Birsa Munda Jayanti 2025: भगवान बिरसा मुंडा यांच्या १५० व्या जयंतीनिमित्त ‘आदिवासी गौरव पंधरवडा’ साजरा; आदिवासी वारशाचा देशभर गौरव
Birsa Munda Jayanti 2025 निमित्त भारत सरकारकडून १ ते १५ नोव्हेंबरदरम्यान ‘आदिवासी गौरव पंधरवडा’ साजरा होणार आहे. या उपक्रमांतर्गत आदिवासी वारसा, संस्कृती, व स्वातंत्र्य संग्रामातील योगदानाचे स्मरण केले जाणार आहे.
भगवान बिरसा मुंडा: आदिवासी स्वाभिमानाचे प्रतीक
भारताच्या आदिवासी स्वातंत्र्य चळवळीचा तेजस्वी दीपस्तंभ असलेले भगवान बिरसा मुंडा यांची १५० वी जयंती १५ नोव्हेंबर २०२५ रोजी साजरी केली जाणार आहे. या ऐतिहासिक निमित्ताने भारत सरकारने ‘आदिवासी गौरव पंधरवडा (Tribal Pride Fortnight)’ जाहीर केला आहे.
हा उत्सव १ नोव्हेंबर ते १५ नोव्हेंबर २०२५ दरम्यान देशभर साजरा केला जाईल. या काळात भारतातील आदिवासी समाजाच्या वारशाचा, संस्कृतीचा आणि स्वातंत्र्य आंदोलनातील त्यांच्या योगदानाचा गौरव करण्यात येणार आहे.
Birsa Munda Jayanti 2025: उद्देश आणि दृष्टी
या ‘आदिवासी गौरव पंधरवडा’मागचा मुख्य उद्देश म्हणजे आदिवासी समाजाचे सशक्तीकरण, त्यांच्या इतिहासाची उजळणी आणि नव्या पिढीला त्यांच्या योगदानाची जाणीव करून देणे.
या उपक्रमाचे नेतृत्व आदिवासी व्यवहार मंत्रालय (Ministry of Tribal Affairs) करणार असून, यात TRIFED, NSTFDC, TRIs आणि EMRSs या प्रमुख संस्थांचा सहभाग असेल.
प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदींचे दूरदर्शी नेतृत्व
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली मागील दशकभरात आदिवासी विकास आणि कल्याणाच्या क्षेत्रात ऐतिहासिक उपक्रम राबवले गेले आहेत.
यामध्ये प्रमुखतः खालील योजना उल्लेखनीय आहेत:
PM JANMAN (प्रधानमंत्री जनमन योजना)
आदि कर्मयोगी अभियान
राष्ट्रीय सिकल सेल उन्मूलन मिशन
DAJGUA प्रकल्प
उपजीविका आणि उद्योजकता कार्यक्रम
या सर्व योजनांमुळे आदिवासी समाजाच्या आर्थिक आणि सामाजिक विकासाला नवे आयाम प्राप्त झाले आहेत.
‘आदिवासी गौरव पंधरवडा 2025’चे आयोजन
देशभरातील सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश या दोन आठवड्यांच्या उत्सवात सक्रिय सहभागी होणार आहेत.
या काळात आदिवासी वारसा, संस्कृती आणि उपलब्धी यांचा गौरव करणारे विविध कार्यक्रम आयोजित करण्यात येणार आहेत.मुख्य आयोजन स्थळे आणि कार्यक्रम
मणिपूर: Tribal Frames Film Festival
छत्तीसगढ: शहीद वीर नारायण सिंह लोककला महोत्सव
अंदमान-निकोबार: आदिवासी मेळे आणि सांस्कृतिक प्रदर्शन
गुजरात: आदिवासी गौरव यात्रा
उत्तराखंड: आदि खेल दिवस
गोवा: राष्ट्रीय आदिवासी महासंमेलन
हे सर्व उपक्रम भगवान बिरसा मुंडा यांच्या अमर वारशाला समर्पित असतील.
संस्कृती आणि जनजागृतीचा संगम
‘Birsa Munda Jayanti 2025’ या निमित्ताने देशभरात सांस्कृतिक कार्यक्रम, लोककला प्रदर्शन, चित्रपट महोत्सव, युवा सहभाग उपक्रम आणि जनजागृती मोहिमा आयोजित केल्या जातील.
या माध्यमातून आदिवासींच्या परंपरा, नृत्य, कला, संगीत आणि भाषिक विविधता प्रदर्शित केली जाणार आहे. या कार्यक्रमांतून युवकांना त्यांच्या सांस्कृतिक मुळांशी जोडण्याचा संदेश दिला जाणार आहे.
