Air Quality in Mumbai Has Seriously Deteriorated: इथिओपियातील ज्वालामुखीवर खापर फोडू नका, हायकोर्टाचे सरकारला खडे बोल
मुंबई : मुंबईत गेल्या काही दिवसांपासून Pollution चा स्तर झपाट्याने वाढताना दिसत आहे. शहरातील हवेत धूरकणांचे प्रमाण वाढल्याने दृश्यमानता मोठ्या प्रमाणात कमी झाली आहे. हवेचा दर्जा ‘खराब’ ते ‘अत्यंत खराब’ या श्रेणीत सतत घसरत असल्याने मुंबईकरांमध्ये आरोग्याबाबत भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे. या पार्श्वभूमीवर मुंबई उच्च न्यायालयाने स्वतःहून (सुमोटो) याचिका दाखल करून घेत सरकारकडून स्पष्टीकरण मागितले आहे.
दरम्यान, सरकारी वकिलांनी मुंबईतील हवेची खराब गुणवत्ता इथिओपियातील ज्वालामुखीच्या राखेमुळे खालावल्याचा दावा न्यायालयापुढे केला. मात्र हायकोर्टाने हा दावा स्पष्टपणे फेटाळून लावत सरकारला कठोर शब्दांत खडे बोल सुनावले. “ज्वालामुखीचा उद्रेक दोन दिवसांपूर्वी झाला, पण त्यापूर्वीही मुंबईतील हवा खराबच होती,” असे निरीक्षण न्यायालयाने नोंदवले.
हवेचा निर्देशांक 300 च्या पुढे; ‘दृश्यमानते’ची स्थिती चिंताजनक
शहरातील हवा Pollutionचे प्रमाण गेल्या आठवड्यापासून झपाट्याने वाढत आहे. याचिकाकर्त्यांचे वकील डी. खंबाटा यांनी सादर केलेल्या आकडेवारीनुसार, मुंबईतील हवेचा निर्देशांक (AQI) 300 च्या पुढे गेला असून ‘खराब’ या पातळीवर सतत स्थिर आहे.
Related News
1989 बॅचचे IAS अधिकारी राजेश अग्रवाल हे राज्याचे मुख्य सचिव
पुणे मेट्रो फेज-2 ला कॅबिनेट मंजुरी; दोन नवे कॉरिडॉर शहराला जोडणार
दुसऱ्या लग्नवाढदिवशी रणदीप हुड्डा–लिन लाईश्रम देणार आई-बाबा होण्याची गोड बातमी
भारत-अमेरिका मोठा संरक्षण करार: MH-60R हेलिकॉप्टर सपोर्टसाठी 7,995 कोटींची डील
शांत झोप मिळवण्यासाठी 7 अद्भुत मार्ग – प्रेमानंद महाराजांचा मार्गदर्शन
3 अद्भुत कारणे की Beans तुमच्या आरोग्यासाठी असतात अविश्वसनीय
रोज रात्री Ajwain Water पिण्याचे 7 जबरदस्त फायदे: एक महिन्यात दिसणारे चकित करणारे बदल!
लाडकी बहीण योजना : मुख्यमंत्री फडणवीसांची 5 मोठी ‘मजबूत’ घोषणा – लाखो महिलांसाठी दिलासा
टाकळी बु सेवा सोसायटीतून विजय म्हैसने जिल्हा बँकेचे नवे प्रतिनिधी
Mumbai Air Pollution: ‘ज्वालामुखीवर खापर फोडू नका’
रणबीर कपूरची ‘रामायण’साठी मांसाहार सोडल्याची धडाकेबाज दाव्यांची पोलखोल; व्हायरल व्हिडिओत 3 मोठे खुलासे
फक्त 5 कारणांमुळे रात्रीचं मळलेलं पीठ धोकादायक ठरतं; फिटनेस एक्सपर्टचा धक्कादायक इशारा
दाट धूरकणांमुळे शहरातील दृश्यमानताही कमी झाली आहे. काही भागात 500 मीटर पुढेही स्पष्टपणे दिसत नसल्याची दखल न्यायालयाने घेतली. वाहतूक, आरोग्य, आपत्कालीन सेवा आणि दैनंदिन जीवनावर याचा परिणाम होत आहे. अनेक मुंबईकरांनी डोळ्यांची जळजळ, घशात चीड, श्वास घेण्यास त्रास, डोकेदुखी यांसारख्या तक्रारी केल्याची नोंद जिल्हा आरोग्य विभागाकडे आहे.
इथिओपियातील ज्वालामुखी उद्रेकाचा हवेशी संबंध नाही—हायकोर्टाचा निष्कर्ष
अतिरिक्त सरकारी वकिलांनी असा दावा केला की,
“दोन दिवसांपूर्वी इथिओपियात ज्वालामुखीचा उद्रेक झाला. राखेचे ढग आफ्रिकेतून आशियाकडे, पुढे भारतात आले. त्यामुळे मुंबईतील हवा खालावली.”
मात्र, हायकोर्टाने हा दावा वैज्ञानिक दृष्टीनेही आणि परिस्थितीजन्य पुराव्यांच्या आधारेही पूर्णपणे फेटाळून लावला.
न्यायालयाचे निरीक्षण:
ज्वालामुखीचा उद्रेक होण्यापूर्वीच मुंबईतील हवा आधीच खराब होती.
दोन दिवसांपूर्वी AQI 300+ नोंदवला गेला होता.
दृश्यमानतेची समस्या ज्वालामुखीपूर्वीच नोंदली गेली होती.
