Bank Loan : कर्जदाराचा मृत्यू झाल्यास व्याज कोण भरेल?

Bank Loan घेणाऱ्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास कर्जाची परतफेड कोण करेल? बँकच्या नियमांनुसार सहकर्जदार, हमीदार आणि कायदेशीर वारसांची भूमिका काय आहे, जाणून घ्या.

आजकाल घर, कार, शैक्षणिक किंवा अन्य महागड्या वस्तूंसाठी Bank Loan घेणे ही सामान्य बाब झाली आहे. प्रत्येक व्यक्तीच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी बँक कर्जाची मदत मोठ्या प्रमाणावर घेण्यात येते. कर्जाची रक्कम, व्याजदर, मुदत आणि फेडीची पद्धत याबाबत बँक सर्वसामान्यतेने अर्जदारास माहिती देते. परंतु, कर्जदाराचा अचानक मृत्यू झाल्यास कर्जाची परतफेड, व्याज भरण्याची जबाबदारी आणि बँकेची प्रक्रिया काय आहे, याबाबत अनेकांच्या मनात प्रश्न असतात. या लेखात आपण Bank Loan मृत्यू झाल्यास कर्ज परतफेडीसाठी नियम, सहकर्जदार, हमीदार, कायदेशीर वारसांची भूमिका, संपत्ती जप्ती, कर्ज विमा आणि कायदेशीर बाबी यांचा सविस्तर अभ्यास करणार आहोत.

कर्ज परतफेडीसाठी बँकेचा नियम

बँक कर्ज देण्यापूर्वी अर्जदाराचा आर्थिक इतिहास, उत्पन्न, रोजगार स्थिरता आणि कर्ज फेडण्याची क्षमता याचा विचार करते. यासाठी बँक अर्जदाराची क्रेडिट हिस्ट्री तपासते, मासिक उत्पन्न, बचत खाते, अन्य कर्जे आणि कर रिटर्नची माहिती घेते.

1. Bank Loan सहकर्जदाराची भूमिका (Co-Applicant)

सहकर्जदार हा मुख्य कर्जदारासोबत अर्जावर नाव नोंदणीकृत केलेला असतो. सहकर्जदाराची जबाबदारी कर्ज फेडण्यासाठी मुख्य कर्जदारासोबत असते.

• गृहकर्ज, वाहन कर्ज किंवा शैक्षणिक कर्जांसाठी सहकर्जदार असतो.

• कर्जदाराचा मृत्यू झाल्यास बँक सर्वप्रथम सहकर्जदाराशी संपर्क करते.

• जर सहकर्जदार कर्ज फेडण्यासाठी सक्षम असेल, तर तो सर्व कर्जाची जबाबदारी पार पाडतो आणि व्याज भरण्याची दायित्वे सहन करतो.

• सहकर्जदाराचा उत्पन्न, आर्थिक क्षमता आणि पूर्वीची कर्ज फेडीची पारदर्शकता बँकला विश्वास देण्यास महत्त्वाची ठरते.

उदाहरणार्थ, एखाद्या गृहकर्जासाठी पती-मुलगा दोघे सहकर्जदार आहेत. पतीचा मृत्यू झाल्यास बँक मुलाला किंवा दुसऱ्या सहकर्जदाराकडे कर्जाची परतफेड करण्यासाठी नोटीस देते.

2. Bank Loan हमीदाराची भूमिका (Guarantor)

जर सहकर्जदार कर्ज फेडण्यासाठी अपयशी ठरला, तर बँक हमीदाराशी संपर्क साधते.

• हमीदार ही व्यक्ती कर्जदारासोबत कर्जाची जबाबदारी स्वीकारते.

• कर्ज फेडीची क्षमता नसल्यास, बँक हमीदारावर कायदेशीर कारवाई करू शकते.

• हमीदाराची जबाबदारी सहकर्जदार आणि मुख्य कर्जदार प्रमाणेच असते.

उदाहरण: एखाद्या व्यवसाय कर्जासाठी मित्र किंवा नातेवाईक हमीदार म्हणून असतो. कर्जदाराचा मृत्यू झाल्यास आणि सहकर्जदार कर्ज फेडत नसल्यास बँक हमीदाराकडे जाऊन कर्ज फेडीसाठी नोटीस देते.

3. कायदेशीर वारसांची भूमिका (Legal Heir)

सहकर्जदार आणि हमीदार कर्ज फेडण्यास नकार दिल्यास, बँक मयताच्या कायदेशीर वारसाशी संपर्क साधते.

• कायदेशीर वारसांमध्ये पत्नी, मुले, आई-वडील किंवा अन्य परिवार सदस्यांचा समावेश होतो.

• बँक वारसांना कर्जाची परतफेड करण्यासाठी नोटीस, स्मरणपत्रे पाठवते.

• कायदेशीर वारस संपत्तीवर हक्कदार असल्यास, बँक त्याच्यावर कर्ज फेडीसाठी दबाव आणू शकते.

उदाहरण: एखाद्या व्यक्तीचे गृहकर्ज असून, कर्जदाराचा मृत्यू झाला. त्याचे सहकर्जदार आणि हमीदार कर्ज फेडत नाहीत. अशा परिस्थितीत, बँक मयताच्या पत्नी किंवा मुलांकडे नोटीस पाठवते, कारण ते कायदेशीर वारस आहेत आणि संपत्तीवर हक्कदार आहेत.

