८ तासांच्या शिफ्टच्या मागणीवर अखेर दीपिका पादुकोणने सोडलं मौन; “शांत राहूनच मी माझी लढाई लढते”
बॉलिवूडची अग्रगण्य अभिनेत्री दीपिका पादुकोण पुन्हा एकदा चर्चेत आहे, आणि यावेळी कारण आहे तिची “८ तासांच्या कामाच्या शिफ्टची मागणी”. तिच्या या वक्तव्याने हा संपूर्ण विषय चित्रपटसृष्टीत चर्चेचं वादळ उठलं आहे. काही जणांनी तिच्या धाडसाचं कौतुक केलं, तर काहींनी तिला “अवास्तव मागणी” करणारी म्हणून टीकाही केली. या चर्चेच्या पार्श्वभूमीवर दीपिका नुकतीच एका सार्वजनिक कार्यक्रमात दिसली आणि तिने अखेर या वादावर मौन तोडत स्पष्ट भूमिका मांडली. तिच्या या उत्तरात तिचा शांत, विचारपूर्वक आणि संयमी स्वभाव पुन्हा एकदा दिसून आला.
वादाची सुरुवात कशी झाली?
गेल्या काही दिवसांपासून दीपिका पादुकोण तिच्या एका मुलाखतीमुळे चर्चेत होती.
सीएनबीसी-टीव्ही १८ ला दिलेल्या एका विशेष मुलाखतीत दीपिकाने बॉलिवूडमध्ये कामाच्या तासांबाबत मुद्दा उपस्थित केला.
तिने स्पष्टपणे म्हटलं की,
Related News
“मी बॉलिवूडमध्ये काम करताना ८ तासांच्या शिफ्टचं धोरण असावं अशी मागणी केली आहे. इतर अनेक देशांमध्ये कलाकारांसाठी ठरावीक कामाचे तास असतात, मग आपल्या इंडस्ट्रीत का नाही?”
तिच्या या वक्तव्याने सोशल मीडियावर मोठी चर्चा पेटली. काहींनी तिच्या बाजूने समर्थन केलं, कारण फिल्म इंडस्ट्रीतील लांब तास आणि अनियमित वेळांमुळे मानसिक व शारीरिक थकवा होतो. परंतु काहींनी या मागणीला “स्टार-टॅन्ट्रम” म्हटलं.
चित्रपटातून बाहेर काढल्याची चर्चा
या वक्तव्याच्या काही दिवसांनी काही माध्यमांनी वृत्त दिलं की, दीपिकाला संदीप वांगा रेड्डी दिग्दर्शित ‘स्पिरीट’ आणि प्रभासच्या ‘कल्की 2898 ए.डी.’ च्या सिक्वेलमधून बाहेर काढण्यात आलं आहे.
कारण म्हणून तिची “८ तासांच्या शिफ्ट” मागणी दाखवण्यात आली.
या चर्चेने आणखी खळबळ माजवली. अनेक चाहत्यांनी या बातम्यांना विरोध केला, तर काहींनी प्रश्न केला की “अखेर महिला कलाकारांना त्यांच्या मर्यादा आणि आरोग्याच्या बाबतीत बोलण्याचाही अधिकार नाही का?”
दीपिकाचं उत्तर — शांततेतली ताकद
‘जागतिक मानसिक आरोग्य दिना’निमित्त दीपिका पादुकोण तिच्या ‘लिव्ह लव्ह लाफ’ या फाऊंडेशनच्या दहाव्या वर्धापन सोहळ्यासाठी मध्य प्रदेशात पोहोचली होती.
कार्यक्रमात तिच्या फाऊंडेशनच्या कार्याबद्दल बोलताना पत्रकारांनी तिला विचारलं —
“जे तुला योग्य वाटतं त्यासाठी लढताना तुला कधी किंमत चुकवावी लागली आहे का?”
या प्रश्नावर दीपिकाने अत्यंत विचारपूर्वक उत्तर दिलं. ती म्हणाली —
“मी हे अनेक पातळ्यांवर अनुभवलं आहे. माझ्यासाठी ही नवीन गोष्ट नाही. मानधनाच्या बाबतीतही, कामाच्या तासांबाबतीतही मला माझी लढाई शांतपणे लढावी लागली. मी नेहमी शांत राहून माझं काम केलं आहे. माझं संगोपन अशा वातावरणात झालं आहे जिथे गोंधळ न माजवता, आदराने आणि संयमाने आपली भूमिका मांडावी असं शिकवलं गेलं.”
तिच्या या उत्तरातून दिसून आलं की ती फक्त सेलिब्रिटी नाही, तर विचारशील व्यक्ती म्हणून स्वतःची भूमिका सांभाळते.
