Ekadashi च्या दिवशी ‘चिन्ना तिरुपती’त भीषण दुर्घटना; मंदिराच्या पुजाऱ्याचे वादग्रस्त विधान संतापजनक
आंध्र प्रदेशातील श्रीकाकुळम जिल्ह्यातील कासीबुग्गा गावात नुकतेच उभारण्यात आलेल्या श्री वेंकटेश्वर स्वामी मंदिरात Ekadashiच्या दिवशी भीषण चेंगराचेंगरी झाली. या दुर्दैवी घटनेत नऊ भाविकांचा मृत्यू झाला असून त्यात आठ महिला आणि एका लहान बालकाचा समावेश आहे. ही दुर्घटना एवढी अचानक घडली की परिसरात हाहाकार माजला.
मंदिराचे संस्थापक आणि प्रमुख पुजारी हरी मुकुंद पांडा (वय ९४) यांनी या घटनेनंतर दिलेल्या विधानामुळे आणखी वाद निर्माण झाला आहे. त्यांनी स्पष्टपणे म्हटले, “मी माझ्या खाजगी जमिनीवर हे मंदिर बांधले आहे, मग पोलिसांना का कळवायचे?”
Ekadashi : ‘चिन्ना तिरुपती’ — भक्तीचा नवा केंद्रबिंदू
हरी मुकुंद पांडा हे वेंकटेश्वर स्वामीचे अतिशय श्रद्धाळू भक्त. त्यांनी केवळ चार महिन्यांपूर्वीच त्यांच्या खाजगी जमिनीवर हे मंदिर उभारले. हे मंदिर तिरुमला येथील भव्य वेंकटेश्वर मंदिराच्या धर्तीवर बांधले गेले असल्याने लोकांनी त्याला प्रेमाने ‘चिन्ना तिरुपती’ म्हणजेच ‘लहान तिरुपती’ असे नाव दिले.
Related News
मंदिराचे बांधकाम अद्याप पूर्ण झाले नव्हते, तरीसुद्धा परिसरातील लोकांमध्ये त्याबद्दल मोठा उत्साह होता. विशेषतः Ekadashiच्या दिवशी विशेष पूजा आणि प्रसाद वितरणाची परंपरा सुरु करण्यात आली होती. मात्र या वेळी जमलेल्या गर्दीने सर्व अंदाज धोक्यात आणले.
Ekadashiच्या दिवशी चेंगराचेंगरीची भीषण सकाळ
Ekadashiच्या दिवशी पहाटेपासूनच भक्तांची गर्दी वाढू लागली. सकाळी नऊ वाजेपर्यंत मंदिर परिसर पूर्णपणे भरून गेला होता.
पुजारी पांडा यांनी सांगितले, “नेहमी एवढी गर्दी होत नाही. भक्त दर्शन घेऊन प्रसाद घेतात आणि निघून जातात. पण काल अचानक गर्दी वाढली. आम्ही बनवलेला प्रसाद संपला. पुन्हा काही तयार करण्यास वेळच मिळाला नाही.”
मंदिराच्या परिसरात फक्त एकच प्रवेशद्वार आणि त्याचमार्गे बाहेर जाण्याची सोय होती. दोन्ही बाजूंना लोखंडी रेलिंग होती. गर्दी वाढत गेल्याने या अरुंद मार्गावरून बाहेर पडणे अशक्य झाले. पुढून ढकलणे, मागून येणारा ओघ, आणि अचानक पाय घसरल्याने चेंगराचेंगरी झाली. काही सेकंदांतच भीषण दृश्य निर्माण झाले.
नऊ जीवांचा अंत — महिलांचा सर्वाधिक बळी
स्थानिक प्रशासनाच्या अहवालानुसार या दुर्घटनेत नऊ जणांचा मृत्यू झाला, त्यात आठ महिला आणि एका लहान मुलाचा समावेश आहे. अनेक भक्त जखमी झाले असून काहींवर अजूनही उपचार सुरु आहेत.
दुर्घटनेनंतर परिसरात अराजकता माजली. काहींनी स्वतःला वाचवण्यासाठी रेलिंग तोडण्याचा प्रयत्न केला, तर काही भाविकांनी इतरांना बाहेर ओढून वाचवले.
“माझ्या जमिनीवरील मंदिर, मग पोलिसांना का सांगू?” — पुजाऱ्याचे विधान संतापजनक
“मी माझ्या खाजगी जमिनीवर हे मंदिर बांधले आहे. त्यामुळे मला कोणतीही परवानगी घेण्याची किंवा पोलिसांना कळविण्याची गरज नाही. तुम्हाला हवे तर माझ्यावर अनेक खटले भरा, मला काही हरकत नाही.”
त्यांच्या या वक्तव्यामुळे राज्यभरातून संताप व्यक्त केला जात आहे. अनेकांनी प्रश्न उपस्थित केला की, जरी मंदिर खाजगी जमिनीवर असले, तरी सार्वजनिक कार्यक्रमासाठी आणि मोठ्या गर्दीसाठी कायदेशीर परवानगी व सुरक्षा व्यवस्था ही आवश्यक आहे.
मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडूंची तीव्र प्रतिक्रिया
राज्याचे मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांनी या घटनेबद्दल तीव्र नाराजी व्यक्त केली. त्यांनी म्हटले,
“जर मंदिर प्रशासनाने वेळेवर पोलिसांना माहिती दिली असती, तर गर्दी नियंत्रणाची व्यवस्था केली गेली असती आणि हे मृत्यू टळले असते.”
