चीनची चंद्रावर मानव मोहिम 2030 पर्यंत यशस्वी करण्याच्या तयारीत आहे. या मोहिमेमुळे चीन जागतिक स्पेस पॉवरमध्ये अमेरिकेला टक्कर देईल. भारताची गगनयान तयारीसह संपूर्ण माहिती वाचा.
चीनची चंद्रावर मानव मोहिम: 2030 पर्यंत चीन चंद्रावर पाऊल टाकण्याच्या तयारीत
चीनची अंतराळ मोहिम आता नव्या टप्प्यावर पोहोचली आहे. अमेरिकेने चंद्रावर मानव उतरण्याच्या ऐतिहासिक कामगिरीनंतर जवळपास 50 वर्षे झाल्यानंतर चीन आता चीन चंद्रावर मानव मोहिम राबविण्याच्या तयारीत आहे. चीनच्या या मोहिमेमुळे आंतरराष्ट्रीय स्पेस कम्युनिटीमध्ये चर्चा तर सुरू झाली आहे, परंतु अमेरिकेसाठीही हा मोठा टेन्शनचा विषय बनत आहे. भारत या क्षेत्रात कुठे आहे, या संदर्भात देखील चर्चा सुरू आहे.
चीनची मोठी तयारी: चंद्रावर मानव पाठवण्याची महत्वाकांक्षा
चीनने गेल्या काही वर्षांत अंतराळ क्षेत्रात प्रचंड प्रगती केली आहे. 2003 मध्ये चीनच्या पहिल्या मानव अंतराळ मोहिमेत यांग लिवेई यांना शेनझोऊ-5 मोहिमेद्वारे अंतराळात पाठवले गेले. तेव्हापासून चीन आपल्या अंतराळ प्रकल्पात सतत विस्तार करत आहे. 2030 पर्यंत चीन चंद्रावर मानव पाठवण्याची योजना आखत आहे.
Related News
अमेरिका हादरली: नॉर्थ कॅरोलिनामध्ये अंदाधुंद गोळीबार, 4 जखमी
रशिया आणि युक्रेन युद्ध थांबवण्याच्या प्रयत्नात अमेरिका संतप्त, झेलेन्स्कीला अंतिम मुदत 27 नोव्हेंबर
ट्रम्पचा धक्कादायक टॅरिफ ‘यूटर्न’: महागाईमुळे ८० + वस्तूंवर टॅरिफ कपात — अमेरिकन ग्राहकांना दिलासा
डोनाल्ड ट्रम्प टॅरिफ इम्पॅक्ट: अमेरिकेत हाहाकार, जगभरात आर्थिक गोंधळ, 2025 मध्ये मोठा झटका
(rare earth minerals)भारताकडे गेमचेंजर ‘जादुई खनिज’ आहे: 5 महत्त्वपूर्ण कारणे का चीनवर अवलंबून राहावं लागतयं ?
1 भयंकर नवीन हल्ला: Russia‑Ukraine ऊर्जा हल्ला
ट्रम्प सरकारचा नवा नियम;H-1B व्हिसानंतर आता ग्रीन कार्ड नियमातही बदल, भारतीयांसाठी मोठा धक्का
Pakistan Nuclear Test : ट्रम्पच्या खुलाशानंतर भारताचा हल्लाबोल, “पाकिस्तानचा अणु कार्यक्रम म्हणजे फसवणुकीचा इतिहास”
चीनचा स्मार्ट डाव जगाला हादरवणारा!
पेट्रोल-डिझेल होणार महाग ?
ट्रम्प यांच्या सनसनाटी दाव्यानं खळबळ, भारतासाठी धोक्याची घंटा
पाकिस्तानच्या अणुचाचणीवर डोनाल्ड ट्रम्पचा खुलासा!
