ऑनलाईन सोनं खरेदी करताय? सेबीने दिला महत्त्वाचा इशारा, गुंतवणूकदारांनी घ्यावी काळजी
सोनं ही भारतातील पारंपरिक आणि लोकप्रिय गुंतवणूक साधन आहे. अनेक दशकांपासून लोक सोन्यात आपली संपत्ती सुरक्षित करतात, मात्र डिजिटल युगात ऑनलाईन किंवा ई-गोल्ड खरेदी करण्याची प्रथा वाढली आहे. नुकत्याच सेबीने (Securities and Exchange Board of India) डिजिटल सोन्याबाबत मोठा इशारा दिला असून गुंतवणूकदारांनी सावधगिरी बाळगावी, असे आवाहन केले आहे. सेबीच्या या इशार्यानंतर ऑनलाईन गोल्ड प्लॅटफॉर्मवर गुंतवणूक करणाऱ्यांमध्ये संभ्रम निर्माण झाला आहे.
डिजिटल किंवा ई-गोल्ड काय आहे?
डिजिटल गोल्ड किंवा ई-गोल्ड हा पारंपरिक भौतिक सोन्याचा डिजिटल पर्याय आहे. यात तुम्ही ऑनलाईन प्लॅटफॉर्म किंवा मोबाइल ॲपच्या माध्यमातून सोनं खरेदी करता आणि त्याचे प्रमाण डिजिटल स्वरूपात तुमच्या अकाउंटमध्ये दर्शवले जाते. अनेक कंपन्या, जसे टाटा समूहाचा कॅरेलटेन, सेफगोल्ड, तनिष्क आणि MMTC-PAMP यांसारख्या कंपन्या या प्रकारची सेवा देतात. तसेच फोनपे, गूगल पे आणि पेटीएम सारखे मोबाईल पेमेंट ॲप्सही डिजिटल गोल्डच्या माध्यमातून व्यवहार सुलभ करतात.
डिजिटल गोल्डच्या व्यवहारामध्ये भौतिक सोनं तुमच्याकडे येत नाही, फक्त डिजिटल स्वरूपात सोनं तुमच्या अकाउंटमध्ये दाखवले जाते. गुंतवणूकदाराला तो व्यवहार सुरक्षित वाटत असला तरी सेबीच्या नियमांनुसार हा व्यवहार त्यांच्या नियंत्रणाखाली येत नाही, त्यामुळे धोका संभवतो.
सेबीचा इशारा: धोका आणि नियमांचे पालन
सेबीने स्पष्ट केले आहे की, डिजिटल गोल्ड खरेदी करताना गुंतवणूकदारांना जोखीम समजून व्यवहार करावा लागतो. पारंपरिक किंवा मान्यता प्राप्त स्टॉक एक्सचेंजवर व्यापार न झालेला डिजिटल गोल्ड पूर्णपणे सेबीच्या परीघाबाहेर आहे. याचा अर्थ असा की, गुंतवणूकदारांना कोणताही सेबी-नियंत्रित संरक्षण मिळत नाही.
सेबीने गुंतवणूकदारांना खालील गोष्टींकडे लक्ष देण्याचे आवाहन केले आहे:
मान्यता प्राप्त साधने वापरा – सोन्यातील गुंतवणूक फक्त सेबीच्या नियमांतर्गत नोंदणीकृत साधनांमार्फतच करावी. यात गोल्ड ईटीएफ (Gold ETF), इलेक्ट्रॉनिक गोल्ड रिसीट्स (EGRs) आणि एक्सचेंज-ट्रेडेड कमोडिटी डेरिव्हेटिव्ह्स (ETCDs) यांचा समावेश आहे.
नोंदणीकृत मध्यस्थांचा वापर करा – गुंतवणूक नेहमीच नोंदणीकृत ब्रोकर किंवा प्लॅटफॉर्मद्वारे करावी. नोंद नसलेल्या व्यक्तींमार्फत व्यवहार केल्यास धोका संभवतो.
ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मची पडताळणी करा – डिजिटल गोल्ड विकणाऱ्या कंपन्या किंवा ॲप्सची प्रमाणिकता तपासा. अनेक वेळा भ्रामक जाहिरातींमुळे गुंतवणूकदार फसवले जाऊ शकतात.
ऑनलाईन गोल्डचे धोके
डिजिटल गोल्ड सुरक्षित वाटत असले तरी त्यास काही धोके आहेत:
नियामक सुरक्षा नाही – हे उत्पादन सेबीच्या नियंत्रणाखाली नाही, त्यामुळे गुंतवणूकदारांना आर्थिक नुकसान झाल्यास कोणतीही सुरक्षा नाही.
