मराठी भाषेला सुद्धा संघर्ष करावा लागला! – भिमराव परघरमोल
तेल्हारा : सार्वजनिक जीवनात प्रत्येक व्यक्तीचा सहभाग महत्त्वाचा असतो. समाजातील समस्या, संस्कृतीचे संवर्धन, शिक्षणाचे प्रसार किंवा भाषेचा गौरव – हे सर्व सार्वजनिक प्रयत्नांवर अवलंबून असते. महाराष्ट्रात मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळवण्याचा संघर्ष हा केवळ काही व्यक्तींपुरता मर्यादित नव्हता, तर तो सार्वजनिक जाणीव आणि सामूहिक प्रयत्नांमुळे शक्य झाला. सार्वजनिक मंच, वाचनालये, शैक्षणिक संस्था आणि स्थानिक समाजकार्य या माध्यमातून लोकांनी एकत्र येऊन भाषेसाठी आणि संस्कृतीसाठी आपला सहभाग दिला. या प्रकारच्या सार्वजनिक सहभागामुळेच मराठी भाषेला सन्मान आणि अभिजात दर्जा मिळू शकला.
महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती करताना जसं अनेकांनी हुतात्म्य पत्करून संघर्ष केला, तसाच संघर्ष मराठी भाषेला सुद्धा अभिजात दर्जा मिळवण्यासाठी करावा लागला. हा असा अनोखा, ऐतिहासिक आणि अभिमानाचा क्षण आहे की, मराठी भाषेला अखेर ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी अभिजात दर्जा प्राप्त झाला. या ऐतिहासिक वर्धापन निमित्ताने तेल्हारा येथील मैत्रेय सार्वजनिक वाचनालयमध्ये एक विशेष कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. कार्यक्रमाचे अध्यक्षस्थानी सौ. शितल वाघमारे (परघरमोल), शिक्षिका, न. प. शाळा क्र.२, तेल्हारा तर प्रमुख पाहुणे म्हणून भिमराव परघरमोल, व्याख्याता व फुले, शाहू, आंबेडकरी विचारधारेचे अभ्यासक आणि ग्रंथपाल योगेश वानखडे उपस्थित होते.
कार्यक्रमाची सुरुवात महापुरुषांच्या प्रतिमांचे पूजन करून करण्यात आली. यानंतर व्याख्यानासाठी प्रमुख पाहुण्यांना संधी देण्यात आली. भिमराव परघरमोल यांनी आपल्या व्याख्यानात मराठी भाषेच्या संघर्षाचा उलगडा करत सांगितले की, भारतात एकूण अकरा भाषांना अभिजात दर्जा प्राप्त आहे. या भाषांमध्ये मराठी, संस्कृत, तमिळ, बंगाली, गुजराती, कन्नड, उर्दू, मल्याळम, ओडिया, पंजाबी आणि हिंदी यांचा समावेश आहे. परंतु, इतर भाषांपेक्षा मराठी भाषेकडे काही विशेष निकष आहेत, जे अभिजात दर्ज्याच्या मिळण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वाचे ठरले. भिमराव परघरमोल यांनी पुढे सांगितले की, मराठी भाषेचे पुरातन इतिहास, समृद्ध प्राचीन साहित्य, पुढील पिढ्यांवर होणारा सांस्कृतिक प्रभाव, वैचारिक अनोखेपणा, तसेच अनुवादावर अवलंबून न राहणे या निकषांवरून मराठी भाषेला इतर भाषांपेक्षा वेगळे स्थान आहे. परंतु, या सर्व प्रबळ निकष असूनही, भाषेला अभिजात दर्जा मिळवण्यासाठी अनेक पिढ्यांपासून चालत आलेला संघर्ष खूप कठीण होता.
Related News
‘बुद्ध आणि त्यांचा धम्म’ ग्रंथ पठणाचा समारोपीय कार्यक्रम अकोटमध्ये उत्साहात संपन्न ,200 रुपयांचा त्याग हा केवळ दान नाही
सी. एस. परमेश्वर यांची इंडो-अमेरिकन सोसायटीच्या अध्यक्षपदी निवड
2 सैनिक ठार, पाकिस्तानी चौक्यांवर अफगाण ताबा”
अमिताभ बच्चन रुग्णालयात कोमात असताना रेखाचा भावनिक भेट, 1982 मध्ये ‘कुली चित्रपट
अकोला जिल्हा क्रिकेट स्पर्धा 2025
मयुरी वाघ घटस्फोट: माझ्या आईला सकाळी 10 वाजेपर्यंत फोन केला नाही तर ती घाबरायची.
