीय समीकरणही बदलू शकतो — आणि भाजपला (भारतीय जनता पार्टी) व विरोधकांना नवीन संधी मिळू शकतात.
१. पार्श्वभूमी: कर्नाटकमध्ये अडीच वर्षे आणि सत्ता वाटपाची परंपरा
सिद्धरामय्या यांच्या नेत्याखालील काँग्रेस सरकारने २० नोव्हेंबर २०२३ रोजी शपथ घेतली होती. त्यानंतर अलीकडेच त्यांचा अर्धा कार्यकाल (अडीच वर्ष) पूर्ण होत आहे. सामान्यतः भारतीय प्रादेशिक राजकारणात या टप्प्यावर सत्ता-वाटप किंवा मध्ये मुख्यमंत्री बदल यांसारख्या घटना पाहायला मिळतात. काँग्रेसमध्येही अशी परंपरा आहे की, दोन वर्षांच्या आत किंवा मध्यकालीन प्रवासात सत्ता गटाबाजी किंवा भीतरघाटीमुळे बदलले जाते.
या पार्श्वभूमीत आता शिवकुमार यांच्या मुख्यमंत्रीपदाच्या २१ किंवा २६ नोव्हेंबर या मुखमुहूर्ताची चर्चा सुरू झाली आहे. या बदलीशी संबंधित अनेक गट, पक्षीय नेते व त्यांच्या समर्थकांचे हितबदल उभी झाली आहे.
२. ‘अडीच वर्षा’चा टप्पा – का आहे महत्व?
राजकीय समीकरणांनुसार, काही कारणांनी सत्ता प्राप्त करणाऱ्या गटांच्या आतल्या लढाया अमुमन २-३ वर्षांच्या आत उफाळून येतात. २० नोव्हेंबर रोजी सिद्धरामय्या सरकारने अडीच वर्षांचा टप्पा पार करत आहे. हा टप्पा म्हणजे अर्धा काळ आणि अनेक वेळा यावरुन मध्याय बदल, मधली फेरफटका किंवा नेतृत्व पुनर्रचना घडते.
काँग्रेसमध्ये कालांतराने एक घडामोडी अशीही आहे: सत्ता पुन्हा गटांमध्ये वाटण्याचा फॉर्म्युला लागू होतो. सध्याच्या परिस्थितीत अशीच “अडीच वर्षाचा फॉर्म्युला” दिसतोय — की सिद्धरामय्या सरकारमध्ये पुढील टप्प्यात गटबाजीपणे मुख्यमंत्री बदल घडविण्याची शक्यता आहे.
३. डी. के. शिवकुमार – नेत्याचा प्रेलिमिनरी प्रोफाइल
काँग्रेसचे अनुभवी नेते आणि कर्नाटकमधील प्रभावशाली राजकारणी. पूर्वी केंद्रीयमंत्री तसेच अनेक वेळा मंत्री पद भूषवले. अमेरीकन डॉलर आणि आर्थिक व्यवहारांमध्ये त्यांना अनुभव आहे, त्यामुळे सरकारमध्ये आर्थिक व प्रशासनिक भूमिकाही बजावली आहे. आता मुख्यमंत्रीत्वाचे स्वप्न साकारण्यासाठी त्यांनी गटात सक्रियपणे हालचाली सुरु केल्या आहेत असे राजकीय निरीक्षक सांगतात.
या घटनांनी त्यांच्या गटाला आणि समर्थकांना अधिक अग्रगण्य स्थान मिळवून दिले आहे. आता त्यांची सत्ता घेण्याची वेळ जवळ येतेय की नाही, हे हे तपासण्यासारखे आहे.
४. सिद्धरामय्या – विरोधक किंवा ‘मधल्या गट’ची स्पर्धक भूमिका
सिद्धरामय्या यांनी मुख्यमंत्री म्हणून देशभरात आपलं स्थान निर्माण केले आहे. परंतु आता गटांतर्गत दबाव वाढलाय. त्यांनी एका मीडिया चर्चेत थेट विचारले, “हे तुम्हाला कोणी सांगितलं? शिवकुमार यांनी तुम्हाला काही सांगितलं का?”
यामुळे त्यांच्या अधिकाऱ्यांमध्ये अस्वस्थता पसरली आहे. त्यांच्या समर्थकांमध्ये असा विचार वाढलेला आहे की, मुख्यमंत्रीपद फार काळ तसाच राहणार नाही — २०२८पर्यंत पद टिकेल असे बी.झेड जमीर अहमद खान यांनी मांडलं आहे. त्यामुळे गटांतर्गत असमाधान आणि अंतिम मुदतची चर्चा सुरु झाली आहे.
५. सत्ता-वाटपाच्या चर्चेतली ठळक बाबी
२० जागांची चर्चा: काँग्रेसमध्ये गटांमध्ये सत्ता वाटपाच्या भागात “२० जागा” मिळतील असे शिवकुमार यांच्या नेतृत्वकडून चर्चेत आहे.
