‘Haq’ चित्रपट समीक्षा : वास्तवाच्या पायावर उभा राहिलेला संवेदनशील संघर्ष
यामी गौतम आणि इमरान हाश्मी यांच्या दमदार अभिनयाने ‘Haq’ चित्रपट सामाजिक आणि कायदेशीर संघर्षाची खरी छटा दाखवतो.
बॉलिवूडमध्ये आजकाल सामाजिक विषयांवर आधारित चित्रपट येतात, पण त्यात संवेदनशीलता आणि वास्तवाचे भान ठेवणारे फारच कमी असतात. सुपर्ण एस. वर्मा दिग्दर्शित आणि रेशू नाथ लिखित ‘हक्क’ (Haq) हा चित्रपट मात्र त्या मर्यादेत राहून स्त्रीच्या आत्मसन्मानाचा आणि न्यायाच्या लढ्याचा प्रभावी प्रवास दाखवतो. हा चित्रपट शाह बानो प्रकरणावर आधारित काल्पनिक कथा आहे, जी भारतीय समाजातील धर्म, कायदा आणि लिंग समानतेच्या त्रिसंगमावर उभी आहे.
वास्तवाशी निगडीत कथा
‘हक्क’ची कथा 1980 च्या दशकातील सुप्रसिद्ध शाह बानो प्रकरणावर सैलपणे आधारित आहे. या प्रकरणाने मुस्लिम महिलांच्या हक्कांविषयी, तिहेरी तलाकविषयी आणि भारतीय न्यायव्यवस्थेविषयी देशभरात चर्चेची लाट उसळवली होती. चित्रपटात यामी गौतम धर यांनी साकारलेली ‘शाझिया बानो’ ही एक अशिक्षित पण आत्मविश्वासू मुस्लिम स्त्री आहे, जी अचानक तिच्या आयुष्यात आलेल्या अन्यायाविरुद्ध उभी राहते. तिचा नवरा, अडव्होकेट अब्बास खान (इमरान हाश्मी), दुसऱ्या स्त्रीशी विवाह करून तिला घटस्फोट देतो, आणि यानंतर सुरू होतो एक दीर्घ न्यायसंघर्ष.
Related News
6 Pregnant Woman Viral Video बाईईई… काय हा प्रकार! 6 बायका एकाच वेळी झाल्या प्रेग्नंट; व्हिडीओ पाहून लोक म्हणाले – “रुको जरा, रुको…” |
7 मोठे खुलासे: Dharmendra यांच्या निधनाच्या अफवांवर हेमा मालिनी आणि ईशा देओलची प्रतिक्रिया
Harsh Limbachiyaa Gifts Bharti Singh a Stunning Bvlgari Watch, 20 लाखांचे अविश्वसनीय गिफ्ट
Bigg Boss 19 चा भव्य एपिसोड: सलमान खानसोबत झूलन गोस्वामी आणि अंजुम चोप्राचा गौरवशाली क्षण!
Khand vs Jaggery: 7 आश्चर्यकारक कारणे कोणते आहे जास्त फायदेशीर!
7 सुपर आरोग्यदायी कारणं: कांजी ( Kanji) का आहे ‘विंटर हेल्थ पॉवरफूड’?
5 धक्कादायक तथ्ये: SEBIने दिला डिजिटल गोल्डवरील गंभीर इशारा! गुंतवणूकदार सावधान
Desi Onion vs Red Onion : 5 जबरदस्त आरोग्य फायदेआरोग्य सुधारण्यासाठी कोणता कांदा अधिक फायदेशीर ?
The Family Man 3मध्ये श्रीकांत तिवारीचा तुफान कमबॅक! YRF स्पायवर्सवर टोला, प्रेक्षक झाले थक्क
केरळ(Kerala)च्या 8 पौष्टिक आणि स्वादिष्ट हिवाळी डिशेस – घरच्या जेवणाचा अनुभव बदलतील!
सुनिता अहुजा (Sunita Ahuja) उघडकीस: 38 वर्षांनंतर गोविंदावर टीका, “चांगला नवरा नाही!”
