कामरगाव शेतकऱ्यांची संकटमय स्थिती: चार एकर तूर-पिकावर ट्रॅक्टर आणि जनावरांचा अतिक्रमण
शेतकऱ्यांची स्थिती कामरगाव परिसरात यंदा अत्यंत चिंताजनक झाली आहे. यंदा खरीप हंगामातील मुसळधार पावसामुळे शेतकऱ्यांची मेहनत, काळजी आणि पेरणीवर केलेला खर्च, मेहनत पूर्णपणे बेकार ठरल्याचे दिसत आहे. वर्षभरातील पिकांची योग्य काळजी, खतखुरपण, फवारणी, आणि नियोजित पेरणी करून शेतकऱ्यांनी आपले उत्पादन वाढवण्याचा प्रयत्न केला, परंतु नैसर्गिक आपत्तीमुळे त्यांचे पिकांचे नुकसान मोठ्या प्रमाणावर झाले आहे.
कामरगाव येथील युवा शेतकरी यश गायकवाड यांनी गट क्रमांक 22 मधील चार एकर शेतात तूर आणि सोयाबीनची पेरणी केली होती. खरीप हंगामात या पिकांची योग्य काळजी घेतली गेली; पिकांची फवारणी, खतोपचार आणि पिकसुरक्षेची व्यवस्था केली गेली होती. मात्र, यंदा मुसळधार पावसामुळे या पिकांची परिस्थिती बिकट झाली. पावसामुळे जमिनीकतार गळणे, पिकांचे पाणी साचणे, तसेच काही ठिकाणी पिकांचे विटंबन होणे या समस्या निर्माण झाल्या.
शेतकऱ्यांनी चार महिने काळजीपूर्वक पेरलेले सोयाबीन आणि तूर पिक आता काढणीसाठी तयार होत होते. तथापि, उत्पादन फारच कमी झाले. चार एकर शेतातून केवळ सात क्विंटल सोयाबीन उत्पादन मिळाले, जे अपेक्षित उत्पादनाच्या खूपच खाली आहे. उत्पादन घट झाल्याने शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती गंभीर झाली आहे. स्थानिक व्यापाऱ्यांनी शेतकऱ्यांना सांगितले की सोयाबीनमध्ये 20% आर्द्रता (कमी दर्जा) असल्यामुळे फक्त 3,000 रुपये प्रती क्विंटल भावाने सोयाबीन खरेदी केली जाते. यामुळे शेतकऱ्यांना आपल्या मेहनतीचा पूर्ण मोबदला मिळत नाही.
शेतकऱ्यांना पिक काढण्यासाठी अर्जंट मजूरांना पैसे द्यावे लागतात, आणि त्या खर्चासाठीदेखील उपलब्ध भावातच सोयाबीन विकावी लागते. ही परिस्थिती शेतकऱ्यांसाठी मानसिक आणि आर्थिक दोन्ही प्रकारे आव्हानात्मक ठरली आहे.
कामरगाव येथील यश गायकवाड यांनी चार एकर शेतात पेरलेल्या तूर पिकावर स्थिती अजून गंभीर आहे. या तुरीच्या पिकाने अपेक्षित प्रमाणात उत्पादन देणे शक्य नाही, त्यामुळे शेतकऱ्याने जड अंतकरणाने ट्रॅक्टरने तूर पिक नागरून शेतात जनावरांना सोडले आहे. हा प्रकार फक्त शेतकऱ्याच्या निराशेचे प्रतीक आहे; वर्षभरातील मेहनत आणि काळजी याचा काही उपयोग झाला नाही याची खरी व्यथा यातून दिसून येते.
यंदाच्या खरीप हंगामात सोयाबीन, तूर, कपाशी यासारख्या महत्वाच्या पिकांचे नुकसान झाले आहे. अनेक शेतकऱ्यांना उत्पादन घट, पावसामुळे पिकांचे नुकसान, आणि बाजारभावातील घसरण या त्रिसंघाने आर्थिक संकटात टाकले आहे. कामरगाव परिसरातील शेतकऱ्यांची मुख्य चिंता आता दिवाळीच्या सणाच्या तयारीची आहे. यंदा उत्पादन घट आणि शासनाची नुकसानभरपाईची मदत न मिळाल्यामुळे शेतकरी आपला सण अंधारात कसा साजरा करणार याची चिन्ता व्यक्त करत आहेत.
