परिचय : ऊर्जा कमी, आळस जास्त? कारण असू शकतं “Vitamin B12 deficiency”
Health Care : आपण अनेकदा दिवसभर थकवा, आळस, डोकेदुखी किंवा लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण अनुभवतो. रात्री पुरेशी झोप घेऊनही सकाळी शरीर थकलेले वाटते का? जर हो, तर ही फक्त झोपेची समस्या नाही, तर शरीरात Vitamin B12 deficiency (व्हिटॅमिन बी१२ची कमतरता) असण्याची शक्यता असू शकते. हे व्हिटॅमिन शरीरासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे — कारण याच्या कमतरतेमुळे रक्त, मज्जासंस्था आणि मानसिक आरोग्य यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो.
Vitamin B12 म्हणजे काय?
Health Care : Vitamin B12, ज्याला कोबालामिन (Cobalamin) असेही म्हणतात, हे पाण्यात विरघळणारे व्हिटॅमिन आहे. हे आपल्या शरीरातील प्रत्येक पेशीच्या कार्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.याचा प्रमुख उपयोग खालीलप्रमाणे आहे:
लाल रक्तपेशींची निर्मिती (Red Blood Cell Formation)
Related News
11 NovGoatचे दूध पिण्याचे 7 आरोग्यदायी फायदे: गरम किंवा थंड पिण्याचे योग्य मार्गदर्शन
Goatच्या दुधाचे आरोग्यविषयक फायदे — संपूर्ण मार्गदर्शक भारतीय घरांमध्ये गायी, म्हशीचे दूध पिणे एक सामान्य परंपरा आहे. मात्र, Goatचे दूध देखील अनेक लोक घे... 10 Novसूर्यनमस्कार – आरोग्यदायी जीवनासाठी 10 प्रभावी पायऱ्या आणि फायदे
सूर्यनमस्कार हा फक्त योग नाही, तर आरोग्य सुधारण्याचा एक संपूर्ण मार्ग आहे. जाणून घ्या सूर्यनमस्काराच्या 10 मुख्य पायऱ्या, फायदे, आणि रोजच्या जीवना... 10 Novरेणुका शहाणेची खरी मते: अभिनेत्रींसमोर चाहत्यांचा दबाव आणि टीकेमुळे मानसिक ताण
तोंड बंद ठेवा…; ऐश्वर्या रायवरून नेटकऱ्यांवर का भडकल्या रेणुका शहाणे? अभिनेत्री रेणुका शहाणे हिने सोशल मीडियावर आणि माध्यमांमध्ये पुन्हा एकदा आपली स्पष... 10 Novसर्दी, खोकला आणि थकवा कमी करायला हिवाळ्यात 1 चमचा मध आहे जादूचा उपाय!
हिवाळ्यात मधाचे फायदे – फक्त 1 चमचा मध खाल्ल्यास काय बदल होतो? हिवाळ्यात शरीराला ऊर्जा आणि रोगप्रतिकारक शक्तीची आवश्यकता जास्त असते. अशा काळात मध हा... 09 Novनारळपाणी फायदे आणि तोटे: जाणून घ्या कोणासाठी लाभदायक आणि कोणासाठी घातक
नारळपाणी फायदे आणि तोटे जाणून घ्या. कोणासाठी हे लाभदायक आहे, कोणासाठी घातक, आरोग्यदृष्ट्या योग्य प्रमाणात कसे प्यावे, सगळ्या माहितीची 2... 09 Nov5 मजबूत उत्तेजक घटकांसह पतंजली: आयुर्वेद‑योग आधारित स्वदेशी क्रांतीचा सकारात्मक प्रभाव
स्वदेशी क्रांती म्हणून उल्लेख होणाऱ्या पतंजलीच्या आयुर्वेद‑योग‑स्वदेशी उत्पादनांच्या माध्यमातून भारतीय परंपरेचे पुनरुज्जीवन कसे घडवले जात आहे, ... 09 Novदररोज डाळिंब (Pomegranate)खाल्ल्यावर मिळणारे 9 शक्तिशाली फायदे – आरोग्यासाठी सुपरफूड
दररोज एक महिना डाळिंब (Pomegranate)खाल्ल्यास काय होते? – तुमच्या आरोग्यासाठी अनाराचे अद्भुत फायदे तुमच्या नाश्त्याच्या बाउलमध्ये रंग भरायला एखादं फळ हवं असेल, तर डाळिंब ( 09 NovHigh Blood Pressure वर नियंत्रण ठेवायचंय? या 10 पदार्थांचं सेवन लगेच बंद करा, डॉक्टरांचं स्पष्ट इशारा