१५ नोव्हेंबर — आदिवासी गौरव दिन
या पंधरवड्याचा समारोप १५ नोव्हेंबर २०२५ रोजी आदिवासी गौरव दिन म्हणून होईल.
या दिवशी संपूर्ण देश भगवान बिरसा मुंडा यांच्या स्मृतीला वंदन करेल.
त्यांनी ब्रिटिश सत्तेविरुद्ध उभारलेले आंदोलन, आदिवासी स्वातंत्र्य आणि भूमीहक्कांसाठी केलेले संघर्ष आजही प्रेरणादायी आहेत.
त्यांच्या बलिदानाने आदिवासी समाजात जागृती आणली आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत नवे प्राण फुंकले.
आदिवासी गौरव पंधरवड्याचे महत्त्व
हा उपक्रम केवळ सांस्कृतिक उत्सव नाही, तर आदिवासी सशक्तीकरणाच्या ११ वर्षांचा उत्सव आहे.
या माध्यमातून भारत सरकार देशातील सर्व नागरिकांना समावेशी विकास आणि सामाजिक न्यायाच्या दिशेने वाटचाल करण्याचे आवाहन करत आहे.
“भगवान बिरसा मुंडा यांच्या कार्याची आठवण म्हणजे आत्मबल, स्वाभिमान आणि स्वातंत्र्याची प्रेरणा.”
‘Birsa Munda Jayanti 2025’ अंतर्गत विशेष उपक्रम
शैक्षणिक प्रदर्शन: शाळा-कॉलेजांमध्ये आदिवासी नायकांच्या जीवनावर आधारित प्रेझेंटेशन आणि प्रदर्शने.
लोककला आणि नृत्य महोत्सव: पारंपरिक नृत्यप्रकार जसे की करमा, झुमर, घुमरा यांचे सादरीकरण.
युवा संवाद: EMRS आणि TRIs यांच्या माध्यमातून युवकांमध्ये आदिवासी विषयांवर चर्चा.
कला आणि हस्तकला प्रदर्शन: TRIFED च्या माध्यमातून ‘वन धन विकास केंद्रां’चे उत्पादन प्रदर्शन.
आरोग्य जनजागृती: सिकल सेल उन्मूलन मिशन अंतर्गत आरोग्य शिबिरे आणि मोफत तपासणी.
Birsa Munda Jayanti 2025 नवी दिशा
‘आदिवासी गौरव वर्ष 2025’ हे भारताच्या आदिवासी इतिहास आणि आधुनिकतेच्या संगमाचे प्रतीक ठरेल.
या वर्षात केवळ बिरसा मुंडा नव्हे, तर राणी दुर्गावती, भील योद्धा तांत्या मामा, आणि लोकनायक कनकलता बरुआ यांच्यासारख्या आदिवासी वीरांचा गौरवही केला जाईल.
यामुळे संपूर्ण देशाला “एक भारत, समृद्ध भारत” या स्वप्नाकडे नेणारी प्रेरणा मिळेल.
पंतप्रधानांचे आवाहन
प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी या उपक्रमाबद्दल सांगितले की,“भगवान बिरसा मुंडा यांच्या १५० व्या जयंतीच्या वर्षी आदिवासी समाजाच्या परंपरा, संघर्ष आणि योगदानाचा गौरव करणे म्हणजे भारताच्या आत्म्याला नमन करणे आहे.”
त्यांनी सर्व नागरिकांना आवाहन केले आहे की त्यांनी या ‘आदिवासी गौरव पंधरवड्या’त सहभागी व्हावे आणि समावेशी विकासाच्या दिशेने एक पाऊल पुढे टाकावे.
‘Birsa Munda Jayanti 2025’ हा केवळ एक उत्सव नाही, तर भारताच्या आदिवासी इतिहासाचा गौरवशाली पुनरुज्जीवन आहे.भगवान बिरसा मुंडा यांनी दिलेला स्वाभिमान, स्वातंत्र्य आणि संघर्षाचा संदेश आजही भारतीय समाजाला मार्गदर्शन करतो.‘आदिवासी गौरव पंधरवडा 2025’ ही त्याच संदेशाची आधुनिक पुनर्प्रतीती आहे —भारताच्या प्रत्येक नागरिकाला आदिवासी नायकांच्या प्रेरणेने सशक्त करण्याचे एक भव्य पाऊल.