मध्य रेल्वे मेगाब्लॉक 30 तास: दिवाळीपूर्वी मुंबईकरांचा त्रास
खाजगी कंपनीच्या डांबरामुळे 14 बकऱ्या गंभीर जखमी; प्रशासनाची दखल अपेक्षित
डोनाल्ड ट्रम्प यांचे स्वप्न राहिले 8 वर्षापासून अधुरे
3 कारणं ज्यामुळे दीपिका पादुकोणची ‘8 तास शिफ्ट’ मागणी ठरली चर्चेचा विषय
दानापुर-माळेगाव रस्ता: 15 दिवसांची अल्टिमेटम नोटीस ! दानापुर-माळेगाव रस्ता काटेरी झुडपांनी व्यापला
धनश्रीने लग्नाच्या 2 महिन्यांत फसवणुकीचा आरोप केला
त्यांनी या संघर्षाची उलगडणी करत सांगितले की, मराठी भाषेला आधी शैक्षणिक, प्रशासनिक व राजकीय स्तरावर समान महत्त्व दिले जात नव्हते. अनेक काळ शासनाने मराठीला थोड्या प्रमाणातच प्राधान्य दिले होते. महाराष्ट्रातील शैक्षणिक संस्थांमध्ये इंग्रजी व हिंदी यांचे बळकटीकरण झाले असताना, मराठी भाषेवर विविध प्रकारचे प्रतिबंध आले. अनेक मराठी कवी, लेखक, विचारवंत आणि समाजसुधारकांनी भाषेच्या प्रसारासाठी खूप संघर्ष केला. त्यामध्ये साहित्यिक सत्रे, वाचनालये, मराठी मासिके, पत्रिका, नाटके व समाजसुधारक आंदोलनांचा समावेश होता. भिमराव परघरमोल यांनी पुढे सांगितले की, भाषेला अभिजात दर्जा मिळविण्याची प्रक्रिया ही फक्त सांस्कृतिक बाब नाही, तर ती एक सामाजिक, शैक्षणिक आणि राजकीय आंदोलनदेखील आहे. प्रत्येक पिढीने आपापल्या क्षेत्रात मराठी भाषेसाठी प्रयत्न केले. काही जणांनी आपल्या लेखनात, काही जणांनी शिक्षणात तर काही जणांनी प्रशासनिक स्तरावर मराठी भाषेचा अधिकार मिळविण्यासाठी काम केले.
ते म्हणाले की, मराठी भाषेचा अभिजात दर्जा हा महाराष्ट्राच्या संस्कृतीच्या, इतिहासाच्या आणि सामाजिक ओळखीच्या घटकांचा गौरव आहे. महाराष्ट्रातल्या प्रत्येक घरात, शाळेत, सार्वजनिक स्थळी मराठी भाषेची उपस्थिती हे अभिजात दर्ज्याचे प्रतिक आहे. कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन योगेश वानखडे यांनी केले, तर आभार प्रदर्शन सौ. कविता धम्मपाल गव्हांदे यांनी केले. या कार्यक्रमात सौ. किरण भारसाकडे यांच्यासह स्पर्धा परीक्षेची तयारी करणारे विद्यार्थी, विद्यार्थिनी व वाचक वर्ग मोठ्या प्रमाणात उपस्थित होते. उपस्थितांनी या ऐतिहासिक क्षणाचा आनंद घेतला आणि मराठी भाषेच्या गौरवाचा अनुभव आत्मसात केला.