High Blood Pressure असलेल्या रुग्णांनी ‘या’ पदार्थांचे सेवन टाळावे गेल्या काही वर्षांत High Blood Pressure (Hypertension) असलेल्या रुग्णा... 08 Nov7 Amazing Dates Health Benefits: हिवाळ्यात सकाळी खजूर खाल्ल्यामुळे होणारे फायदे
“7 Amazing Dates Health Benefits हिवाळ्यात सकाळी खजूर खाल्ल्यामुळे शरीराला ऊर्जा, उष्णता आणि पोषक तत्व मिळतात. जाणून घ्या खजूरा... 08 NovThe serious health effects of eating sprouted potatoes! 5 धोकादायक कारणं
A kitchen is incomplete without potatoes! पण अंकुरलेले बटाटे खाणं खरंच सुरक्षित आहे का? आपल्या घरातील भाज्यांच्या टोपलीत बटाटे(sprouted potatoes... 07 NovStar Anise (चक्रफूल) : घरच्या जेवणाचा स्वाद वाढवणारा आणि आरोग्यासाठी लाभदायक मसाला
Star Anise ज्याला मराठीत चक्रफूल असे म्हणतात, हा ताऱ्यासारखा आकार असलेला सुगंधी आणि औषधी मसाला आहे. याचे नाव त्याच्या विशेष ताऱ्यासारख्या आकारावरून... 07 Nov10 Precious Tips for Health and Weight Management – आजच सुरु करा!
10 Must-Know Tips for Health and Ideal Weigh – शरीर व मन तंदुरुस्त ठेवा आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीमध्ये अनेक लोकांना आरोग्य (Health)आणि शरीरवजन नियंत्...DNA सिंथेसिस
नर्व्ह सेल्सचे संरक्षण
ऊर्जा निर्माण प्रक्रिया (Energy Production)
याच्या कमतरतेमुळे शरीरात थकवा, कमजोरी, स्मरणशक्ती कमी होणे आणि मूड स्विंग्स सारख्या समस्या निर्माण होतात.
7 प्रमुख लक्षणे जी सांगतात — तुम्हाला Vitamin B12 deficiency झाली आहे
सतत थकवा आणि अशक्तपणा
सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे सततचा थकवा. जरी तुम्ही पुरेशी झोप घेत असाल, तरी सकाळी जाग येताच शरीर थकलेले वाटते.
चक्कर येणे आणि डोकेदुखी
रक्तात ऑक्सिजनची कमतरता झाल्यामुळे मेंदूला पुरेशी ऊर्जा मिळत नाही, ज्यामुळे वारंवार चक्कर येणे किंवा डोकेदुखी जाणवते.
विसरणे आणि एकाग्रतेचा अभाव
Vitamin B12 मेंदूच्या पेशींसाठी अत्यावश्यक आहे. याची कमतरता झाल्यास स्मरणशक्ती कमी होणे, विसरभोळेपणा, आणि लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण निर्माण होते.
मूड स्विंग्स आणि चिडचिड
Health Care :B12 चा थेट संबंध ‘सेरोटोनिन’ या मेंदूतील हार्मोनशी आहे. त्यामुळे त्याची कमतरता झाल्यास डिप्रेशन, ताण आणि मूड स्विंग्स वाढू शकतात.
हातपाय सुन्न होणे
Health Care : नर्व्ह सेल्सवरील संरक्षक आवरण (Myelin Sheath) B12च्या मदतीने तयार होते. हे व्हिटॅमिन कमी झाल्यास हातपाय सुन्न होणे, झिणझिण्या येणे ही लक्षणे दिसतात.
त्वचा आणि ओठ फिकट होणे
रक्तातील हिमोग्लोबिन कमी झाल्यास त्वचेला आणि ओठांना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही, त्यामुळे ते फिकट दिसतात.
भूक कमी होणे आणि वजन घटणे
दीर्घकाळ B12 कमी असल्यास पचनतंत्रावर परिणाम होतो आणि त्यामुळे भूक मंदावते, वजन कमी होते.
Vitamin B12 चे नैसर्गिक स्रोत कोणते?
