जागतिक अर्थव्यवस्थेतील संदेश : स्थिरता की नवा धोका?
पृष्ठभूमी आणि प्रमुख तथ्ये
Amazon ने सध्या आपल्या कॉर्पोरेट कर्मचाऱ्यांमध्ये सुमारे 30,000 पदांची कपात करण्याची योजना आखली आहे.
ही संख्या Amazon च्या सुमारे 350,000 कॉर्पोरेट (कार्यालयीन) कर्मचार्‍यांपैकी साधारणतः 10 % इतकी आहे.
कंपनीच्या एकूण 1.55 मिलियन (15.5 लाख) कर्मचार्‍यांमध्ये ही संख्या मोठी नसली तरी कॉर्पोरेट कर्मचाऱ्यांमध्ये ही मोठी कपात ठरेल असे मानले जाते.
कपातीला सुरवात सुमारे मंगळवारी (Tuesday) पासून अधिसूचनांचा क्रम सुरू होणार आहे.
कपातीची कारणे
१. पँडेमिक काळातील अतिवाढवलेली भरती
Amazon ने कोविड-19 काळात ग्राहकांची मागणी झपाट्याने वाढली होती त्यानुसार मोठ्या प्रमाणात कर्मचारी भरती केली होती. नंतर बाजारातील घसरण, मागणीतील बदल आणि खर्चातील वाढ यामुळे त्या भरतींचे वजन वाढले आहे.
२. खर्च कमी करण्याची गरज
कंपनीला कार्यालयीन, व्यवस्थापकीय व तंत्रज्ञान खर्च वाढलेले आहेत. त्यामुळे, दीर्घकालीन दृष्टीने खर्च संतुलित करण्यासाठी कर्मचारी कपातीची दिशा निवडली आहे.
Related News
Sensex Today LIVE: बाजारात अस्थिरता! Sensex 300 अंकांनी खाली, Nifty 25,950 जवळ — IT आणि Realty क्षेत्रात दबाव
सतीश शाहची अंतिम आठवण: 10 वर्षांच्या आठवणींचा प्रवास आणि एका गाण्याने भारावलेले हृदय
एका दशकात 80% घट! Naxalism संपतोय का?
‘पूजा’ ते मृत्यू : 8 थरकाप उडवणारे पुरावे समोर – सातारा प्रकरण हादरले
24 तासांत श्रीमंतीचा पर्वत! भारतीय Anilkumar चा 240 कोटींचा विजय
Sonu निगमने अजानदरम्यान थांबवला कॉन्सर्ट; 8 वर्षांपूर्वीचा वाद पुन्हा चर्चेत
8 व्या वेतन आयोगाबाबत मोठा निर्णय लवकरच; Central सरकारकडून आनंदवार्ता!
तुर्कीमध्ये पुन्हा भूकंपाचे 6.1 Strong झटके, इस्तंबूलसह अनेक शहरांत घबराट
Comet AI Browser : 5 कारणं ज्यामुळे ‘इंटरनेट गुगलच्या हातात सोडणे धोकादायक’ आहे, अरविंद श्रीनिवास यांचं मोठं विधान!
मायक्रो मेडिटेशनचा ‘जादुई’ प्रभाव फक्त 5 मिनिटांत तणावाला करा रामराम!
Delhi Acid Attack : दिल्ली हादरली! मुकुंदपूरमध्ये 20 वर्षीय विद्यार्थिनीवर अ‍ॅसिड हल्ला
विजेचा धक्का बसून कामगाराचा मृत्यू, 2 लहान मुलींवर आईची जबाबदारी
३. व्यवस्थापनाची सुगमता व ‘ब्युरोक्रसी’ कमी करणे
Amazon च्या सीईओ Andy Jassy यांनी कंपनीमध्ये अति व्यवस्थापन, अनावश्यक स्तर आणि गुंतागुंतीची प्रक्रिया कमी करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. या अंतर्गत वरिष्ठ व्यवस्थापकांची संख्या कमी करण्याचा प्रयत्न आहे.
४. कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) व ऑटोमेशनचा प्रभाव
Amazon ने व्यक्त केले आहे की कार्यालयीन व पुनरावृत्ती होणाऱ्या कार्यांमध्ये AI व ऑटोमेशनचा वापर वाढविला जाईल, ज्यामुळे काही मानवी पदांची गरज कमी होऊ शकते.
५. ऑफिसमध्ये परत येण्याबाबतची धोरण-अमलबजावणी
कंपनीने “पाच दिवस दफ्तरी उपस्थिती” अशी कडक कार्यालयीन उपस्थितीची धोरण राबवली आहे. मात्र त्यातून अपेक्षित स्वैच्छिक राजीनामा पुरावा म्हणून मिळाले नाही, त्यामुळे कपातीचा हिस्सा वाढला.
कोणत्या विभागात कपातीची शक्यता?
– मुख्यतः कॉर्पोरेट कार्यालयीन किंवा ‘गुटी-प्रशासन’ विभाग (Corporate/Office) यात फोकस आहे.
– विशेषतः खालील विभागांमध्ये कपातीची शक्यता आहे:
HR (मानवी संसाधने) किंवा कंपनीमधील “People Experience & Technology (PXT)” समूह.
ऑपरेशन्स, डिसायसेस व सर्विसेस विभाग.
क्राऊड सेवांशी संबंधित विभाग ज्यात Amazon Web Services (AWS) देखील समाविष्ट आहे.
परिणाम व चिंतास्पद बाबी
कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांवर परिणाम
– सुमारे 30,000 कर्मचाऱ्यांना कपात होण्याचा अर्थ त्यांच्या उत्पन्न व सुरक्षिततेवर मोठा प्रभाव आहे.
– कपातीची जाहिरात घडण्याआधी व्यवस्थापकांना ‘कर्मचारी संवाद कसा करावा’ याबाबत प्रशिक्षण देण्यात आले होते.
– काही कर्मचाऱ्यांना असे सांगितले गेले की त्यांनी स्वैच्छिकपणे राजीनामा दिला आहे कारण ते कार्यालयात उपस्थित नसले — त्यामुळे कटल ऑफ लाभ व इतर दायित्व संख्या कमी होईल.
उद्योग व तंत्रज्ञान क्षेत्रावर विस्तृत परिणाम
– Amazon ची क्लाऊड सर्व्हिस ‘AWS’ या विभागाला वाढ मिळत असली तरी त्याची वाढ इतर प्रतिस्पर्धींना प्रमाणे नाही — उदा. Microsoft Azure ने 39 % वाढ दाखवली आहे याबद्दल तुलना करण्यात आली आहे.
– मोठ्या प्रमाणावर कर्मचारी कपातीचा निर्णय टेक कंपन्यांच्या वाढत्या ऑटोमेशन व AI पायाभूत सुविधेच्या पलीकडे जाऊन लागणार आहे, असा संकेत मिळतो आहे.
धोरणात्मक व सामाजिक विचार
– मोठ्या कंपन्यांनी मोठ्या प्रमाणावर कर्मचारी कपाती केल्याने कामाच्या सुरक्षिततेबाबत चिंता वाढल्या आहेत. याचा परिणाम श्रम बाजारावरही होऊ शकतो.
– AI व ऑटोमेशनमुळे भविष्यातील “कार्यालयीन कामगार” (corporate white-collar workforce) यांची भूमिका काय राहील याबाबत प्रश्न निर्माण झाले आहेत.
भारतातील व जागतिक संदर्भातील महत्त्व
भारतातील संकेत
– भारतातील IT/Tech कंपन्यांनीदेखील या प्रकारच्या मोठ्या कपातींचा अनुभव घेतला आहे. Amazon चा हा निर्णय भारतातील अनेक कर्मचाऱ्यांना प्रभावित करेल — कारण Amazon चे अनेक कार्यालय व शाखा भारतात आहेत.