किमतीतील बदल – सोन्याच्या जागतिक किमतीत सतत बदल होत असतात, ऑनलाईन व्यवहारात हा धोका जास्त असतो.
फसवणूक आणि हॅकिंग – ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मवर सुरक्षा त्रुटी असल्यास हॅकिंगचा धोका असतो. गुंतवणूकदारांचे अकाउंट फसवणूक किंवा चोरीस धोका निर्माण होऊ शकतो.
कागदपत्रांची कमतरता – काही डिजिटल गोल्ड प्लॅटफॉर्म व्यवहाराच्या कागदपत्रांचा पुरवठा करत नाहीत, ज्यामुळे भविष्यात तक्रारीसाठी पुरावा उपलब्ध नसतो.
ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मवर सेबीची भूमिका
सेबीने स्पष्ट केले आहे की, डिजिटल किंवा ई-गोल्ड ही उत्पादनं त्यांच्या नियमनात नाहीत. म्हणूनच गुंतवणूकदारांनी केवळ सेबीच्या नियंत्रणाखालील साधनांमध्येच सोन्यात गुंतवणूक करावी. सेबीच्या नियमनांतर्गत खालील पर्याय उपलब्ध आहेत:
गोल्ड ईटीएफ – हे स्टॉक एक्सचेंजवर व्यापार केले जाणारे सोने आहेत.
इलेक्ट्रॉनिक गोल्ड रिसीट्स (EGRs) – अधिकृत बँक किंवा स्टॉक एक्सचेंजद्वारे व्यापार.
ETCDs (Exchange-Traded Commodity Derivatives) – एक्सचेंजवर व्यापार केलेले कमोडिटी डेरिव्हेटिव्ह साधन.
डिजिटल गोल्डच्या लोकप्रियतेमागील कारणे
सोन्याच्या पारंपरिक खरेदीपेक्षा डिजिटल गोल्डमध्ये काही फायदे आहेत:
सुलभ व्यवहार – मोबाईल ॲप किंवा संकेतस्थळावर क्लिक करून लगेच खरेदी.
कमी भौतिक अडचणी – घरपोच वितरणाची आवश्यकता नाही, चोरीचा धोका कमी.
लहान रकमेपासून गुंतवणूक – काही प्लॅटफॉर्म लहान रकमेपासूनही गुंतवणूक करण्याची परवानगी देतात.
त्वरित विक्री व व्यापार – डिजिटल स्वरूपात असल्यामुळे सहज विक्री करता येते.
परंतु, हे फायदे असले तरी जोखीमही कमी नाही. त्यामुळे सेबीने गुंतवणूकदारांना सावधगिरी बाळगण्याचा इशारा दिला आहे.
ऑनलाईन सोन्याबाबत बाजारातील स्थिती
गेल्या काही वर्षांत अनेक खासगी कंपन्यांनी डिजिटल गोल्डच्या माध्यमातून मोठी मार्केट कॅप तयार केली आहे. टाटा कॅरेलटेन, सेफगोल्ड, तनिष्क आणि MMTC-PAMP हे प्रमुख प्लॅटफॉर्म आहेत. तसेच फोनपे, पेटीएम, गूगल पे यांसारखे डिजिटल पेमेंट ॲप्सही या बाजारात सक्रिय आहेत.
शहरांमध्ये लोक ऑनलाईन गोल्डच्या माध्यमातून लहान रकमेत गुंतवणूक करीत आहेत. सोन्याच्या किमतीत वाढ झाल्यामुळे लोक पारंपरिक खरेदीपेक्षा डिजिटल माध्यमाकडे वळत आहेत. परंतु सेबीच्या इशार्यानंतर गुंतवणूकदार आता सावध झाले आहेत.
गुंतवणूकदारांसाठी सल्ला
फक्त नोंदणीकृत आणि मान्यताप्राप्त साधने वापरा
शक्यतो थोड्या रकमेपासून सुरूवात करा
ऑनलाईन व्यवहार करताना प्लॅटफॉर्मची पडताळणी करा
किमतीतील बदलांचा विचार करून गुंतवणूक करा
वास्तविक भौतिक सोन्यासह डिजिटल व्यवहार संतुलित ठेवा
ऑनलाईन गोल्ड किंवा ई-गोल्डने गुंतवणूकदारांना सुलभता दिली आहे, परंतु जोखीम अजूनही जास्त आहे. सेबीच्या इशार्यानंतर गुंतवणूकदारांनी सावधगिरी बाळगली पाहिजे. फक्त सेबीच्या नियमनाखालील साधनांमध्येच गुंतवणूक करून सुरक्षितता सुनिश्चित करता येईल. ऑनलाईन व्यवहार करताना काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे, अन्यथा आर्थिक नुकसान होऊ शकते.