नॉन-व्हेज स्रोत:
मासे (साल्मन, ट्यूना, सार्डिन्स)
मांस (चिकन, मेंढीचे मटण, गोमांस)
अंडी
दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ (Paneer, Dahi, Cheese)
शाकाहारींसाठी पर्याय:
फोर्टिफाइड दूध आणि सोया मिल्क
फोर्टिफाइड सीरियल्स
मशरूम आणि नोरी सीवीड
B12 सप्लिमेंट्स (डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार)
Vitamin B12 deficiency चे दीर्घकालीन परिणाम
Health Care : जर वेळेत उपचार घेतले नाहीत, तर याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात:
मेंदूचे कार्य मंदावणे
नर्व्ह डॅमेज (Neuropathy)
डिप्रेशन आणि मूड डिसऑर्डर
हृदयविकाराचा धोका वाढणे
रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होणे
अशा वेळी रक्त तपासणी करून Serum Vitamin B12 Level तपासणे आवश्यक असते.
रक्त तपासणी कधी करावी?
Health Care :जर खालील लक्षणे कायम दिसत असतील, तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या:
आठवडाभर सतत थकवा
डोकं गरगरणे
स्मरणशक्ती कमी होणे
त्वचा फिकट पडणे
हातपाय झिणझिण्या येणे
रक्त तपासणीमध्ये Vitamin B12 Level 200 pg/mL पेक्षा कमी असल्यास ते “deficient” मानले जाते.
उपचार आणि व्यवस्थापन डॉक्टरांचा सल्ला आवश्यक
Health Care व्हिटॅमिन बी१२ची कमतरता केवळ आहार बदलून भरून येतेच असे नाही. त्यामुळे डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार खालील उपचार घ्यावेत:
Vitamin B12 Injection: गंभीर कमतरतेसाठी आठवड्यातून एक इंजेक्शन दिले जाते.
Oral Supplements: हलक्या कमतरतेसाठी गोळ्या किंवा सिरप उपयुक्त ठरतात.
Balanced Diet: प्रथिनयुक्त, दुग्धजन्य आणि फोर्टिफाइड पदार्थांचा आहारात समावेश.
आरोग्य सुधारण्यासाठी उपाय
दररोज प्रथिनयुक्त आहार घ्या.
व्हिटॅमिन डी आणि आयर्नची पातळीही तपासा.
दररोज चालणे, योगा किंवा ध्यान करा.
पुरेसे पाणी प्या — डिहायड्रेशनमुळे थकवा वाढतो.
कॅफीन आणि अल्कोहोलचे सेवन कमी करा.
घरगुती उपाय (Home Remedies for Vitamin B12 deficiency)
आहारात कर्ड, पनीर, टोफू, सोया मिल्क, अंडी यांचा समावेश करा.
दररोज नाश्त्यात फोर्टिफाइड सीरियल्स घ्या.
लिंबू पाणी, आवळा ज्यूस आणि मोड आलेली कडधान्ये यांचा वापर वाढवा.
जर शाकाहारी असाल, तर दर 6 महिन्यांनी रक्त तपासणी करून B12 पातळी तपासा.
Health Care रोचक तथ्य :
शरीरात एकदा साठलेले Vitamin B12 सुमारे 3 ते 5 वर्षे टिकू शकते.
वृद्ध वयोगटातील 60% लोकांमध्ये या व्हिटॅमिनची कमतरता आढळते.
व्हेगन लोकांमध्ये B12 ची कमतरता होण्याची शक्यता 70% जास्त असते.
“थकवा” ही केवळ विश्रांतीची गरज नसून, कधी कधी तो शरीराचा Vitamin B12 deficiencyचा सिग्नल असतो. वेळेवर रक्त तपासणी आणि योग्य आहार घेतल्यास ही कमतरता सहज दूर करता येते. त्यामुळे जर तुम्हालाही सतत आळस, थकवा, चक्कर येणे किंवा लक्ष केंद्रीत करण्यात अडचण जाणवत असेल — तर दुर्लक्ष करू नका. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि शरीरातली ऊर्जा पुन्हा जागवा!
वरील सर्व माहिती केवळ माहितीपुरती (Informational Purpose Only) असून, याचा कोणत्याही वैद्यकीय उपचारासाठी दावा नाही. आपल्या आरोग्याशी संबंधित कोणतीही अडचण असल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
read also : https://ajinkyabharat.com/turkey-double-standards-on-delhi-blast-hideous-double-standards-exposed/
