आरबीआयने लॉन्च केला ऑफलाइन डिजिटल रुपया, इंटरनेट शिवाय होणार पेमेंट सुलभ
भारतीय रिजर्व बँकेने (RBI) मुंबईत आयोजित ग्लोबल फिनटेक फेस्ट 2025 मध्ये ऑफलाइन रुपया (e₹) सुरू केला आहे. या नव्या प्रणालीमुळे आता इंटरनेट किंवा मोबाइल नेटवर्क नसेल तरीही पेमेंट करणे शक्य होणार आहे. हा उपक्रम देशात अर्थव्यवस्था आणि कॅशलेस व्यवहारांना मोठा धक्का देणार आहे.
ऑफलाइन रुपयाची संकल्पना अगदी नव्या प्रकारची आहे. हे पूर्णपणे डिजिटल स्वरूपात असलेले पैसे वापरकर्त्यांना त्वरित व्यवहार करण्याची सोय देतात. रुपयाचे व्यवहार करण्यासाठी फक्त क्यूआर कोड स्कॅन किंवा टॅप करणे आवश्यक आहे. यामुळे पैशाचे देवाणघेवाण अगदी नकद पैसे वापरण्याइतके सहज होईल.
डिजिटल रुपया म्हणजे काय?
रुपया (e₹) ही भारताची सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी (CBDC) आहे, जी पूर्णपणे RBI द्वारे जारी केली जाते. हे भारतीय रुपयाचे रूप मानले जाऊ शकते. पारंपरिक कॅशसारखेच हे काम करते, परंतु हे पूर्णपणे डिजिटल आहे.
Related News
सरसकट कर्जमुक्तीसाठी शेतकरी उठले – शिवसेनेचा पाठिंबा
आरबीआयची कडक कारवाई , 2 कंपन्यांना लाखो रुपयांचा दंड
ग्राहकांचा पैसे मिळवण्याचा अनुभव सुधारणार
रुपयाला वॉलेटमध्ये सुरक्षित ठेवता येते.
वापरकर्ते ऑफलाइन पेमेंट करू शकतात.
प्रत्येक व्यवहारासाठी बँक खात्याशी जोडण्याची गरज नाही.
गूगल प्ले स्टोर किंवा ऍपल प्ले स्टोर वरून ऐप डाउनलोड करून वापरकर्ते नोंदणी करू शकतात.
हे पैसे कोणत्याही व्यक्ती किंवा व्यापाऱ्याला पाठवता येतात, अगदी नेटवर्क नसलं तरीही.
रुपया ही आधुनिक तंत्रज्ञानाची एक अद्भुत उदाहरण आहे, ज्यामुळे भारतातील पेमेंटमध्ये नवा युग सुरू होणार आहे.
ग्रामीण आणि दूरदराजच्या भागांसाठी लाभ
ऑफलाइन रुपयाचा सर्वात मोठा फायदा ग्रामीण आणि दूरदराजच्या भागात राहणाऱ्या नागरिकांना होणार आहे. अनेक ठिकाणी इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी आणि नेटवर्कची समस्या असते. अशा ठिकाणी रुपयाचा वापर करून नागरिक सहज व्यवहार करू शकतात.
ऑफलाइन व्यवहारासाठी टेलिकॉम कंपन्या आणि NFC (Near Field Communication) तंत्रज्ञानाची मदत घेण्यात येणार आहे. NFC च्या मदतीने मोबाईल डिव्हाइसवर टॅप करून किंवा जवळ ठेवून पैसे हस्तांतरण करता येईल, आणि व्यवहार त्वरित पूर्ण होईल.
RBI च्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, हे तंत्रज्ञान ग्रामीण भागातील डिजिटल समावेशनाला बळकट करेल, लोकांना आर्थिक व्यवहारात सहभागी होण्याची संधी देईल आणि कॅशलेस अर्थव्यवस्था अधिक सुलभ करेल.
ऑफलाइन डिजिटल रुपयाची सुविधा कोणत्या बँकांमध्ये उपलब्ध?
ऑफलाइन रुपया सुरू करण्यासाठी काही प्रमुख बँकांमध्ये सुविधा उपलब्ध करण्यात आली आहे. यात समाविष्ट आहेत:
स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI)
ICICI बँक
IDFC फर्स्ट बँक
HDFC बँक
येस बँक
युनियन बँक ऑफ इंडिया
बँक ऑफ बडोदा
कोटक महिंद्रा बँक
केनरा बँक
ऍक्सिस बँक
इंडसइंड बँक
पंजाब नॅशनल बँक (PNB)
फेडरल बँक
इंडियन बँक
वरील बँकांमध्ये रुपयाची वॉलेट सुविधा वापरकर्त्यांना मिळणार आहे, ज्यामुळे लोक सहज व्यवहार करू शकतात.
