फेक IAS फसवणूक प्रकरण: डॉ. विवेक मिश्रा अटक
IAS अधिकारी असल्याचा भास देत लखनऊतील कामता बसस्थानकावर पोलिसांनी शुक्रवारी एका मोठ्या फसवणूक प्रकरणाचा पर्दाफाश केला. अटक करण्यात आलेला आरोपी डॉ. विवेक मिश्रा मागील सहा वर्षांपासून स्वतःला IAS अधिकारी म्हणून सादर करत होता आणि १५० पेक्षा जास्त लोकांकडून सुमारे ८० कोटी रुपयांची फसवणूक केली होती.
या प्रकरणाने स्थानिक तसेच राष्ट्रीय पातळीवर धक्का दिला आहे कारण विवेक मिश्रा फक्त सामान्य फसवणूक करणारा नव्हता; त्याने इतक्या चातुर्याने लोकांच्या मनावर विश्वासाची छाया निर्माण केली की कोणीही त्याला खरा IAS अधिकारी समजत असे. त्याने सोशल मीडिया, व्हॉट्सअॅप आणि फेक प्रोफाइल्सचा वापर करून लोकांना सरकारी नोकऱ्या, मोठे कंत्राट किंवा लग्नासारख्या आकर्षक संधींचे फसवणूक जाळे तयार केले.
पोलिस तपासात समोर आले की, विवेक मिश्रा स्वतःला २०१४ बॅचचा IAS अधिकारी म्हणून सादर करत असे आणि दावा करायचा की तो गुजरात सरकारमध्ये सचिव पदावर कार्यरत आहे. शिवाय त्याच्या दोन्ही बहिणी IPS अधिकारी असल्याचा दावा करून तो लोकांचा विश्वास जिंकत असे.
विवेक मिश्रा स्वतःला २०१४ बॅचचा IAS अधिकारी म्हणून सादर करत असे आणि दावा करायचा की तो गुजरात सरकारमध्ये सचिव पदावर कार्यरत आहे. शिवाय त्याच्या दोन बहिणी IPS अधिकारी असल्याचेही तो सांगायचा. या दाव्यामुळे लोक सहज त्याच्यावर विश्वास ठेवत आणि मोठ्या आर्थिक व्यवहारांत गुंतत.
फसवणुकीची पद्धत
सोशल मीडिया आणि डिजिटल माध्यमांचा वापर
विवेक मिश्रा याने व्हॉट्सअॅप, फेसबुक आणि इतर सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म्सवर अनेक फेक प्रोफाइल्स तयार केल्या होत्या. या प्रोफाइल्सद्वारे तो लोकांना सरकारी नोकऱ्या, मोठे कंत्राट किंवा लग्नासारख्या आकर्षक संधी देण्याचे वचन देत असे.
आत्मविश्वास आणि छवि
त्याचा आत्मविश्वास इतका होता की लोकांना तो खरा IAS अधिकारीच दिसत असे. पोलिसांच्या तपासात समोर आले की, विवेक मिश्रा खऱ्या IAS आणि IPS अधिकाऱ्यांच्या नावांचा आणि फोटोचा चुकीचा वापर करत असे. त्याचे बोलणे, पोशाख, आणि बाह्य वर्तणूक लोकांमध्ये विश्वास निर्माण करण्यासाठी पुरेसे होते.
फसवणुकीचे आकडे
विवेक मिश्रा यांनी १५० पेक्षा जास्त लोकांकडून ८० कोटी रुपयांची फसवणूक केली. हे पैसे विविध बँक खात्यांमध्ये, डिजिटल पेमेंट्सद्वारे आणि मोबाइल ट्रान्सॅक्शन्सद्वारे मिळवले गेले. त्याने काही प्रकरणांमध्ये लग्न, नोकरी आणि कंत्राट यासारख्या खोट्या संधी दाखवून लोकांना फसवले.
पोलिस तपास अटक आणि छापा
अनेक वर्षे फरार राहिल्यानंतर लखनऊ पोलिसांनी शेवटी कामता बस स्थानकावरून विवेक मिश्रा याला अटक केली. या अटकीनंतर पोलिसांनी त्याच्या बँक खात्यांची, मोबाइल डेटा आणि फेक प्रोफाइल्सची तपासणी सुरू केली आहे.
डिजिटल फॉरेन्सिक तपास
पोलिसांनुसार, विवेक मिश्रा याने डिजिटल माध्यमांचा विस्तृत वापर करून फसवणुकीचे प्रकरण चालवले. त्याने अनेक फेक ईमेल आयडी, सोशल मीडिया अकाउंट्स, व्हॉट्सअॅप प्रोफाइल्स आणि मोबाईल नंबर तयार करून लोकांचा विश्वास मिळवला.
सामाजिक आणि कायदेशीर परिणाम ,लोकांचा फसवणूक प्रतिकार
या प्रकरणामुळे अनेक सामान्य नागरिकांचा विश्वास प्रशासनावर आणि सरकारी नोकऱ्यांवर कमी झाला आहे. १५० हून अधिक लोक या फसवणुकीचा बळी ठरले.