– शिवाय, भारतातील ‘ऑफशोअर’ व ‘रिमोट’ कार्यसंस्कृतीला देखील या बदलांचा परिणाम होऊ शकतो — कंपनी जर ऑफिसमध्ये उपस्थितीवर जोर देत असेल आणि रिमोट कामगारांना कमी संधी मिळत असेल, तर भारतातील कर्मचारी त्यापासून थेट प्रभावित होतील.
जागतिक दृष्टीकोन
– ही घटना मोठ्या प्रमाणावर टेक क्षेत्रातील कपातींच्या लाटेचा एक नमुना आहे.
– मोठ्या तंत्रज्ञान कंपन्यांनी कोरोना काळात वाढवलेली भरती आता समायोजित करण्याच्या प्रक्रियेत आहेत — त्यातून ‘ज्ञान-कार्यकारी’ (knowledge worker) भूमिकांमध्येही पुनरावलोकन होऊ लागले आहे.
– AI व ऑटोमेशनचा दुष्परिणाम मानवी कामगारांवर कमी वेळेत दीर्घकाळासाठी दिसू शकतो, या चिंतेने जागतिक पातळीवर चर्चा जन्माला घेतली आहे.
भविष्यातील अपेक्षा व धोरणात्मक दृष्टी
Amazon ने आधीच 250,000 सिझनल (हंगामी) कर्मचार्यांची भरतीची योजना जाहीर केली आहे — यामुळे ही कपात संपूर्ण अर्थाने नकारात्मक नसल्याचा संकेत मिळतो.
यावेळी या कपातीला फक्त खर्च कमी करणे नव्हे तर “कार्यक्षमतेत वाढ” करण्याचा उद्देश असल्याचे दिसते — विशेषतः कार्यालयीन कामकाज व ऑटोमेशनच्या संदर्भात.
कंपनीने व्यवस्थापन स्तर, प्रक्रियांच्या गुंतागुंती व कार्यक्षमतेबाबत फेरआवृत्ती सुरू केली आहे — याचा अर्थ असा कि भविष्यात अशा प्रकारच्या पुनर्रचनांचा अनुभव सातत्याने येऊ शकतो.
कर्मचारी धोरण, योग्य पुनर्स्थापन योजना, कौशल्य विकास व बदलत्या तंत्रज्ञानानुसार भूमिकांची रूपरेषा यावर कंपन्यांना लक्ष द्यावे लागेल.
भारतासारख्या देशांत यामधून रोजगार व कौशल्यांच्या बाबतीत नवीन आव्हाने आणि संधी दोन्ही निर्माण होतील — जसे अधिक रिमोट काम, अधिक कौशल्य-आधारित पदे, व ‘ऑटोमेशन-सक्षम’ कामांची गरज.
Amazon च्या 30,000 कॉर्पोरेट पदांची कपात हे एक महत्त्वपूर्ण संकेत आहे — एकीकडे खर्च आणि भरतीतील अनियमितता यांच्याशी सामना करणे, आणि दुसरीकडे भविष्यातील तंत्रज्ञान व व्यवसाय मॉडेल तळाशी ठेवणे. या निर्णयामुळे कर्मचारी, उद्योग आणि जागतिक कामगार बाजारावर मोठे परिणाम होतील. भारताच्या संदर्भातही या बदलांचा प्रभाव अनिवार्य आहे — खासकरून ऑफिस-उपस्थिती, कौशल्य बदल आणि रिमोट कामाच्या वाढत्या प्रवाहासंदर्भात. काही वेळा अशा प्रकारचे मोठे निर्णय उद्योग जगतातील ‘नॉर्मल’ झालेले आहेत — मात्र प्रत्येक निर्णयामागे असलेली कारणं, परिणाम आणि पुढील दिशा जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. Amazon च्या या निर्णयाने तंत्रज्ञान-उद्योगातील बदलाचा वेग व त्यांची गंभीरता दाखवली आहे.