कार्यक्रमात भिमराव परघरमोल यांनी अनेक ऐतिहासिक उदाहरणे दिली. त्यांनी सांगितले की, मराठी भाषेच्या प्रसारात फुले, शाहू, आंबेडकर यांचा मोठा वाटा आहे. त्यांनी समाजाच्या विविध स्तरांवर भाषेच्या अधिकारासाठी कसा संघर्ष केला याचे विवेचन केले. त्यांनी विशेष करून ग्रामीण भागातील लोकसंस्कृती, लोकसाहित्य, कथाकथन, गाणी व नाटके यांमुळे मराठी भाषेची खरी ओळख जपली गेली याचे महत्त्व अधोरेखित केले. त्यांनी पुढे सांगितले की, मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळवण्याची प्रक्रिया हा फक्त सांस्कृतिक सन्मान नव्हे तर शैक्षणिक व सामाजिक सन्मान देखील आहे. अभिजात दर्जा मिळाल्यानंतर मराठीचे साहित्य, भाषाशास्त्र, अनुवाद, तंत्रज्ञान व डिजिटल माध्यमांत भाषेचा अधिकाधिक वापर होईल, असे त्यांनी विश्लेषित केले. भिमराव परघरमोल यांनी सांगितले की, आजच्या युवकांनी आणि विद्यार्थ्यांनी मराठी भाषेच्या समृद्ध वारसा व तिच्या महत्त्वाचा सकारात्मक अनुभव घेतला पाहिजे. भाषा ही फक्त संवादाचे माध्यम नाही, तर ती संस्कृतीची वाहक, इतिहासाची साक्षीदार आणि समाजातील मूल्यांचे प्रतीक आहे.
यावेळी त्यांनी श्रोत्यांना आवाहन केले की, मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाल्यानंतरही तिचा संपूर्ण विकास करण्यासाठी प्रत्येकाने पुढाकार घ्यावा. शालेय व महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांनी मराठी साहित्य, नाटके, भाषाशास्त्र, लेखन स्पर्धा आणि सामाजिक माध्यमांत मराठी भाषेचा वापर वाढवावा. समाजातील प्रत्येक स्तरावर भाषेच्या संवर्धनासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. कार्यक्रमाच्या शेवटी उपस्थितांनी भिमराव परघरमोल यांचे व्याख्यान गौरवपूर्वक ऐकले व त्यांचे विचार मनावर उमटले. आभार प्रदर्शनातून सौ. कविता धम्मपाल गव्हांदे यांनी कार्यक्रमाच्या यशासाठी सर्व सहकार्यांचे आभार मानले. या कार्यक्रमामुळे एक सांस्कृतिक संदेश समाजात पोहोचला की, भाषेचा गौरव राखणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. भाषेचा अभिजात दर्जा ही केवळ भाषिक ओळख नाही, तर ती महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक, ऐतिहासिक व सामाजिक ओळखीची गारंटी आहे.
तेल्हारा येथील हे कार्यक्रम केवळ भाषेच्या गौरवाचे प्रातिनिधिक स्वरूप नव्हे, तर विद्यार्थ्यांना आणि तरुण पिढीला भाषेच्या महत्वाची जाणीव करून देणारे महत्वाचे आयोजन ठरले. यामध्ये सहभागी शाळा, वाचनालये, विद्यार्थी संघटना व स्थानिक नागरिकांनी सक्रिय सहभाग घेतला, ज्यामुळे मराठी भाषेच्या संवर्धनाचा संदेश ग्रामीण व शहरी भागात पोहोचला. भिमराव परघरमोल यांनी आपले व्याख्यान सुलभ, रोचक व प्रेरणादायक शैलीत सादर केले. त्यांनी सांगितले की, भाषेचा अभिजात दर्जा मिळवण्याचा प्रवास हा संघर्ष, धैर्य आणि सातत्य यांचा परिपूर्ण संगम आहे. यासाठी प्रत्येकाने मराठी भाषेच्या सांस्कृतिक, सामाजिक व शैक्षणिक क्षेत्रातील योगदान लक्षात घेतले पाहिजे.
कार्यक्रमात उपस्थित विद्यार्थी, विद्यार्थिनी आणि स्थानिक नागरिकांनी मराठी भाषेच्या संवर्धनासाठी पुढाकार घेण्याचा निश्चय केला. यावेळी त्यांनी मराठी भाषेचे महत्त्व, तिचा ऐतिहासिक आणि सामाजिक योगदान, तसेच तिचा अभिजात दर्जा मिळवण्याचा संघर्ष यावर चर्चा केली. अखेर, या कार्यक्रमामुळे एक स्पष्ट संदेश समाजात पोहोचला की, भाषा केवळ संवादाचे माध्यम नाही, तर ती संस्कृतीचे, इतिहासाचे आणि मूल्यांचे प्रतीक आहे. मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाल्याने तिचे स्थान केवळ महाराष्ट्रातच नव्हे, तर भारताच्या सांस्कृतिक नकाशावरही दृढ झाले आहे.
read also : https://ajinkyabharat.com/devichya-idol/
