अमेरिकेची खैर नाही! डोनाल्ड ट्रम्प यांना भारताचा पहिला सर्वात मोठा झटका, विरोधातील भूमिका
अफगाणिस्तानवरील बग्राम तळावरून अमेरिकेला मोठा धक्का, भारत, रशिया, चीन, इराणसह 11 देश मैदानात उतरले, ट्रम्प यांच्या अफगाण धोरणावर जागतिक स्तरावर विरोधाचा स्वर
पार्श्वभूमी: बग्राम तळावरून अमेरिकेचा ताबा गेला
अमेरिकेने 2021 मध्ये अफगाणिस्तानमधून सैन्य मागे घेतल्यावर बग्राम हवाई तळाचा ताबा अफगाणिस्तानकडे गेला. हा तळ अमेरिकेचा सर्वात मोठा लष्करी तळ मानला जातो. या तळावरूनच अमेरिकेने 20 वर्षे दहशतवादाविरुद्धची लढाई लढली. मात्र, अमेरिकेने अचानक माघार घेतल्यानंतर तिथे अफगाणिस्तानचा ताबा प्रस्थापित झाला. अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी पुन्हा दावा केला की, “बग्राम हवाई तळ पुन्हा अमेरिकेला मिळायला हवा. कारण तो आम्ही तयार केला. बायडेन यांची सर्वात मोठी चूक म्हणजे सैन्य मागे घेणे.” या विधानानंतर पुन्हा एकदा अफगाण प्रश्न आंतरराष्ट्रीय पातळीवर उफाळला आहे.
‘मॉस्को फॉरमॅट’ बैठक: 11 देश एकत्र
रशियाच्या पुढाकाराने आयोजित ‘मॉस्को फॉरमॅट’ बैठकीत 11 प्रमुख देश सहभागी झाले – 🇮🇳 भारत, 🇷🇺 रशिया, 🇨🇳 चीन, 🇮🇷 इराण, 🇵🇰 पाकिस्तान, 🇰🇿 कझाकस्तान, 🇺🇿 उझबेकिस्तान, 🇹🇯 ताजिकिस्तान, 🇰🇬 किर्गिझस्तान, 🇹🇲 तुर्कमेनिस्तान, 🇶🇦 कतार. या सर्व देशांनी अफगाणिस्तानच्या सार्वभौमत्वाचे समर्थन करत अमेरिकेच्या हस्तक्षेपाला विरोध दर्शवला. बैठकीत या देशांनी स्पष्ट केले की, “अफगाणिस्तानात कोणत्याही परदेशी सैन्याचे ठाणे, लष्करी पायाभूत सुविधा तैनात होऊ नयेत. हे प्रादेशिक स्थैर्यासाठी धोकादायक ठरेल.”
Related News
आईच्या चिठ्ठीत दडलेले गुपित
“Donald Trump: जेलेंस्कींना अमेरिकेचा दणका, 5 लाख कोटींचं वक्तव्य”
भारताची भूमिका ठाम
भारताच्या वतीने या बैठकीत राजदूत विनय कुमार उपस्थित होते. त्यांनी भारताची ठाम भूमिका स्पष्ट करत म्हटलं – “भारत स्वतंत्र, शांत आणि स्थिर अफगाणिस्तानचा समर्थक आहे. अफगाणिस्तानातील शांतता केवळ त्या देशासाठीच नव्हे, तर संपूर्ण आशिया खंडाच्या सुरक्षेसाठी अत्यावश्यक आहे.” भारताने अफगाणिस्तानच्या पायाभूत विकासात अनेक प्रकल्प राबवले आहेत .
सलमा धरण,
अफगाण संसद भवन,
रस्ते, शाळा, रुग्णालयांचे बांधकाम,
अन्नधान्य आणि लसींचा पुरवठा.
भारताने स्पष्ट केले की कोणत्याही देशाने लष्करी हस्तक्षेप न करता आर्थिक, शैक्षणिक आणि सामाजिक विकासाला प्राधान्य द्यावे.
ट्रम्पचा आक्रमक दावा आणि जागतिक प्रतिक्रिया
डोनाल्ड ट्रम्प यांनी अलीकडे एका भाषणात म्हटलं – “बग्राम हा आमचा तळ आहे. तो आम्ही तयार केला. तो चीनपासून केवळ काही मैलांवर आहे. तो पुन्हा आमच्याकडे यायला हवा.” मात्र त्यांच्या या विधानावर जगभरातून टीका झाली. रशिया आणि चीनने याला नव्या प्रकारच्या वसाहतवादाचा प्रयत्न म्हटले. भारतानेही सार्वभौम राष्ट्रावर हस्तक्षेपाचा विरोध केला.