बँक कधी संपत्ती जप्त करू शकते?

जर सहकर्जदार, हमीदार आणि कायदेशीर वारस कोणीही कर्ज फेडत नसेल, तर बँक मयताची संपत्ती जप्त (Seizure) करून लिलावाद्वारे विक्री करू शकते.

गृहकर्जाची बाब

• बँक थेट घर, फ्लॅट किंवा बंगला जप्त करून लिलावात विकते.

• लिलावातून मिळालेली रक्कम कर्जाची परतफेड करण्यासाठी वापरली जाते.

• गृहकर्जामध्ये, बँकेला घराचे मार्केट मूल्य आणि बॅलन्स कर्ज रक्कम यावर लक्ष ठेवले जाते.

वाहन कर्जाची बाब

• वाहन जप्त करून लिलावाद्वारे विक्री केली जाते.

• वाहनाच्या विक्रीतून मिळालेली रक्कम कर्ज फेडीस वापरली जाते.

• वाहनाचा विमा असल्यास, त्याचा उपयोग कर्ज फेडीस होऊ शकतो.

वैयक्तिक कर्जाची बाब

• मयताची अन्य चल किंवा स्थावर संपत्ती विकून कर्ज फेडले जाते.

• त्यामध्ये चल संपत्ती, रिझर्व्हेड फंड, शेअर्स किंवा जमीन समाविष्ट असू शकते.

Bank Loan कर्ज विमा असल्यास काय होईल?

• जर कर्जावर विमा केला असेल, तर मयताच्या मृत्यूनंतर विमा कंपनी संपूर्ण कर्ज भरते.

• कुटुंबियांवर कोणतीही आर्थिक जबाबदारी राहत नाही.

• विमा कंपनी बँकेला थेट रक्कम भरण्यासाठी उत्तरदायी असते.

उदाहरण: एखाद्या घरकर्जावर कर्ज विमा केला आहे. कर्जदाराचा मृत्यू झाल्यावर विमा कंपनी बँकेला बाकीचे कर्ज भरण्यासाठी पैसे देते. पत्नी किंवा मुलांना कोणतीही परतफेड करावी लागत नाही.

Bank Loan कायदेशीर वारसावर जबरदस्ती

• कायदेशीर वारस संपत्तीवर हक्कदार असल्यास बँक त्याच्यावर कर्ज फेडीसाठी दबाव आणू शकते.

• जर वारसाला संपत्तीवर हक्क नसेल, तर बँक त्याच्यावर दबाव आणू शकत नाही.

• वारसाला नोटीस दिल्यानंतर, बँक कायदेशीर मार्गाने कर्ज वसुलीसाठी कारवाई करू शकते.

उदाहरण: एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याचे बँक खाते आणि जमीन कायदेशीर वारसांकडे जाते. बँक नोटीस पाठवून कर्ज फेडीसाठी वारसांना सांगते.

उदाहरणे व केस स्टडी

1. गृहकर्ज प्रकरण: पुण्यातील एका व्यक्तीने 50 लाखांचा गृहकर्ज घेतला. कर्जदाराचा अचानक मृत्यू झाला. सहकर्जदार अपयशी ठरला. बँकेने हमीदाराशी संपर्क केला, परंतु त्यानेही नाकारले. मग बँकेने मयताचे घर जप्त करून लिलावात विकले आणि कर्जाची परतफेड केली.

2. वाहन कर्ज प्रकरण: मुंबईतील एका व्यक्तीने कारसाठी 15 लाखांचा कर्ज घेतला. कर्जदाराचा मृत्यू झाला. सहकर्जदार आणि हमीदार कर्ज फेडण्यास नकार दिला. बँकेने कार जप्त करून लिलावात विक्री केली.

3. कर्ज विमा प्रकरण: कोलकात्यातील एका व्यक्तीने गृहकर्जावर विमा केला. कर्जदाराचा मृत्यू झाला. विमा कंपनीने संपूर्ण कर्ज भरण्याची जबाबदारी पार पाडली. कुटुंबीयांना कोणताही आर्थिक भार आला नाही.

Bank Loan घेताना, कर्जदाराचा मृत्यू झाल्यास कर्जाची परतफेड सहकर्जदार, हमीदार, आणि कायदेशीर वारस यांच्या जबाबदारीनुसार होते.

• सहकर्जदारावर सर्वप्रथम दायित्व येते.

• हमीदार कर्ज फेडण्यास तयार नसेल, तर बँक त्याच्याकडे वळते.

• कायदेशीर वारस संपत्तीवर हक्कदार असल्यास बँक त्याच्याकडे कर्ज फेडीसाठी दबाव आणू शकते.

• कर्ज विमा असल्यास कुटुंबीयांना कोणताही आर्थिक भार येत नाही.

• जर कोणतीही व्यक्ती कर्ज फेडत नसेल, तर बँक मयताची संपत्ती जप्त करून लिलावाद्वारे विकते.

या नियमांमुळे बँकसाठी कर्ज वसुलीची प्रक्रिया निश्चित आणि कायदेशीर ठरते, आणि कुटुंबीयांना वित्तीय संकटातून संरक्षण मिळते.

read also : https://ajinkyabharat.com/tondawar-rashtrawadi-ajit-pawar-gatala-municipal/