हा तांदूळ (Rice) खातात फक्त श्रीमंत? 1 किलो तांदळाची किंमत 12,500 रुपये
कायद्याच्या चौकटीत स्त्रीचा संघर्ष
शाझिया बानोची कहाणी एका सामान्य स्त्रीची नाही, तर ती त्या प्रत्येक स्त्रीची आहे जी अन्यायाविरुद्ध उभी राहण्याचे धैर्य दाखवते. चित्रपटात न्यायालयीन लढ्याचा प्रवास अत्यंत सखोल आणि वास्तववादी पद्धतीने दाखवण्यात आला आहे. सत्र न्यायालयापासून अलाहाबाद उच्च न्यायालय आणि अखेरीस सर्वोच्च न्यायालयापर्यंतचा प्रवास दाखवताना, दिग्दर्शक सुपर्ण वर्मा यांनी भावनिक आवेगावर मर्यादा ठेवून वास्तववादी मांडणी केली आहे.
शाझियाची बाजू सादर करणाऱ्या अ‍ॅडव्होकेट बेला जैन (शीबा चढ्ढा) आणि तिचा सहायक फराज अन्सारी (असीम हातंगडी) यांच्या माध्यमातून चित्रपटात मुस्लिम वैयक्तिक कायद्याचा आणि भारतीय दंड प्रक्रिया संहितेच्या कलम 125 चा संघर्ष स्पष्ट केला आहे. एका बाजूला धर्माच्या नावाखाली पुरुषसत्तेला पोषक असलेले कायदे, तर दुसऱ्या बाजूला संविधानातील समानतेचा अधिकार — या दोन विचारप्रवाहांमध्ये स्त्रीचा ‘हक्क’ कसा हरवतो आणि तिला तो परत मिळवण्यासाठी किती संघर्ष करावा लागतो, हे चित्रपट संवेदनशीलतेने दाखवतो.
इमरान हाश्मी आणि यामी गौतम यांचा प्रभावी अभिनय
Haq चित्रपटाचा सर्वात मोठा आधार म्हणजे यामी गौतम धर आणि इमरान हाश्मी यांचा अभिनय. यामीने ‘शाझिया’च्या भूमिकेतून एक साधी, श्रद्धाळू आणि आत्मसन्मानासाठी झगडणारी स्त्री साकारली आहे. तिच्या चेहऱ्यावरील वेदना, तिची शांतता आणि शेवटच्या कोर्टरूम सीनमधील आत्मविश्वास प्रेक्षकांच्या मनात ठसा उमटवतात.
इमरान हाश्मीने ‘अब्बास खान’ची भूमिका अत्यंत संतुलितपणे साकारली आहे. तो एक वकील आहे, जो कायद्याचे ज्ञान असलेला, पण धर्माच्या सोयीस्कर व्याख्येमागे लपलेला माणूस आहे. इमरानने या पात्राला नकारात्मक दाखवण्याचा प्रयत्न केला नाही, तर समाजातील पितृसत्ताक विचारसरणीचा प्रतिनिधी म्हणून त्याला वास्तववादी छटा दिली आहे.
भावनांच्या संतुलनाने सजलेली पटकथा
‘Haq’चा सर्वात मोठा गुण म्हणजे त्याचा संयम. अशा विषयावरचे चित्रपट सहसा भावनिक उकळत्या स्वरात वाहून जातात, पण सुपर्ण वर्मा यांनी चित्रपटाला भावनिक असले तरी शांत आणि संतुलित ठेवले आहे. न्यायालयीन सीनमध्ये संवादप्रधान प्रसंग असूनही ते कंटाळवाणे वाटत नाहीत. उलट प्रत्येक संवादातून पात्रांचे भावविश्व स्पष्ट होते. चित्रपटातील दोन लांब आणि परिणामकारक सीन म्हणजे इमरान आणि यामीचे कोर्टरूम भाषण. हे प्रसंग चित्रपटाला उंचीवर नेतात. दोघांनीही आपल्या पात्रांचे अंतर्मन प्रेक्षकांसमोर प्रामाणिकपणे मांडले आहे. विशेष म्हणजे, या सीनमध्ये कुठेही धर्माला दोष देण्याचा प्रयत्न नाही; उलट स्त्रीच्या हक्कांच्या संदर्भात संवैधानिक विचारांची बाजू मांडली जाते.
चित्रपटातील तांत्रिक आणि दृश्यात्मक पैलू
Haq चित्रपटाचा छायाचित्रण आणि आर्ट डायरेक्शन 1980 च्या दशकातील वातावरणाला साजेसं आहे. अलिगढ आणि लखनौच्या गल्लीबोळातील लोकेशन्स कथेला वास्तवाचा स्पर्श देतात. पार्श्वसंगीत अत्यंत मर्यादित आहे, परंतु तेथे-तेथे योग्य परिणाम साधतो. संपादनात थोडी घट्टपणा असती तर चित्रपटाचा वेग अधिक प्रभावी झाला असता.