चीनच्या या मोहिमेमध्ये मेंगझोऊ आणि लान्युए या नव्या अंतराळ यानांचा वापर होणार आहे. मेंगझोऊ क्रु मॉड्युल आणि सर्व्हीस मॉड्युलसह मॉड्युलर डिझाईनवर आधारित आहे. यात सहा अंतराळवीर बसू शकतात. लान्युए लँडर दोन भागांमध्ये विभागलेला आहे – लँडींग स्टेज आणि प्रोपल्शन स्टेज. या लँडरमधून दोन अंतराळवीर चंद्रावर उतरवले जातील.
चीनचे स्पेस स्टेशन: तियांगोंग
चीनने आपले स्वतःचे स्पेस स्टेशन तियांगोंग उभारले आहे. 2025 पासून चालू असलेल्या तियांगोंग मोहिमेत क्रु रोटेशन नियमित केला जात आहे. 30 ऑक्टोबर 2025 रोजी शेनझोऊ-21 मोहिमेत तीन अंतराळवीर तियांगोंगमध्ये पोहोचले आहेत, जे एप्रिल 2025 पासून तिथे असलेल्या क्रुची जागा घेतील.
तियांगोंग हे चीनचे स्थायी स्पेस आउटपोस्ट ठरणार आहे, कारण 2030 मध्ये आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक निवृत्त होणार आहे. चीनच्या या यंत्रणेमुळे देशाला आंतराळ क्षेत्रात स्वायत्तता मिळेल, तसेच भविष्यातील चंद्र मोहिमांसाठी ही तयारी महत्त्वाची आहे.
चीनचे रॉकेट्स: लाँग मार्च मालिका
चीनच्या लाँग मार्च रॉकेट्सची 1970 पासून प्रगती उल्लेखनीय आहे. आतापर्यंत 20 पेक्षा जास्त रॉकेट्स विकसित केले गेले आहेत, त्यातील 16 अजून सक्रिय आहेत. यशाची टक्केवारी 97% आहे, जी स्पेसएक्सच्या फाल्कन 9 (99.46%) च्या तुलनेत थोडी कमी असली तरी अत्यंत विश्वासार्ह आहे.मेंगझोऊ-लान्युए मिशनसाठी लाँग मार्च-10 रॉकेट तयार करण्यात आला आहे, ज्याची ग्राऊंड टेस्ट ऑगस्ट 2025 मध्ये झाली होती. या रॉकेटमुळे चीनच्या चंद्र मोहिमेचे वेळापत्रक अचूक राहील.
चीनच्या नव्या अंतराळ यानाची वैशिष्ट्ये
मेंगझोऊ: क्रु मॉड्युलसह, 6 अंतराळवीर बसवू शकतो. सर्व्हीस मॉड्युलमध्ये वीज, प्रोपल्शन आणि लाईफ सपोर्ट सिस्टम आहे. मॉड्युलर डिझाईनमुळे आवश्यकतेनुसार बदल करता येतील.
लान्युए: लँडर, ज्यामध्ये दोन भाग आहेत – लँडींग स्टेज आणि प्रोपल्शन स्टेज. दोन अंतराळवीर चंद्रावर उतरतील. वजन 26 टन.
पहिली अनमॅन्ड चाचणी 2026 मध्ये होणार असून, रोबोटिक प्रोटोटाईप चाचण्या 2027-28 मध्ये होतील. 2028 किंवा 2029 मध्ये अनमॅन्ड मेंगझोऊ-लान्युए मोहिम होईल आणि 2030 मध्ये क्रुड (मानव) मोहिम यशस्वी होईल.
चंद्रावर आधी रोबोटिक मोहिम
चीनने 2024 मध्ये चांग ई-6 मोहिमेत चंद्राच्या मागील बाजूवरून नमुने पृथ्वीवर आणले. हे करणारा चीन पहिला देश ठरला. यामुळे चीनने चंद्र मोहिमेत वैज्ञानिक दृष्ट्या मोठा फायदा मिळवला. 2024 मध्ये चीनने अंतराळ मोहिमेत 19 अब्ज डॉलर खर्च केले, जे अमेरिकेच्या 79 अब्ज डॉलरपेक्षा कमी असूनही महत्वाचे आहे.
