जिल्हा दूध संघाची तयारी

अमरावती, 6 ऑक्टोबर – कोजागरी पौर्णिमा साजरी होण्याच्या पार्श्वभूमीवर अमरावती शहरात दुधाची मागणी या दिवशी अत्यंत वाढलेली आहे. यंदाच्या ह्या  पौर्णिमेसाठी जिल्हा दूध संघाने (District Milk Union, Amravati) विशेष नियोजन करून दोन लाख लिटर अतिरिक्त दूधाची मागणी पूर्ण करण्याची तयारी केली आहे.दररोज अमरावती जिल्ह्यात साधारण दोन लाख लिटर दूध पुरवठा केला जातो. ह्या   पौर्णिमेसारख्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांमध्ये दूधाच्या मागणीत मोठी वाढ होते. यंदाही मागणीत वाढ झाल्याने जिल्हा दूध संघाने डेअरीकडून एक लाख लिटर अतिरिक्त दूध मागवले आहे.

 दूध पुरवठा आणि नियोजन

जिल्हा दूध संघाचे अधिकारी म्हणाले की, ह्या  पौर्णिमेसाठी अतिरिक्त दूध पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी नियमित पुरवठादारांकडून येणाऱ्या दूधाचा साठा तसेच इतर ठिकाणाहून अतिरिक्त दूध मागविण्यात आले आहे. हे नियोजन दरवर्षी केले जाते, ज्यामुळे नागरिकांना आणि कोजागरी साजरी करणाऱ्या संस्थांना पुरेसा दूध उपलब्ध होतो.शहरातील दूध वितरणासाठी दैनिक वितरण यंत्रणा पूर्ववत चालू ठेवण्यात आली आहे. याव्यतिरिक्त, अतिरिक्त मागणी ओळखण्यासाठी स्टॉक तपासणी आणि पुरवठा व्यवस्थापन यावर विशेष लक्ष दिले आहे.

कोजागरी पौर्णिमा आणि दूधाचा महत्त्व

 पौर्णिमा हा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाचा धार्मिक आणि सांस्कृतिक दिवस आहे. हा सण आश्विन महिन्याच्या पूर्णिमेच्या रात्री साजरा केला जातो आणि देवी लक्ष्मीच्या पूजेशी संबंधित आहे. लोकांचा असा विश्वास आहे की, या रात्री लक्ष्मी देवी जागृत असतात आणि जे लोक सकाळी-रात्री पूजा करतात, त्यांना संपत्ती, समृद्धी आणि आरोग्य लाभते.कोजागरी पौर्णिमेच्या प्रसंगात दूधाचे महत्त्व खूप मोठे आहे. धार्मिक ग्रंथांनुसार, दूध हे पवित्र पदार्थ मानले जाते. ते घरात देवतेसाठी अर्पण करण्याचा प्रमुख माध्यम आहे. या दिवशी घरातील स्वच्छता, दीपदान, अन्नदान आणि पूजा यासह दूधाचा उपयोग विशेष प्रकारे केला जातो.

 दूधाचा धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व

हिंदू धर्मात दूध हे शुद्धतेचे, समृद्धीचे आणि पुण्याचे प्रतीक मानले जाते. कोजागरी पौर्णिमेसाठी दूधाचे महत्त्व खालीलप्रमाणे सांगता येईल:

1. लक्ष्मी पूजेचा अविभाज्य भाग:
   कोजागरी पौर्णिमेला लक्ष्मी पूजेची प्रथा असते. घरात लक्ष्मीमातेच्या मूर्तीसमोर दूध, साखर, फळे आणि इतर पूजावस्तू अर्पण केल्या जातात. दूध अर्पण केल्याने संपत्ती आणि वैभव प्राप्त होतो, असा समज प्राचीन काळापासून आहे.

2. देवतेशी शुद्ध नाते:
   दूध पवित्र असल्याने ते देवतेस अर्पण केल्याने मनातील नकारात्मकता दूर होते, आत्म्याची शुद्धी होते आणि भक्ताला आध्यात्मिक समाधान मिळते.

3. धर्मग्रंथांतील उल्लेख:
   पुराण आणि धर्मग्रंथांमध्ये दूधाच्या पूजा, अर्पण आणि दानाचे अनेक उल्लेख आहेत. लक्ष्मी पूजेच्या प्रसंगात दूध अर्पण करण्याचा उल्लेख विशेषतः “अमावास्या, कोजागरी पौर्णिमा आणि दीपावली” या सणांशी संबंधित आहे.

4. सांस्कृतिक एकात्मता:
   ग्रामीण आणि शहरी भागातील लोकांना दूधाच्या माध्यमातून एकत्र येण्याची संधी मिळते. कोजागरीच्या दिवशी दूधाची देवाणघेवाण व वितरण हा सामाजिक एकात्मतेचा भाग बनतो.