यावरून सरकारचा दावा दिशाभूल करणारा असल्याचे न्यायालयाने स्पष्ट केले.
“दिल्लीसारखी परिस्थिती नको”: हायकोर्टाचे सरकारला सवाल
दिल्लीतील वारंवार उद्भवणाऱ्या ‘स्मॉग संकटाचा’ उल्लेख करत हायकोर्टाने सरकारला विचारले की,
“मुंबईत परिस्थिती बिघडत असताना शासन कोणती ठोस उपाययोजना करत आहे? यापुढील प्रतिबंधक योजना काय असणार आहेत?”
न्यायालयाने अधोरेखित केले की,
हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी सरकारकडे स्पष्ट, व्यवहार्य आणि तत्काळ लागू करण्यासारखी योजना असणे आवश्यक आहे.
केवळ बाह्य कारणांना जबाबदार धरणे योग्य नाही; स्थानिक कारणांचे व्यवस्थापन करणे महत्त्वाचे आहे.
ही सुमोटो याचिका प्रथम 2023 मध्ये न्यायालयापुढे आली होती. तेव्हा हवेच्या गुणवत्तेबाबत महत्त्वाचे निर्देश दिले गेले होते. मात्र या वर्षीदेखील स्थिती गंभीर बनल्याने न्यायालयाने पुन्हा हस्तक्षेप केला आहे.
महापालिका अलर्ट मोडवर: पाणी फवारणी, रस्ते स्वच्छता, प्रकल्पांना अल्टिमेटम
मुंबई महानगरपालिकेचे आयुक्त भुषण गगराणी यांनी सीएनबीसी टीव्ही-18 ला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले की,
महापालिका सध्या परिस्थितीवर बारीक लक्ष ठेवून आहे आणि तातडीने काही उपाययोजना राबवण्यात येत आहेत.
महापालिकेकडून घेतलेल्या प्रमुख उपाययोजना –
शहरभर पाणी फवारणी: धूरकण कमी करण्यासाठी मुख्य रस्त्यांवर मिस्ट मशीन आणि पाण्याची फवारणी सुरू.
रस्ते स्वच्छता मोहीम: धूळकणांचा प्रसार कमी करण्यासाठी वारंवार यांत्रिक स्वच्छता.
प्रदूषण करणाऱ्या प्रकल्पांवर कारवाई: ज्या बांधकाम वा औद्योगिक प्रकल्पांमुळे धूळ प्रदूषण होते, त्यांना तत्काळ काम थांबवण्याचे आदेश.
हॉटस्पॉट क्षेत्रांवर विशेष देखरेख: वांद्रे-कुर्ला कॉम्प्लेक्स, अंधेरी, दादर, मलाड अशा भागांमध्ये AQI जास्त नोंदला जात असल्याने सतत मॉनिटरिंग.
मुंबईतील प्रदूषणाची कारणे – तज्ज्ञांचे विश्लेषण
पर्यावरण तज्ञांच्या मते, मुंबईतील सध्याच्या Pollutionवाढीसाठी पुढील स्थानिक कारणे जबाबदार आहेत:
बांधकाम आणि डेव्हलपमेंट प्रकल्पांची धूळ
वाहतूक कोंडी आणि वाहनांचे धूर उत्सर्जन
कचरा जाळणे व औद्योगिक उत्सर्जन
हवामानातील बदल – तापमान घसरण आणि ओलावा
वाऱ्याचा वेग कमी झाल्याने धूरकण थांबणे
तसेच हिवाळ्यात धूरकणांचा जमिनीवरून वर जाण्याचा वेग कमी होतो, त्यामुळे Pollution शहरातच अडकून राहतात.
मुंबईकरांसाठी प्रशासनाचा सल्ला
Pollutionचा धोका वाढल्याने नागरिकांसाठी पुढील खबरदारी सुचवण्यात आली आहे:
सकाळच्या वेळी बाहेर पडणे कमी करणे
एन-95 किंवा प्रदूषणरोधक मास्कचा वापर
लहान मुलं, जेष्ठ नागरिक, दम्याचे रुग्णांनी बाहेर जाणे टाळणे
पाणी जास्त पिणे आणि घरातील हवा शुद्ध ठेवणे
प्राणायाम, धावणे, मैदानी व्यायाम सध्या टाळणे
न्यायालयाचा सरकारला अल्टिमेटम: ठोस कृती दाखवा
हायकोर्टाची आज पुन्हा सुनावणी होणार आहे. न्यायालय सरकारकडून Pollution वरील
तातडीच्या उपाययोजना,
दीर्घकालीन कृती आराखडा,
बांधकाम प्रकल्पांवरील नियंत्रण,
औद्योगिक उत्सर्जनावरील कठोर नियम
याबाबत सविस्तर माहिती अपेक्षित आहे.
नागरिकांचे आरोग्य सुरक्षित ठेवण्यासाठी सरकारने ठोस पावले उचलणे आवश्यक असल्याचे न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे. मुंबईतील Pollutionची स्थिती गंभीर बनत असताना, न्यायालयाचे हस्तक्षेप आणि प्रशासनाच्या उपाययोजनांमुळे परिस्थितीत सुधारणा होईल, अशी मुंबईकरांना आशा आहे. मात्र, हवेचा दर्जा खरोखर सुधारण्यासाठी सरकार, महापालिका आणि नागरिक—सर्वांनी एकत्रित प्रयत्न करण्याची गरज अधोरेखित होत आहे.