‘लिव्ह लव्ह लाफ’ फाऊंडेशन आणि मानसिक आरोग्याचं भान
दीपिकाची ‘लिव्ह लव्ह लाफ’ फाऊंडेशन गेल्या १० वर्षांपासून मानसिक आरोग्याबद्दल जनजागृती करत आहे.
२०१५ साली स्थापन झालेल्या या संस्थेचं उद्दिष्ट आहे — मानसिक आजारांविषयीचा कलंक दूर करणे आणि मदत पोहचवणे.
दीपिकाने स्वतः २०१४ मध्ये डिप्रेशनचा सामना केल्याचं सार्वजनिकपणे सांगितलं होतं. त्या अनुभवातूनच या फाऊंडेशनचा जन्म झाला. आज ही संस्था देशभरातील शाळा, कॉलेज आणि ग्रामीण भागातही मानसिक आरोग्याबाबत मोहीम राबवत आहे.
कार्यक्रमात दीपिकाने सांगितलं —
“मानसिक आरोग्याबाबत बोलणं ही लढाई अजूनही सुरू आहे. जशी ८ तासांच्या शिफ्टबद्दल बोलल्यावर लोक चर्चा करतात, तसंच मानसिक आरोग्याचं विषयही समाजात अजून खुलेपणाने चर्चिला जात नाही. पण मी माझं काम शांतपणे करत राहीन.”
बॉलिवूडमधील कामाचे तास — एक न बोललेला प्रश्न
भारतीय चित्रपटसृष्टीत कामाचे तास निश्चित नाहीत. काही वेळा शूटिंग सलग १२ ते १६ तास चालतं.
कलाकार, तंत्रज्ञ, लाईटमन, मेकअप आर्टिस्ट, सर्वजण अत्यंत थकव्यानं काम करतात.
दीपिकाने यावर भाष्य करताना म्हटलं —
“हे सर्वांना माहीत आहे की, अनेक पुरुष सुपरस्टार वर्षानुवर्षे फक्त ८ तासच काम करतात. काहीजण फक्त सोमवार ते शुक्रवार काम करतात आणि विकेंडला सुट्टी घेतात. पण जेव्हा एखादी महिला त्याच गोष्टीची मागणी करते, तेव्हा ती ‘अवघड’, ‘अडेलतट्टू’ किंवा ‘दिवा’ म्हणून ओळखली जाते. हा दुटप्पीपणा आहे.”
या वक्तव्याने दीपिकाने एक गंभीर सामाजिक मुद्दा समोर आणला — लैंगिक समानतेचा अभाव आणि कार्यसंस्कृतीतील भेदभाव.
सेलेब्रिटींनी दिलेल्या प्रतिक्रिया
दीपिकाच्या या वक्तव्यावर अनेक सेलिब्रिटींनी प्रतिक्रिया दिल्या.
काहींनी तिच्या धैर्याचं कौतुक केलं. अभिनेत्री सोनम कपूरने ट्विट करत लिहिलं,
“दीपिकाने जे बोललं ते प्रत्येक कलाकाराच्या मनात असलेलं सत्य आहे. आपण मानव आहोत, मशीन नाही.”
तर काही निर्मात्यांनी मात्र विरोध केला. एका प्रोड्यूसरने नाव न सांगण्याच्या अटीवर म्हटलं —
“फिल्म इंडस्ट्रीत वेळेचं बंधन पाळणं कठीण आहे. कधी कधी लोकेशन, हवामान, तांत्रिक गोष्टींमुळे शूट वाढतं. ८ तासांचा नियम अव्यवहार्य ठरेल.”
या दोन्ही टोकांच्या मतांमुळे चर्चेला अजून उधाण आलं.
कामाचे तास आणि मानसिक आरोग्याचा थेट संबंध
तज्ज्ञांच्या मते, दीर्घकाळ ताणतणावाखाली काम केल्याने कलाकारांचं मानसिक आरोग्य बिघडतं. फिल्म इंडस्ट्रीत सततची स्पर्धा, झोपेची कमतरता, अनियमित वेळापत्रक, आणि सोशल मीडियाचं दडपण यामुळे मानसिक थकवा वाढतो. दीपिकासारखी मोठी स्टार जेव्हा याबद्दल बोलते, तेव्हा त्या मुद्द्याला गांभीर्य मिळतं.
तिची “८ तास शिफ्ट” ही केवळ वैयक्तिक मागणी नसून, संपूर्ण फिल्म इंडस्ट्रीत मानवतावादी दृष्टिकोन आणण्याचा प्रयत्न आहे.