कायदा आणि शिक्षा
भारतीय कायद्यांत अशा प्रकारच्या फसवणुकीस भारी शिक्षा आहे. IPC कलम 420 (फसवणूक), 467 (फसवणुकीसाठी दस्तऐवजांची फसवणूक), आणि 468 (दस्तऐवज फसवणूक करून फायदे मिळवणे) अंतर्गत विवेक मिश्रा विरोधात खटला चालवला जाऊ शकतो.
पोलिसांची पुढील कारवाई
लखनऊ पोलिस प्रकरणाची सविस्तर तपासणी करत आहेत. पोलिसांनी सांगितले की, विवेक मिश्रा याच्या सर्व बँक खात्यांची, डिजिटल रेकॉर्डची, मोबाईल डेटा आणि फेक सोशल मीडिया प्रोफाइल्सची तपासणी केली जाईल. यावरूनच पुढील आर्थिक फसवणुकीचे पुरावे मिळतील आणि इतर बळींना न्याय मिळू शकेल.
शिकवण आणि जनजागृती ,लोकांना सावधगिरीची गरज
या फेक IAS प्रकरणातून स्पष्ट झाले की, लोकांनी सरकारी अधिकाऱ्यांविषयी खात्री करण्याअगोदर नेहमी तपास करणे आवश्यक आहे. कोणत्याही नोकरी, कंत्राट किंवा लग्नासारख्या आर्थिक व्यवहारांत ऑनलाइन विश्वास करण्याआधी योग्य तपासणी करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
फसवणूक प्रतिबंधक उपाय
सरकारी अधिकारी असल्याचे दावे करणाऱ्यांचे ऑनलाइन प्रमाणीकरण करणे
आर्थिक व्यवहार करताना अधिकृत बँक खाते आणि सरकारी ईमेल तपासणे
संशयास्पद सोशल मीडिया प्रोफाइल्सपासून दूर राहणे
लखनऊतील कामता बसस्थानकावरून अटक झालेल्या डॉ. विवेक मिश्रा यांचे फेक IAS प्रकरण हे फसवणूक आणि डिजिटल युगातील धोके स्पष्ट करते. मागील सहा वर्षांपासून १५० पेक्षा जास्त लोकांकडून ८० कोटी रुपयांची फसवणूक करणारा विवेक मिश्रा फक्त एक सामान्य फसवणूक करणारा नव्हता, तर अत्यंत सुसज्ज आणि आत्मविश्वास असलेला व्यक्ती होता, ज्याने सोशल मीडिया, व्हॉट्सअॅप, फेक प्रोफाइल्स आणि डिजिटल माध्यमांचा व्यापक वापर करून लोकांचा विश्वास मिळवला. या प्रकरणातून दिसून येते की डिजिटल युगात फसवणूक ही केवळ आर्थिकच नाही, तर मानसिक आणि सामाजिक धोका देखील निर्माण करते.
या घटनेतून आपल्याला एक महत्त्वाचा धडा मिळतो की, कोणत्याही सरकारी अधिकारी, IAS अधिकारी, सरकारी नोकरी किंवा मोठे कंत्राट यासारख्या आकर्षक संधी देणाऱ्या व्यक्तीवर विश्वास ठेवण्याआधी त्याची योग्य तपासणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे. फसवणूक करणाऱ्यांनी आजकाल खऱ्या अधिकाऱ्यांच्या नावांचा, फोटोचा आणि डिजिटल प्रोफाइल्सचा चुकीचा वापर करून लोकांना सहज फसवले जाते. त्यामुळे सामाजिक जागरूकता, आर्थिक शिक्षण आणि डिजिटल साक्षरता वाढवणे हे गरजेचे झाले आहे.
याशिवाय, केवळ पोलिस तपास आणि कायदेशीर कारवाईच पुरेशी नाही; लोकांनी स्वतःची जबाबदारी घेणे गरजेचे आहे. आर्थिक व्यवहारांमध्ये सतर्क राहणे, ऑनलाइन माहितीचे प्रमाणीकरण करणे, आणि संशयास्पद व्यक्तींकडून येणाऱ्या ऑफर्सवर विश्वास न ठेवणे या उपाययोजना केल्यास अशा प्रकरणांपासून संरक्षण मिळू शकते.
शेवटी, डॉ. विवेक मिश्रा यांचे प्रकरण हे फसवणुकीच्या गंभीर परिणामांचे उदाहरण आहे आणि आपल्याला सतर्क राहण्याचे, माहितीचे योग्य स्रोत तपासण्याचे आणि आर्थिक व डिजिटल सुरक्षेची काळजी घेण्याचे महत्त्व पटवते. लोकांनी या प्रकारच्या फसवणुकीपासून सावध राहून आपल्या आर्थिक हिताचे रक्षण करणे आवश्यक आहे.
READ ALSO : https://ajinkyabharat.com/kashmir-issue-heard-for-the-first-time-by-russia-and-pakistan-and-7-main-results/
