मुलांना पहिल्यांदा लिहायला कसे शिकवायचे? बालरोगतज्ज्ञांनी सांगितली ‘ही’ कमालची ट्रिक; Handwriting पण होईल सुंदर
लहान मुलांचा पहिला शब्द, पहिली अक्षरे, आणि पहिलं लिखाण हा पालकांसाठी खूप अभिमानाचा क्षण असतो. पण या प्रवासात सर्वात मोठं आव्हान म्हणजे मुलांना योग्य पद्धतीने लिहायला शिकवणे. अनेक पालक मुलांच्या शिक्षणाची सुरुवात अक्षरे, अंक किंवा नाव लिहण्यापासून करतात. मात्र कित्येकदा या चुकीच्या पद्धतीमुळे मुलांना दबाव येतो, चिडचिड होते आणि त्यांना लिहिण्याबद्दल भीती वाटू लागते.
याच समस्येवर एका सुप्रसिद्ध बालरोगतज्ज्ञांनी (Pediatric Expert) पालकांसाठी अतिशय सोपी, वैज्ञानिक आणि प्रभावी ट्रिक सांगितली आहे. या पद्धतीमुळे मुलं सहजपणे लिहायला शिकतात आणि त्यांचं हस्ताक्षर (Handwriting) देखील सुंदर बनतं. महत्वाचं म्हणजे, या प्रक्रियेत मुलांना शिकण्याचा आनंद मिळतो आणि ‘लेखन’ ही त्यांच्यासाठी स्पर्धा नसून एक सर्जनशील, खेळासारखी प्रक्रिया होते.
चला तर, आज आपण सांगणार आहोत मुलांना पहिल्यांदा लिहायला शिकवण्याची योग्य पद्धत, त्यातील विशिष्ट स्टेप्स, तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन आणि पालकांनी काय काळजी घ्यावी याविषयी सविस्तर माहिती.
Related News
Baby Care: रात्री बाळ रडले की आईच का जागी होते, वडील झोपून राहतात? डॉक्टरांचं जबरदस्त स्पष्टीकरण! सकारात्मक भावनेचा आणि “Top 5 कारणं” असलेला शीर्षक
Flu Vaccine for Children | Winter Health Tips: हिवाळ्यातील फ्लू लस मुलांसाठी – 7 प्रभावी उपाय आणि संसर्गांपासून बचावाचे मार्ग
Baby’s Brain Will Be Sharp: गरोदरपणात आईसाठी 5 सुपरफूड्स जे मुलाच्या हुशारीसाठी आवश्यक
मुलांमध्ये संस्कार व आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी मूर्तिजापूरमध्ये 18-30 ऑक्टोबर दरम्यान भव्य बाल संस्कार शिबिराचे आगमन
मुलांना पहिल्यांदा लिहायला शिकवताना सर्वात मोठी चूक काय?
अनेक पालकांची पहिली अपेक्षा असते की मूल ‘अ, आ, क, ख, ग’ किंवा इंग्लिश मधल्या ‘A, B, C’ लिहायला शिकेल. पण तज्ज्ञांच्या मते ही सुरुवात चुकीची आहे.
अक्षरे किंवा अंक थेट लिहायला लावल्यास
मुलांवर दबाव येतो
त्यांच्यात कमीपणा निर्माण होतो
मनावर मानसिक ताण येतो
लिहिण्याची भीती बसते
शिकण्याचा आनंद कमी होतो
बालरोगतज्ज्ञांचे स्पष्ट मत आहे की, “Writing is a motor skill, not a memory test.” म्हणजेच मुलांना लिहायला शिकवणे म्हणजे केवळ अक्षरे पाठ करणे नव्हे, तर हात–मेंदूचा समन्वय विकसित करणे. त्यामुळे सुरुवातीपासूनच अ, ब, क लिहायला लावून मुलांवर दबाव आणण्यापेक्षा त्यांना रेषा, आकार, गोल काढण्याचा सराव देणे अधिक योग्य ठरते. जेव्हा मुलांची पेन्सिल पकड मजबूत होते, हाताची हालचाल नियंत्रित होते आणि डोळा–हात समन्वय जमतो, तेव्हा त्यांचे अक्षर नैसर्गिकपणे सुंदर होते. म्हणूनच प्रारंभात स्वैर रेघाटन आणि मजेशीर क्रियाकलाप करून लिहण्याची आवड निर्माण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
लेखन सुरू करण्याआधी कशावर काम करावे?