दीपिकाची कामाची तत्त्वं आणि शांत लढाई
दीपिका पादुकोण नेहमीच तिच्या संयम आणि प्रोफेशनलिझमसाठी ओळखली जाते.
तिने सांगितलं —
“मी कधीच आवाज उठवून, गोंधळ माजवून माझ्या मागण्या मान्य करून घेतल्या नाहीत. मी नेहमी शांतपणे, स्वतःच्या मूल्यांवर ठाम राहून पुढे गेले आहे. माझ्यासाठी आदर आणि संयम ही दोन मोठी शस्त्रं आहेत.”
हे वक्तव्य तिच्या व्यक्तिमत्त्वाचं प्रतिबिंब आहे.
महिला कलाकारांसाठी प्रेरणा
दीपिकाच्या या भूमिकेमुळे अनेक तरुण अभिनेत्री आणि तंत्रज्ञ महिलांना प्रेरणा मिळाली आहे.
फिल्म सेटवर महिलांना समानतेचं वातावरण मिळावं, त्यांना योग्य विश्रांती आणि सुरक्षितता मिळावी, ही मागणी आता अधिक जोरात पुढे येत आहे.
सोशल मीडियावर अनेकांनी हॅशटॅग सुरू केला —
#EightHoursShift, #RespectDeepika, #WorkLifeBalanceInBollywood
यावरून दिसून येतं की, तिचं हे वक्तव्य केवळ तिचं नसून अनेकांचं प्रतिनिधित्व करतं.
‘लिव्ह लव्ह लाफ’च्या दहा वर्षांचा प्रवास
कार्यक्रमात दीपिकाने तिच्या फाऊंडेशनच्या दशकभराच्या प्रवासाबद्दल सांगितलं. फाऊंडेशनने गेल्या दशकात ८०,००० पेक्षा जास्त लोकांना मानसिक आरोग्यविषयक सल्ला दिला.
शेकडो शाळांमध्ये ‘You Are Not Alone’ ही मोहीम राबवली. दीपिकाने सांगितलं —“मानसिक आरोग्याबद्दल बोलणं ही एक क्रांती आहे. आपल्याला स्वतःशी आणि समाजाशी प्रामाणिक राहावं लागतं. जेव्हा मी स्वतः डिप्रेशनचा अनुभव घेतला, तेव्हा मला जाणवलं की किती लोकं शांतपणे यातना सहन करत आहेत. म्हणूनच मी हे काम सुरू ठेवलं.”
बॉलिवूडच्या कामकाजात बदलाची गरज
दीपिकाच्या या वक्तव्याने बॉलिवूडमध्ये “वर्क-लाइफ बॅलन्स” या संकल्पनेवर पुन्हा चर्चा सुरू झाली आहे. दक्षिण कोरिया, हॉलिवूड आणि युरोपमध्ये कलाकारांसाठी ठरावीक कामाचे तास आहेत. त्यामुळे क्रिएटिव्हिटी आणि आरोग्य दोन्ही जपले जातात. भारतात मात्र “जोपर्यंत सीन शूट होत नाही, तोपर्यंत काम थांबवायचं नाही” ही मानसिकता अजून टिकून आहे.
दीपिकाच्या मते, “बदल एका दिवसात होत नाही, पण कुणीतरी त्याची सुरुवात करावी लागते.”
दीपिकाची पुढची पावलं
वादानंतरही दीपिका अनेक नव्या प्रोजेक्ट्समध्ये व्यस्त आहे. ती लवकरच एका आंतरराष्ट्रीय प्रोजेक्टमध्ये दिसणार असल्याचं वृत्त आहे. तसंच रणवीर सिंगसोबतचा तिचा पुढचा हिंदी प्रोजेक्टही चर्चेत आहे. तिच्या चाहत्यांना तिच्याकडून अपेक्षा आहे की ती केवळ अभिनेत्री म्हणूनच नव्हे तर सामाजिक बदल घडवणारी आवाज म्हणूनही पुढे येईल.
शेवटी काय उत्तर?
दीपिका पादुकोणचं हे वक्तव्य फक्त “८ तास काम” इतकं सोपं नाही.
हे एक मोठं विधान आहे — कामाच्या संस्कृतीविषयी, महिलांच्या अधिकारांविषयी आणि मानसिक आरोग्याच्या भानाविषयी.
ती म्हणते —
“शांत राहणं म्हणजे कमजोर असणं नाही. मी माझ्या पद्धतीनं, आदराने आणि प्रामाणिकपणे माझी लढाई लढते.”
आजच्या स्पर्धात्मक, वेगवान आणि ताणतणावाच्या काळात हे शब्द प्रत्येक व्यावसायिकाला लागू पडतात — मग तो कलाकार असो, डॉक्टर, शिक्षक की पत्रकार.