अफगाणिस्तानची भूमिका: ठाम नकार
अफगाणिस्तान सरकारने अमेरिकेच्या दाव्याला स्पष्ट शब्दांत नकार दिला. “बग्राम हवाई तळ आता आमच्या नियंत्रणाखाली आहे. कोणत्याही परदेशी सैन्याला येथे परत येऊ दिले जाणार नाही.” अफगाण प्रशासनाने सांगितले की आता तळावर अफगाण हवाई दल आणि राष्ट्रीय सुरक्षा दल कार्यरत आहेत.
11 देशांची एकजूट: अमेरिकेला कडाडून विरोध
या बैठकीत सहभागी सर्व देशांनी खालील मुद्द्यांवर एकमत व्यक्त केले: अफगाणिस्तानातील सार्वभौमत्वाचा सन्मान, परकीय हस्तक्षेपास विरोध ,स्थैर्यासाठी आर्थिक सहाय्य आणि मानवी मदत , दहशतवाद आणि अंमली पदार्थांच्या तस्करीवर नियंत्रण.
अमेरिकेवर वाढता दबाव
‘मॉस्को फॉरमॅट’च्या या भूमिकेनंतर अमेरिकेवर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर दबाव वाढला आहे. ट्रम्प यांच्या वक्तव्यांमुळे अमेरिका पुन्हा एकदा “जागतिक गुंड” म्हणून उभी राहत आहे.
चीन, रशिया आणि भारतासारख्या मोठ्या देशांचा विरोध म्हणजे अमेरिकेसाठी मोठा राजनैतिक धक्का.
भारत-अफगाण मैत्रीचे महत्व
भारत आणि अफगाणिस्तान यांच्यात दीर्घकाळापासून ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक नाते आहे. भारताने नेहमीच लोकशाहीवादी, स्वायत्त आणि धर्मनिरपेक्ष अफगाणिस्तान याला पाठिंबा दिला आहे. भारताने 3 अब्ज डॉलर्सहून अधिकची मदत दिली आहे. त्यामुळे भारताचा या बैठकीतील आवाज अधिक वजनदार ठरला.
जागतिक समीकरणांमध्ये बदल
ही घटना आशियाई राजकारणात मोठा बदल घडवू शकते. अमेरिकेच्या विरोधात भारत, चीन, रशिया यांची सामायिक भूमिका ही अभूतपूर्व आहे. ही भूमिका अमेरिकेच्या एकतर्फी परराष्ट्र धोरणाला धक्का देणारी आहे.
विश्लेषण: ट्रम्प यांची निवडणूक रणनीती?
ट्रम्प यांनी पुन्हा निवडणुकीच्या तयारीत अफगाणिस्तानचा मुद्दा उचलला आहे. त्यांना वाटते की “सैन्यविरोधी धोरणे” हे बायडेनचे दुर्बल स्थान आहे. मात्र, आंतरराष्ट्रीय पातळीवर हा मुद्दा त्यांच्याच विरोधात गेला आहे.
भारताची परराष्ट्र धोरणातील परिपक्वता
भारताने या प्रकरणात राजनैतिक कौशल्य दाखवले आहे. अमेरिकेशी मैत्री टिकवूनही भारताने स्वतंत्र भूमिका घेतली. हे भारताच्या वसुधैव कुटुंबकम् या तत्वाला अनुसरून आहे.
अमेरिकेच्या वर्चस्वाला आव्हान
रशिया, चीन आणि भारतासारखे देश अमेरिकेच्या दबदब्याला रोखू इच्छितात. ‘मॉस्को फॉरमॅट’ हे त्याचे स्पष्ट उदाहरण आहे. अफगाणिस्तानचा प्रश्न हा बहुपक्षीय जगात नवा अध्याय ठरणार आहे.
अफगाणिस्तानातील शांततेसाठी पुढचे पाऊल
या बैठकीत अफगाणिस्तानात
स्थिर सरकार,
महिलांचे अधिकार,
शिक्षण,
अंमली पदार्थांवर नियंत्रण,
आंतरराष्ट्रीय मदत
यावरही चर्चा झाली.
भारताने शांतता आणि विकासावर भर देण्याचे आवाहन केले.
अमेरिकेसाठी धडा
11 देशांच्या एकत्रित भूमिकेमुळे अमेरिकेला समजले आहे की, आजचा जग एकतर्फी निर्णय स्वीकारणार नाही. सार्वभौमत्वाचा सन्मान आणि परस्पर सहकार्य हेच आजचे परराष्ट्र धोरण आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या बग्राम तळावरील दाव्याला भारतासह 11 देशांनी ठाम विरोध दर्शवला आहे. ही भूमिका केवळ अमेरिकेसाठी धक्का नाही, तर बहुध्रुवीय जगाचे प्रतीक आहे. भारताची परराष्ट्र धोरणातील स्वायत्तता पुन्हा एकदा अधोरेखित झाली आहे. आता जग “अमेरिका केंद्रित” नव्हे तर “सहकार्य केंद्रित” दिशेने वाटचाल करत आहे.
read also:https://ajinkyabharat.com/lawsuit-filed-due-to-accident-at-punyatil/
