उशीची एक्सपायरी डेट ओलांडली तर आरोग्य धोक्यात! जुनी उशी त्वचेचे व फुफ्फुसांचे आजार निर्माण करू शकते. जाणून घ्या डॉक्टरांनी सांगितलेली तपासणीची पद्धत आणि सुरक्षित झोपेचे नियम.
उशीची एक्सपायरी डेट ओलांडली? सावधान! या छोट्या वस्तूमुळे होऊ शकतात गंभीर आजार, जाणून घ्या डॉक्टरांनी सांगितलेले उपाय
उशीची एक्सपायरी डेट
शांत झोपेचा खरा साथीदार — पण तोच आरोग्यासाठी धोका?
रोजच्या आयुष्यात आपण झोपेचा दर्जा वाढवण्यासाठी कितीतरी गोष्टी करतो — चांगलं बेड, मऊ गादी, सुगंधी रूम, आणि सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे उशी. पण तुम्हाला माहित आहे का की उशीलाही ‘एक्सपायरी डेट’ असते?
Related News
हिवाळ्यात सावधान! न्यूमोनिया ठरू शकतो सांधेदुखीचे मोठे कारण
Cancer : शरीरात कर्करोग आहे की नाही — 5 महत्त्वाच्या चाचण्या जोखमी कमी करतील
हो, जशी अन्नपदार्थ, औषधं किंवा ब्युटी प्रॉडक्ट्सची मुदत असते, तशीच उशांचीही असते. पण हा छोटासा तपशील अनेकदा दुर्लक्षित राहतो.
आरोग्यतज्ज्ञ सांगतात की जुनी, धूळ व जंतूंनी भरलेली उशी फुफ्फुसांचे आजार, त्वचेचे संक्रमण, सर्दी-खोकला आणि झोपेचे विकार निर्माण करू शकते. म्हणूनच, उशीची एक्सपायरी डेट ओळखणे आणि वेळेवर बदल करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
डॉक्टरांचा इशारा : “उशी जुनी झाली की ती आरोग्यासाठी धोकादायक ठरते”
मुंबईतील प्रसिद्ध स्लीप मेडिसिन तज्ज्ञ डॉ. विनायक देशमुख सांगतात,
“लोक रोज अन्न खाताना त्याची ताजेपणा बघतात, पण उशी वर्षानुवर्षं न धुता वापरतात. ही चूक महागात पडते. कारण उशीमध्ये डेड स्किन सेल्स, घाम, केसांतील तेल, धूळकण आणि सूक्ष्म जंतूंची साठवण होते. ही मिश्रित परतावं म्हणजे बॅक्टेरियांचं अड्डं.”
या जंतूंमुळे अॅलर्जी, सायनस, त्वचेवरील पुरळ, डोकेदुखी आणि झोपेचा दर्जा कमी होतो. काही वेळा हे संक्रमण फुफ्फुसांपर्यंत पोहोचतं आणि दीर्घकालीन आजार निर्माण होतात.
उशी किती दिवस टिकते? जाणून घ्या तिचं आयुष्यकाल
उशीचं आयुष्य तिच्या साहित्यावर आणि वापरावर अवलंबून असतं. खाली पाहा किती काळ कोणती उशी टिकते:
| उशीचा प्रकार | टिकण्याचा कालावधी | विशेष लक्षात ठेवावं |
|---|---|---|
| पॉलिस्टर उशी (Polyester Pillow) | 6 महिने ते 2 वर्षं | धूळ पटकन साठते |
| फेदर उशी (Feather Pillow) | 1 ते 3 वर्षं | आकार पटकन बदलतो |
| मेमरी फोम उशी (Memory Foam Pillow) | 2 ते 3 वर्षं | गरम हवेत खराब होते |
| लेटेक्स उशी (Latex Pillow) | 3 ते 4 वर्षं | स्वच्छतेने टिकते |
| बकव्हीट उशी (Buckwheat Pillow) | 3 ते 5 वर्षं | नैसर्गिक वायुप्रवाह |
या कालमर्यादेपेक्षा जास्त वापरल्यास उशीचा आकार आणि मऊपणा कमी होतो, ज्यामुळे मान आणि पाठीचा त्रास वाढतो.