 कोजागरी पौर्णिमेतील दूध वितरणाचे प्रथागत स्वरूप

अमरावतीसह महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये या  पौर्णिमेसाठी दूधाचा विशेष पुरवठा केला जातो. गावोगावी दूधाचे वितरण मुख्यतः जिल्हा दूध संघ (District Milk Union) मार्फत केले जाते.सामान्य दिवसात जिल्ह्यात दररोज दोन लाख लिटर दूध पुरवठा केला जातो.कोजागरी पौर्णिमेसारख्या दिवशी मागणी वाढते, म्हणून अतिरिक्त दूध मागवून पुरवठा सुनिश्चित केला जातो.दूध घरगुती ग्राहक, मंदिर आणि सार्वजनिक पूजा स्थळे यांना वेळेत पोहोचवले जाते.हा पुरवठा फक्त आर्थिक दृष्टीने नव्हे तर धार्मिक दृष्टीनेही महत्त्वाचा आहे कारण यामुळे संपूर्ण समुदायासाठी पूजा सुरळीत पार पडते.

 कोजागरी पौर्णिमेतील दूधाचा उपयोग

1. दीपदानात दूधाचा उपयोग:
   कोजागरीसंध्येला दीप लावताना दूधाचा उपयोग दिव्यांना अर्पण करण्यासाठी होतो. यामुळे दिव्यांचा प्रकाश शुद्ध आणि पवित्र मानला जातो.

2. अन्नदानासाठी दूध:
   ग्रामीण भागात पूजा संपल्यानंतर भक्तांना प्रसाद म्हणून दूधाचे सेवन दिले जाते. अनेकदा दूधात साखर किंवा हलवा मिसळून लोकांना वाटप केले जाते.

3. मंदिरात पूजा आणि हवन:
   मंदिरांमध्ये हवनात दूध वापरण्याची प्रथा आहे. दूध हवनात टाकल्याने अग्नि पवित्र राहते आणि वातावरण शुद्ध होते.

4. घरगुती पूजेत:
   घरगुती पूजा करताना, देवी लक्ष्मीच्या मूर्तीसमोर दूध अर्पण केले जाते. ही प्रथा घरच्या समृद्धीची प्रतीक आहे.

 मागणीवाढ आणि दूध पुरवठा

 पौर्णिमेसाठी दूधाची मागणी इतर दिवसांपेक्षा दुपटीने किंवा तिपटीने वाढते.अमरावतीसारख्या शहरांमध्ये 700 ते 800 घरकुल लाभार्थ्यांना नियमित पुरवठा केला जातो, पण कोजागरीसाठी अतिरिक्त 1-2 लाख लिटर दूधाची गरज निर्माण होते.जिल्हा दूध संघ हे नियोजन करून साठा वाढवतो, इतर डेअरीकडून अतिरिक्त मागणी करतो आणि लोकांना वेळेवर दूध पोहोचवतो.यामुळे शहरातील कोजागरी उत्सव सुरळीत पार पडतो आणि धार्मिक श्रद्धा पूर्ण होतात.

 आध्यात्मिक आणि सामाजिक महत्त्व

दूधाचा उपयोग फक्त पूजा पुरवठा नाही, तर समाजातील एकात्मताही वाढवतो. लोक सामूहिक उत्सव साजरे करतात, प्रसाद वाटतात, समाजातील गरीबांनाही सहभागी करतात.कोजागरी पौर्णिमेच्या रात्री, जे लोक लक्ष्मीपूजेसाठी जागर करतात, त्यांना असा विश्वास आहे की:

• घरात सुख-समृद्धी येते

• आर्थिक स्थिती सुधारते

• आरोग्य टिकते

यासाठी दूध हा एक सांकेतिक पदार्थ बनतो, ज्याद्वारे लोक आपली श्रद्धा व्यक्त करतात.कोजागरी पौर्णिमा आणि दूधाचा संबंध केवळ धार्मिक नाही, तर सामाजिक आणि सांस्कृतिकही आहे. दूधाची पूजेत, हवनात आणि प्रसादात वापर केली जाते. हे लोकांच्या जीवनात समृद्धी, एकात्मता आणि धार्मिक आनंद आणते.जिल्हा दूध संघासारख्या संस्थांच्या प्रयत्नांमुळे, सर्व लाभार्थ्यांना वेळेवर दूध पुरवठा होतो, ज्यामुळे पूजा सुरळीत पार पडते. यंदा अमरावतीसारख्या शहरांमध्ये दोन लाख लिटर अतिरिक्त दूध मागणी करून, कोजागरी पौर्णिमा साजरी करणाऱ्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.दूध आणि कोजागरी पौर्णिमा यांचा सांस्कृतिक, धार्मिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून महत्त्व आजही तितकाच जिवंत आहे, जसे हजारो वर्षांपासून असे केले जाते.

read also : https://ajinkyabharat.com/housing-scheme-wadigaon-gharul-beneficiane-motha-dilasa-16-octobe/