शेतकऱ्यांच्या प्रतिक्रिया सांगताना यश गायकवाड यांनी म्हटले, “चार महिन्यांपूर्वी पेरलेले तूर आणि सोयाबीन पिक आता काढणीसाठी आले आहेत, मात्र उत्पादन खूपच कमी आहे. चार एकर शेतातून फक्त सात क्विंटल सोयाबीन मिळाले. तुरीच्या पिकाचे उत्पादन देखील खूपच कमी आहे. या परिस्थितीत ट्रॅक्टरने पिक नागरून जनावरांना सोडण्याशिवाय पर्याय उरलेला नाही. शासनाकडून अजूनपर्यंत कोणतीही नुकसानभरपाई मिळालेली नाही. दिवाळीच्या सणातही आम्ही काय करणार, हे आता प्रश्नचिन्ह बनले आहे.”
शेतकऱ्यांची ही संकटमय परिस्थिती फक्त व्यक्तिगत समस्या नाही, तर ग्रामीण अर्थव्यवस्थेवरील गंभीर परिणाम आहे. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न घटल्यामुळे त्यांच्या कुटुंबांचे जीवनमान कमी होईल, कर्जाचे ओझे वाढेल, आणि बाजारात अन्नधान्याची उपलब्धता देखील प्रभावित होऊ शकते. या परिस्थितीला तातडीने शासनाचे लक्ष वेधणे आवश्यक आहे.
कामरगाव परिसरातील शेतकऱ्यांनी सोयाबीन आणि तूर पिकांवर ट्रॅक्टर चालवून जनावरांना सोडण्याचा निर्णय घेतला हे त्यांच्या मानसिक त्रासाचे आणि निराशेचे स्पष्ट संकेत आहेत. हा प्रकार इतर शेतकऱ्यांसाठीही चेतावणी आहे की यंदा खरीप हंगामातील अतिवृष्टी आणि उत्पादन घट यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
सध्या शेतकऱ्यांना आवश्यकता आहे की:
शासनाकडून तातडीने नुकसानभरपाई उपलब्ध करणे.
सोयाबीन आणि तूरच्या बाजारभाव स्थिर करणे, जेणेकरून शेतकऱ्यांना न्याय्य मूल्य मिळेल.
अतिवृष्टी किंवा नैसर्गिक आपत्तीवरील विमा योजनेचा प्रभावी वापर सुनिश्चित करणे.
भविष्यात अशा संकटांपासून वाचण्यासाठी शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन व प्रशिक्षण देणे.
कामरगाव परिसरातील शेतकरी यश गायकवाड यांच्यासह इतर शेतकरीही या वर्षीच्या खरीप हंगामातून झालेल्या आर्थिक आणि मानसिक संकटातून बाहेर पडण्यासाठी संघर्ष करत आहेत. शेतकऱ्यांच्या हक्कांचे संरक्षण आणि उत्पादनाचे योग्य मूल्य मिळणे हे ग्रामीण जीवनाच्या टिकावासाठी अत्यावश्यक आहे.यंदाच्या संकटातून शिकण्यासारखे आहे की, नैसर्गिक आपत्ती, बाजारभावातील घट, आणि प्रशासनाची निष्क्रियता हे शेतकऱ्यांसाठी गंभीर आव्हान ठरतात. कामरगाव येथील शेतकऱ्यांची ही गोष्ट इतर शेतकऱ्यांसाठीही चेतावणी आहे, की कृषी जीवनातील अनिश्चिततेला सामोरे जाण्यासाठी तयार राहणे गरजेचे आहे.
शेवटी, शेतकऱ्यांची ही कथा ही त्यांच्या मेहनत, संघर्ष, आणि नैसर्गिक आपत्तींशी सामना करण्याच्या क्षमतेचे प्रतीक आहे. कामरगाव परिसरातील शेतकऱ्यांच्या अनुभवातून दिसते की शासनाची मदत आणि बाजारभावाचे स्थिरीकरण हा ग्रामीण जीवन टिकवण्याचा मुख्य आधार आहे. दिवाळीच्या सणाच्या जवळीक असूनही शेतकऱ्यांची चिंता आणि निराशा यावर तातडीने उपाय करणे हे स्थानिक प्रशासनाची जबाबदारी बनते.