उशी एक्सपायर झाली आहे हे ओळखण्याची लक्षणं
जर खालील काही लक्षणं दिसत असतील, तर तुमची उशी ‘एक्सपायर’ झाली आहे:
उशीवर पिवळसर डाग पडले आहेत.
उशी आतून घट्ट किंवा ढासळलेली वाटते.
सकाळी उठल्यावर मान किंवा खांदा दुखतो.
चेहऱ्यावर अचानक पुरळ येऊ लागतात.
श्वास घेताना त्रास जाणवतो किंवा नाक चोंदतं.
झोपेचा दर्जा कमी झाला आहे, थकवा जाणवतो.
ही लक्षणं केवळ साधी नाहीत — ती शरीरात चालू असलेल्या सूक्ष्म संक्रमणाची सुरुवात असू शकतात.
( उशीची एक्सपायरी डेट )नवीन उशी घेतल्यानंतर स्वच्छतेचे ‘गोल्डन रुल्स’
उशी बदलली तरी तिची योग्य काळजी घेणं महत्त्वाचं आहे. तज्ज्ञांच्या मते हे नियम पाळा:
उशीवर नेहमी कॉटन कव्हर वापरा आणि आठवड्यातून एकदा धुवा.
दर 2-3 महिन्यांनी उशी उन्हात ठेवून हवा लागू द्या.
बेडशीट्स, ब्लॅंकेट आणि गादी कव्हर्स नियमित बदला.
जर तुम्हाला अॅलर्जी किंवा अस्थमा असेल, तर हायपोअॅलर्जेनिक उशी वापरा.
उशी मशीन-वॉशेबल असल्यास महिन्यातून एकदा धुवा.
या छोट्या सवयी झोपेचं वातावरण स्वच्छ ठेवतात आणि आरोग्यदायी झोपेस मदत करतात.
( उशीची एक्सपायरी डेट )जुनी उशी फेकताना काय काळजी घ्यावी?
जुनी उशी थेट कचरापेटीत फेकण्याऐवजी पुढील पर्याय वापरा:
ती पाळीव प्राण्यांसाठी कुशन म्हणून वापरू शकता.
उशीचे भरणं गार्डन कुशन किंवा सॉफ्ट टॉयमध्ये वापरा.
काही रीसायकल सेंटर जुनी उशी स्वीकारतात — तेथे दान करा.
डॉक्टरांचा सल्ला : “झोपेचा दर्जा म्हणजे मेंदूच्या आरोग्याचं मापन”
अनेकांना वाटतं की झोप म्हणजे फक्त विश्रांती घेण्याची प्रक्रिया, पण प्रत्यक्षात ती आपल्या मेंदूच्या आरोग्याचं सर्वात अचूक मापन आहे. तज्ज्ञ सांगतात की झोपेचा दर्जा कमी झाला, म्हणजेच उशी, गादी किंवा झोपेचं वातावरण अस्वच्छ असेल, तर त्याचा थेट परिणाम मेंदूच्या कार्यक्षमतेवर होतो.
जुनी, जंतूंनी भरलेली उशी केवळ त्वचेच्या समस्या निर्माण करत नाही, तर झोपेची खोली (Sleep Depth) कमी करते. यामुळे मेंदूला आवश्यक असलेली विश्रांती मिळत नाही. परिणामी स्मरणशक्ती कमजोर होते, लक्ष केंद्रीकरण कमी होतं आणि मूडमध्ये चिडचिड वाढते.
डॉ. विनायक देशमुख सांगतात,“दररोज ७ ते ८ तासांची झोप मेंदूला रीचार्ज करते. पण अस्वच्छ उशीमुळे शरीर ताणाखाली राहातं, त्यामुळे झोप हलकी होते. त्यामुळे सकाळी उठल्यावर ताजेपणा जाणवत नाही.”
शास्त्रीय संशोधनानुसार, नियमित झोप न मिळाल्यास मेंदूतील न्यूरॉन्सचा प्रतिसाद मंदावतो आणि निर्णय घेण्याची क्षमता कमी होते. त्यामुळे उशीची एक्सपायरी डेट तपासणं आणि स्वच्छ झोपेचं वातावरण राखणं ही केवळ सवय नाही — ती मेंदूच्या आरोग्याची गुंतवणूक आहे.