तंत्रज्ञानाची माहिती
ऑफलाइन रुपयासाठी एनएफसी (NFC) आणि ब्लूटूथ लो एनर्जी (BLE) तंत्रज्ञानाचा वापर होईल. यामुळे मोबाइल नेटवर्क नसलं तरीही व्यवहार पूर्ण करता येईल.
NFC – दोन उपकरणे जवळ असताना डेटा हस्तांतरण.
BLE – कमी उर्जा वापरून शॉर्ट रेंज डेटा ट्रान्सफर.
RBI च्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, हे तंत्रज्ञान सुरक्षित आणि विश्वासार्ह आहे, आणि प्रत्येक व्यवहाराची नोंद वॉलेटमध्ये होईल.
एक्सपर्टांचा दृष्टिकोन
पेमेंट तज्ज्ञ म्हणतात की, ऑफलाइन डिजिटल रुपयामुळे भारतात व्यवहारांमध्ये मोठा बदल होईल. विशेषतः ग्रामीण भागातील लोकांना लाभ होईल कारण इंटरनेट उपलब्धतेच्या मर्यादा यामुळे कमी पडणार नाहीत.
व्यवहार वाढल्यास कॅशलेस अर्थव्यवस्था मजबूत होईल.
व्यवहार अधिक सुरक्षित होतील.
व्यक्तिगत आर्थिक समावेशन वाढेल.
व्यवसायांसाठी पेमेंट प्रक्रिया सोपी आणि जलद होईल.
वापरकर्त्यांसाठी मार्गदर्शन
रुपया वापरण्यासाठी काही सोप्या पायऱ्या आहेत:
वॉलेट डाउनलोड करा – गूगल प्ले स्टोर किंवा ऍपल प्ले स्टोरवरून RBI चा अधिकृत डिजिटल रुपया वॉलेट डाउनलोड करा.
नोंदणी करा – मोबाईल नंबर आणि आधार कार्डद्वारे नोंदणी पूर्ण करा.
पैसे टाकणे – आपले बँक खाते किंवा कार्ड वापरून वॉलेटमध्ये पैसे भरा.
व्यवहार करा – NFC किंवा QR कोड वापरून ऑफलाइन व्यवहार करा.
वॉलेटमध्ये राहणारे पैसे पूर्णपणे सुरक्षित आहेत, आणि वापरकर्त्यांना त्यावर पूर्ण नियंत्रण मिळेल.
डिजिटल रुपयाचे फायदे
ऑफलाइन व्यवहार – इंटरनेट नसेल तरी व्यवहार शक्य.
त्वरित पेमेंट – पैसे लगेच प्राप्तकर्त्याच्या वॉलेटमध्ये.
सुरक्षितता – प्रत्येक व्यवहाराची डिजिटल नोंद.
सुलभ वापर – QR कोड किंवा NFC वापरून सहज व्यवहार.
ग्रामीण भागात लाभ – नेटवर्क मर्यादित भागातही व्यवहार शक्य.
कॅशलेस अर्थव्यवस्था – देशातील डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन.
आरबीआयच्या या नवीन तंत्रज्ञानामुळे भारतात व्यवहारांची क्रांती सुरू होणार आहे. ऑफलाइन रुपयामुळे नागरिकांना पेमेंट अधिक सोपे, सुरक्षित आणि जलद होईल. ग्रामीण भागातील लोकांना आर्थिक व्यवहारांमध्ये सहभागी होण्याची संधी मिळेल आणि कॅशलेस अर्थव्यवस्था अधिक प्रगतीशील बनेल.
रुपया ही भारतासाठी एक नवीन आर्थिक युगाची सुरुवात आहे. ज्या प्रकारे मोबाईल वॉलेट आणि ऑनलाइन पेमेंटने शहरांमध्ये व्यवहार बदलले, त्याचप्रमाणे ऑफलाइन रुपयामुळे देशातील प्रत्येक नागरिक व्यवहाराचा भाग बनेल.
आरबीआय आणि बँकांच्या संयुक्त प्रयत्नांमुळे, ही प्रणाली लवकरच संपूर्ण देशभर सुलभ आणि विश्वासार्ह व्यवहारासाठी उपलब्ध होईल. भविष्याच्या दृष्टीने, रुपया ही भारताच्या अर्थव्यवस्थेचा पाया ठरणार आहे.
read also:https://ajinkyabharat.com/or-the-new-form-of-bankrupt-guntwa-sonya/