जागतिक स्पर्धा: अमेरिका आणि चीन
चंद्रावर मानव पाठवण्याच्या मोहिमेत चीन अमेरिकेच्या स्पर्धेत आहे. अमेरिकेचे आर्टेमिस III मिशन 2027 मध्ये लाँच होणार आहे, जे 1972 च्या अपोलो-17 नंतर अमेरिकन अंतराळवीराला पुन्हा चंद्रावर नेईल. जर चीन 2030 मध्ये यशस्वी झाला, तर अमेरिकेला स्पेस पॉवरमध्ये मोठा धक्का बसू शकतो.माजी नासाचे अधिकारी माईक गोल्ड यांनी सांगितले होते – “जो देश आधी पोहोचेल, तोच चंद्रावर नियम ठरवेल.” चीनच्या मोहिमेमुळे हा दावा प्रत्यक्षात येण्याची शक्यता आहे.
भारताची तयारी: इस्रो गगनयान
भारताची अंतराळ संस्था इस्रो देखील मानव अंतराळ मोहिमेसाठी सज्ज आहे. गगनयान मिशन 2027 च्या पहिल्या तिमाहीत होणार आहे. या मोहिमेत तीन अंतराळवीर 400 किमी उंचीवर तीन दिवसांसाठी पाठवले जातील आणि सुरक्षितपणे पृथ्वीवर परत आणले जातील.गगनयानच्या आधी तयारीचा भाग म्हणून अनक्रुड आणि रोबोटिक चाचण्या सुरू आहेत. यशस्वी झाल्यास भारत हा मानव पाठवणारा चौथा देश बनेल.
चीन चंद्र मोहिमेचे राजकीय आणि आर्थिक फायदे
चीनच्या मोहिमेला राजकीय स्थैर्य लाभलेले आहे, त्यामुळे या प्रकल्पावर राजकीय बदलांचा फारसा परिणाम होत नाही. याशिवाय, चीनचे स्पेस तंत्रज्ञान आणि रॉकेट्स हे देशाला जागतिक पातळीवर एक मजबूत स्थान मिळवून देतात.2030 मध्ये चंद्रावर मानव पाठवण्यास चीन यशस्वी झाल्यास, देशाला जागतिक स्पेस धोरण ठरवण्यात प्राधान्य मिळेल.
चीन चंद्रावर मानव मोहिमेचे धोके आणि आव्हाने
अंतराळ मोहिमा अत्यंत धोकादायक असतात. शेनझोऊ-21 मोहिमेत तीन अंतराळवीरांच्या कॅप्सुलला अंतराळातील कचऱ्याशी टक्कर झाली होती, ज्यामुळे परतण्यास विलंब झाला.
चंद्र मोहिमेत देखील अनेक धोके आहेत:
लँडिंगची अचूकता
जीवनसपोर्ट सिस्टीमचे स्थायित्व
प्रोपल्शन स्टेजमधील संभाव्य अपयश
अंतराळातील धुळीकण आणि कचऱ्याचे धोकादायक परिणाम
यासाठी चीनने यंत्रणेची कठोर चाचणी घेतली आहे.
चीन चंद्रावर मानव मोहिम 2030 पर्यंत यशस्वी झाल्यास, चीन जागतिक स्पेस पॉवरमध्ये अमेरिकेच्या मागे दुसऱ्या क्रमांकावर राहील. या मोहिमेमुळे चीनच्या विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि जागतिक धोरणात मोठा फायदा होईल.
भारताची गगनयान मोहिम यशस्वी झाल्यास, देशही जागतिक मानव अंतराळ मोहिमेत आपले स्थान निर्माण करेल. चीन आणि भारताच्या या मोहिमांमुळे चंद्र संशोधन, स्पेस टेक्नॉलॉजी आणि जागतिक धोरण या क्षेत्रात नवे अध्याय सुरू होतील.