नायडू यांनी या प्रकरणी कडक चौकशी आणि जबाबदारांवर कठोर कारवाई करण्याचे आदेश दिले आहेत. तसेच मृतांच्या कुटुंबीयांना मदत जाहीर करण्यात आली आहे. त्यांनी जिल्हा प्रशासनाला निर्देश दिले की, अशा खाजगी धार्मिक स्थळांवर मोठ्या कार्यक्रमांच्या आयोजनासाठी अनिवार्य परवानगी आणि सुरक्षा नियमावली तयार करावी.
Ekadashiच्या दिवशी मंदिरावर तात्पुरते कुलूप; पोलीस तैनात
दुर्घटनेनंतर मंदिर तात्पुरते बंद करण्यात आले आहे. प्रवेशद्वारावर मोठे कुलूप लावण्यात आले असून, पोलीस संपूर्ण परिसरात तैनात आहेत. भाविकांना सध्या दर्शनास परवानगी नाही. स्थानिक नागरिक सांगतात की, “मंदिराच्या एका अरुंद प्रवेशद्वारामुळे दरवेळी धक्का-मुक्की होते, पण एवढी मोठी दुर्घटना कोणी कल्पनाही केली नव्हती.”
जबाबदारीचा प्रश्न — भक्तांचा जीव की ‘खासगी मालकी’?
या घटनेने एक गंभीर प्रश्न उपस्थित केला आहे — धार्मिक स्थळ खाजगी असले तरी जनतेसाठी खुले असेल, तर त्याची जबाबदारी कोणाची?
कायदा तज्ञांचे मत आहे की, कोणतेही ठिकाण जिथे सार्वजनिक कार्यक्रम होतो, तेथे आयोजकांनी प्रशासनाला पूर्वसूचना देणे आवश्यक आहे. यामध्ये पोलीस परवानगी, फायर सेफ्टी तपासणी, आणि वैद्यकीय व्यवस्था यांचा समावेश होतो.
स्थानिक अधिकार्यांनी सांगितले की, पांडा यांनी कोणत्याही प्रकारची पूर्वपरवानगी घेतली नव्हती. “जर त्यांनी अगोदरच माहिती दिली असती, तर आमच्याकडून गर्दी नियंत्रणासाठी आणि वाहतूक व्यवस्थेसाठी योग्य बंदोबस्त करण्यात आला असता,” असे पोलिसांनी सांगितले.
भाविकांच्या नजरेत ‘चिन्ना तिरुपती’
परिसरातील लोकांसाठी हे मंदिर श्रद्धेचे प्रतीक होते. अनेक कुटुंबे प्रत्येक शनिवारी येथे दर्शनासाठी येत असत. लोक म्हणतात, “पांडाजी चांगल्या हेतूने मंदिर बांधले, पण प्रशासनाशी संवाद न ठेवल्याने हा प्रकार घडला.” काही जणांचे मत आहे की, “पुजारींची भावना पवित्र असली तरी जबाबदारीपासून पळवाट काढता येत नाही. एवढ्या लोकांचे प्राण गेलेत, हे फक्त दुर्लक्षाचे परिणाम आहेत.”
राजकीय आणि सामाजिक प्रतिक्रिया
या घटनेवर विविध राजकीय पक्षांनी प्रतिक्रिया दिली आहे. काहींनी मुख्यमंत्री नायडूंच्या वक्तव्याचे समर्थन केले तर काहींनी प्रशासनालाच दोष दिला. सामाजिक संस्थांनीही अशा घटनांवर तात्काळ सुरक्षा प्रोटोकॉल तयार करण्याची मागणी केली आहे. “धार्मिक श्रद्धा महत्त्वाची आहे, पण जीव त्याहून अधिक मौल्यवान आहे. प्रशासन, पुजारी आणि स्थानिक जनता सर्वांनी मिळून जबाबदारी घ्यावी,” असे समाजसेवकांनी म्हटले.
भविष्यासाठी धडा
Ekadashi ही दुर्घटना केवळ एका मंदिराची नव्हे तर संपूर्ण समाजाची चेतावणी आहे. भारतात प्रत्येक महिन्यात, विशेषतः धार्मिक उत्सवांच्या वेळी, मोठ्या प्रमाणावर गर्दी जमते. अशा वेळेस सुरक्षा नियोजन, योग्य प्रवेशमार्ग, वेंटिलेशन, आणि आपत्कालीन बाहेर जाण्याचे मार्ग हे अनिवार्य घटक ठरतात. तज्ञांचे म्हणणे आहे की, ‘सुरक्षेच्या मूलभूत नियमांचे पालन न केल्यास भक्तीचे स्थळही मृत्यूचे ठिकाण बनू शकते’.
कासीबुग्गातील ‘चिन्ना तिरुपती’ Ekadashi दुर्घटनेने पुन्हा एकदा दाखवून दिले की, खासगी मालकीपण सार्वजनिक जबाबदारीपासून मुक्त करत नाही. श्रद्धेचा अतिरेक, नियोजनाचा अभाव, आणि प्रशासनाशी समन्वय न ठेवल्यामुळे नऊ निष्पाप जीवांनी प्राण गमावले.
पुजारी पांडा यांच्या विधानाने चर्चेला वाचा फोडली असली, तरी या घटनेतून सरकार, प्रशासन आणि धार्मिक संस्था यांनी एकच धडा घ्यायला हवा —
“मंदिर खाजगी असो वा सार्वजनिक, पण तेथे येणारा प्रत्येक भक्त हा राष्ट्राचा नागरिक आहे; त्याचे प्राण सुरक्षित ठेवणे ही सर्वांची सामूहिक जबाबदारी आहे.”
read also : https://ajinkyabharat.com/the-dark-day-of-ekadashi/