मुलांना लिहायला शिकवण्याआधी खालील कौशल्ये विकसित करणे आवश्यक आहे:
बोटांची पकड (Pencil Grip)
हाताचा स्थैर्य (Hand stability)
डोळा-हात समन्वय (Eye-hand coordination)
रेषा ओळख व दिशा (Line understanding)
मोटर स्किल्स (Motor development)
योग्य पकड, योग्य दाब, योग्य नियंत्रण झाल्यावरच मूल सुंदर अक्षरे लिहायला तयार होते.
अक्षरांपूर्वी मुलांना काय शिकवावे?
तज्ज्ञांच्या मते सुरुवात रेषा आणि आकारांनी करावी.
पहिले Step (Free Scribbling)
मुलाला कागद आणि पेन्सिल द्या आणि मनसोक्त रेखाटू द्या.
वाकड्या-तिकड्या रेषा, गोल, बिंदू—हे सारे पहिले handwritingच!
यामुळे मुलाला:
पेन्सिल पकडायला शिकते
हात फिरवायला शिकतो
आत्मविश्वास वाढतो
दुसरा टप्पा (Basic Lines Practice)
आता तीन प्रकारच्या रेषा शिकवा:
उभ्या रेषा (Standing lines)
आडव्या रेषा (Sleeping lines)
तिरक्या रेषा (Slanting lines)
ही तीन रेषा म्हणजे पुढच्या सर्व अक्षरांची पायाभरणी!
तिसरा टप्पा — Shapes
रेषा कळल्यावर मुलाला खालील आकार शिकवा:
गोल (Circle)
चौकोन (Square)
त्रिकोण (Triangle)
झिग-झॅग लाईन (Zig-zag)
अर्धगोल (Semi-circle)
हे आकार मुलाच्या:
मेंदूचा विकास
मोटर स्किल्स
हात-डोळा समन्वय
लिखाणातील flow
सगळे सुधारतात.
शिकवण्याच्या सोप्या ट्रिक्स
खालील रूटीन अवलंबा:
| दिवस | सराव |
|---|---|
| Day 1–10 | Free scribbling |
| Day 11–20 | Standing line + Sleeping line |
| Day 21–30 | Slanting line + Circle |
| Day 31–45 | Shapes + Zigzag lines |
| Day 46+ | Alphabet tracing व वर्णमाला |
घरात करता येणाऱ्या Activity
| Activity | फायदा |
|---|---|
| Play-Dough रोलिंग | बोटांची ताकद वाढते |
| Threading beads | फाइन मोटर स्किल्स |
| Finger Painting | हात-आकृती नियंत्रण |
| Sand Writing | tactile learning |
| Chalk Board writing | हाताचा दाब नियंत्रित |
मुलाला लिहायला बसवताना पालकांनी काय टाळावे?
ओरडू नका
तुलना करू नका
जबरदस्ती करू नका
कौशल्य शिकण्याआधी अक्षर लिहायला लावू नका
‘चुका नाही झाल्या पाहिजेत’ हा दबाव टाकू नका
लक्षात ठेवा
लिखाण ही स्पर्धा नसून कौशल्य आहे
प्रत्येक मुलाचा गतीवेग वेगळा असतो
खेळता-खेळता शिकवणे सर्वात परिणामकारक
बालरोगतज्ज्ञ म्हणतात:
“Let the child enjoy writing before expecting perfection.”
मुलं भीतीशिवाय लिहायला लागली की
ती सुंदर, स्वच्छ आणि neat handwriting स्वतः तयार करतात.
मुलांना अक्षरे न देता रेषा, गोल आणि आकारांनी सुरुवात केली तर:
त्यांच्या हातात नियंत्रण येते
लिखाण सुंदर होते
शिकण्याची आवड वाढते
आत्मविश्वास वाढतो
लहानपणातील योग्य सुरुवात मुलाच्या भविष्यातील लेखन-क्षमता आणि शिक्षणाचा पाया मजबूत करते. म्हणून प्रेमाने, संयमाने आणि खेळाच्या पद्धतीने मुलाला लिहायला शिकवा. हळूहळू, पायरीपायरीने शिकवलं तर तुमच्या चिमुकल्याचं handwriting पण सुंदर होईल आणि शिकण्याचा प्रवास मजेशीर बनेल!
raed also:https://ajinkyabharat.com/thanedar-shridhar-guttes-sensitive/