समर्थकांनी दिलेला इशारा: जमीर अहमद खान यांनी असे सांगितले की, शिवकुमारना मुख्यमंत्रीत्व न मिळाल्यास भाजपसोबत जाऊ शकतात.
गटबाजीची शक्यता: सिद्धरामय्या गट व शिवकुमार गट यांच्यात ताण वाढला आहे.
माध्यमांची भूमिका: अनेक वृत्तमाध्यमांनी या बदलाचा वेग वाढल्याची पुष्टी केली आहे — २१ किंवा २६ नोव्हेंबर असे तारीख दिल्या जात आहेत.
६. संभाव्य परिणाम – कर्नाटकचा राजकीय भूगोल बदलेल?
या बदलामुळे कर्नाटकमध्ये खालील परिणाम दिसू शकतात:
स्वतःची भूमिका मजबूत करेल शिवकुमार गट
काँग्रेसचे गणित बदलेल — गटीय सममोल व्हायचं आहे कि नाही हे तपासायचं
भाजपा फायद्यात येऊ शकते — जेव्हा ठेवलेली सत्ता गटांतर्गत ढवळली जाते
नव्या सरकारला आर्थिक व प्रशासकीय प्रवर्तनात अडथळा येण्याची शक्यता
राजकारणात “डी-मँडेट” आणि “गटबाजीचा पालटा” वाढेल
७. नेते आणि समर्थकांची विचारधारा
समर्थक म्हणतात “शिवकुमार यांनी वाटेल ते प्रयत्न केले आहेत. आता वेळ आहे की त्यांनी पुढे पुढाकार घ्यावा.”
विरोधकांचे म्हणणे “सत्तेच्या बदलीचा निर्णय हवादार पद्धतीने घेण्यात येत आहे; व्यवस्थेची प्रतिष्ठा धोक्यात.”
तज्ज्ञांचे निरीक्षण “काँग्रेससारख्या पक्षात गटीय सत्ता वाटपाचे वातावरण वाढले आहे; यामुळे राजकीय स्थैर्यात ताण येतो.”
८. सामाजिक व अर्थसामाजिक पैलू
कर्नाटकमध्ये मुख्यमंत्री बदलाच्या चर्चेमुळे साधारणपणे पुढील बाबींवर परिणाम होऊ शकतात:
विकासकामांचा प्रवाह मंदावू शकतो
प्रशासनाला नवीन लॉर्डशिपमध्ये समायोजित व्हावे लागेल
युवा नेते आणि कार्यकर्त्यांमध्ये मानसिक अस्थिरता वाढू शकते
सामाजिक माध्यमांवर तणाव वाढतो — “सत्ता बदल → फायदा/नुकसान” हा डायलॉग उठतो
९. “अडीच वर्षाचा फॉर्म्युला” — खरोखर नवा ट्रेंड?
भूतकाळात अनेक राज्यांमध्ये मुख्यमंत्री पदाची अर्धी मुदत (२.५ वर्ष) किंवा ५ वर्षाच्या दरम्यान बदलाचा ट्रेंड असतो. कर्नाटकमध्ये आज ‘अडीच वर्षा’चा टप्पा पार होत असल्यामुळे, अशा ट्रेंडला नव्याने गती मिळालेली आहे. म्हणजेच, सरकारने आठवड्याही भरपूर काम केले नसताना बदलाची प्रक्रिया येऊ शकते.
१०. पुढे काय होऊ शकते? तीन शक्यता
शिवकुमार मुख्यमंत्री बनतील — २१/२६ नोव्हेंबरला शपथ, नवीन मंत्रिमंडळ
सिद्धरामय्या कायम राहतील, पण गटांशिक समायोजन — पद कायम पण गटबाजी शांत होईल
वाटाघाटा आणि पुढील चर्चा पुढे ढकलली जाईल — सत्ता बदल लांबवेल, त्यामुळे स्थिरतेचा प्रश्न
कर्नाटकमधील हे क्षण राजकीय इतिहासांत “गटबाजी आणि सत्ता बदलाचे” नव्या अध्यायाचे संकेत देत आहेत. एकामागे एक होणारा नेतृत्व बदल, ‘अडीच वर्षाचा फॉर्म्युला’ या नव्या पद्धतीला आधार देतो आहे.
सिद्धरामय्या, शिवकुमार, काँग्रेस आणि भाजप हे सर्व पक्ष पुढे काय पाऊल उचलतील, हे येत्या काही दिवसांतच स्पष्ट होणार आहे. तातडीने नव्या नेत्याच्या नेतृत्वाखाली काम सुरू होईल, की अद्याप काळजीपूर्वक पावले उचलली जातील — हे महाराष्ट्र उत्तरे पाहू लागले आहे. “राजकारणात बदल हा अंत महत्त्वाचा नसतो, पण तो फिरण्याची दिशा बदलतो.” कर्नाटक आज त्या वळणावर उभं आहे — आणि पुढचा अध्याय तयार होण्यासाठी सर्वांची नजर लागलेली आहे.
read also:https://ajinkyabharat.com/dharmendra-who-says-i-still-have-strength/