समाजातील प्रश्नांकडे आरशातून पाहणारा चित्रपट
‘Haq’ फक्त एका स्त्रीची गोष्ट नाही, तर समाजातील अनेक प्रश्न उभे करतो. आजही स्त्रियांच्या सुरक्षेपासून लेकरूहत्या, बालविवाह आणि आर्थिक दुर्बलता यांसारख्या समस्या अस्तित्वात आहेत. अशा वेळी 40 वर्षांपूर्वीच्या शाह बानो प्रकरणासारखा विषय पुन्हा पडद्यावर आणण्यामागे हेतू काय? — असा प्रश्न चित्रपटाच्या सुरुवातीला मनात निर्माण होतो. पण कथा जसजशी पुढे सरकते, तसतसे हे स्पष्ट होते की दिग्दर्शकाचा उद्देश धार्मिक किंवा राजकीय प्रचार करणे नसून स्त्रीच्या आत्मसन्मानाचा मुद्दा मांडणे हा आहे. चित्रपट धार्मिक समुदायाला दोष न देता समाजातील रुढीवादी विचारसरणीवर प्रश्न उपस्थित करतो. त्यामुळे तो प्रचारकी न वाटता विचारप्रवृत्त करणारा ठरतो.
सहकलाकारांची कामगिरी
शीबा चढ्ढा यांची भूमिका थोडी मर्यादित असली तरी त्या आपल्या सहज अभिनयाने लक्ष वेधून घेतात. दानिश हुसेन, शाझियाचे वडील म्हणून, आपली बौद्धिक आणि भावनिक उपस्थिती ठळक ठेवतात. नवी अभिनेत्री वार्तिका सिंग दुसऱ्या पत्नीच्या भूमिकेत आकर्षक आणि संयत दिसते. असीम हातंगडीचे पात्र काही ठिकाणी द्विधा मनस्थितीत अडकलेले दिसते, आणि ते त्या पात्राच्या भावनांना चपखलपणे सादर करतात.
‘छोटी लढाई’ ते ‘मोठी जंग’
चित्रपटातील एक संवाद आहे — “ही छोटी लढाई नाही, ही एका स्त्रीच्या हक्कांसाठी मोठी जंग आहे.” हाच संवाद संपूर्ण चित्रपटाचा सार सांगतो. ‘हक्क’ एका घरगुती संघर्षातून सुरू होतो आणि अखेरीस तो राष्ट्रीय पातळीवरील स्त्री-अधिकारांच्या लढ्यात रूपांतरित होतो.
थोडे दोष, पण परिणामकारक मांडणी
चित्रपटात काही दृश्यात्मक विसंगती आहेत. उदा., 1985 मधील शाझियाच्या मुलाखतीत ती वयस्क दिसते, पण न्यायालयीन लढ्याच्या शेवटी ती अधिक तरुण दिसते. तरीही या किरकोळ चुका एकूण परिणामावर फारसा परिणाम करत नाहीत.
समीक्षात्मक निष्कर्ष
‘Haq’ हा चित्रपट कोणत्याही प्रकारे भडक, भावनिक उन्माद निर्माण करणारा नाही. तो एका संतुलित आणि विचारशील दृष्टीकोनातून समाजातील पितृसत्ताक विचारसरणीला प्रश्न विचारतो. धर्म, कायदा आणि स्त्री-अधिकार या तीन आघाड्यांवर तो विचारमंथन घडवतो. यामी गौतम आणि इमरान हाश्मी यांच्या प्रभावी अभिनयामुळे चित्रपटाला एक वेगळा उंचाव मिळतो.
रेटिंग : ⭐⭐⭐⭐ (4/5)
‘Haq’ हा चित्रपट प्रत्येक त्या प्रेक्षकाने पाहावा, ज्याला समाजातील स्त्रीच्या स्थानाबद्दल आणि न्यायव्यवस्थेच्या भूमिकेबद्दल जाणून घ्यायचे आहे.
हा चित्रपट दाखवतो की — स्त्रीचा हक्क दिला जात नाही, तो तिने स्वतः मिळवायचा असतो.
read also : https://ajinkyabharat.com/bigg-boss-19/
